Άμβωνας, από την Θεσσαλονίκη στην Κωνσταντινούπολη

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης βρίσκεται ανάμεσα σε άλλα εκθέματα και ένας άμβωνας από τη Θεσσαλονίκη. Δεν είναι ο μόνος, μήτε το εύρημα έρχεται φορτωμένο με μεγάλη φήμη. Πράσινο μάρμαρο, έκτος αιώνας, μέτρια κατάσταση. Ωστόσο, έχει για τους Θεσσαλονικείς μια ιδιότυπη σχέση. Εως το 1905 φιλοξενούνταν στην αυλή του μνημείου και όταν ο Κάρολος Ντηλ περάτωσε τις εργασίες αποκατάστασης του πυρπολημένου το 1890 ναού, ο αρχαιολόγος Μακρίδης, ο Μακρίδη Μπέης, τον μετέφερε στην Πόλη. Ο άμβωνας ανήκει στον τεράστιο ναό που προϋπήρχε στη θέση της αισθητά μικρότερης Αγίας Σοφίας και μαζί με την αυλή του ήταν ένα διάστημα από τις μεγαλύτερες βασιλικές του τότε κόσμου.

Για την επέτειο του 1912, σκεφτόμουν μια σειρά χειρονομιών που θα έφερναν σε περίσκεψη και σε κάποια κοινή τράπεζα όλους τους λαούς που αναμίχθηκαν σε ένα μεγάλο, προκαταρκτικό γεγονός του Α' Παγκόσμιου Πολέμου. Αναφέρομαι στους Βαλκανικούς Πολέμους. Να θυμηθούμε το αίμα που χύθηκε, να τιμήσουμε τους νεκρούς των πολέμων, να ξαναδούμε με άλλο μάτι τις τοποθεσίες όπου διαδραματίστηκαν οι μάχες και οι στρατηγικές κινήσεις. Βαλκανικοί πόλεμοι δεν είναι μόνον τα τηλεγραφήματα της Αθήνας προς το Επιτελείο, μήτε η επίδραση των σπασμών του Διχασμού στη δεκαετία που ακολούθησε. Στο τέλος αυτών των δύο πολέμων, βρίσκεται η προφυγιά, μια πρωτοφανής διαβαλκανική προσφυγιά, που ολοκληρώθηκε στη συμφορά της Μικρασίας και ξεκίνησε ήδη από δεκαετίες. Οι τόποι που κατοικούμε και άλλοι πολλοί σε ακτίνα εκατοντάδων χιλιομέτρων κλονίστηκαν σαν ένα παζλ που το σάρωσε ο αέρας και αναδιατάχτηκαν. Η Σερβία, το Μαυροβούνιο, η Βουλγαρία, η Τουρκία και η Ελλάδα πολέμησαν, ήρθαν σε συνεννόηση, αλληλομισήθηκαν, άφησαν το πρακτοριλίκι να γίνει το μόνο κείμενο που θα ήταν ανεκτό να ακουστεί από έναν άμβωνα. Οι πράξεις μεγαλείου και οι πράξεις αθλιότητας, σε εναλλαγή υπό τον άξονα Βερολίνου - Βαγδάτης και των κινήσεων του βρετανικού στόλου.

Αυτόν τον άμβωνα θα μπορούσαμε να τον ζητήσουμε να μας επιστραφεί για δυο χρόνια στην πόλη και να τον εγκαταστήσουμε σε ένα νεότευκτο (και φτηνό!) αρχαιολογικό πάρκο γύρω από την Αγία Σοφία, τόπο της τελευταίας άμυνας των βουλγαρικών στρατευμάτων που «φιλοξενήθηκαν» στη Θεσσαλονίκη, κι αφού ανοιχτούν κάτω από δυο δρόμους δυο μοναδικά «κρυφά» μνημεία: το ιερό του μεγάλου ναού κάτω από τη γωνιακή πολυκατοικία της Σβώλου και η συνένωση της αυλής της Αγίας Σοφίας με το βαπτιστήριο στη Μακένζυ Κινγκ που λέγεται κατά ενθουσιώδη παραφορά «κατακόμβη» της Θεσσαλονίκης. Για να αρχίσουμε με την Ιστορία τον πραγματικό διάλογο. Χρειαζόμαστε συμβολικές χειρονομίες υψηλών στόχων, γνώση των συνθηκών, μπορεί και θεογνωσία. Οσο για το δανεισμό, δε χρειάζεται να θυμίσω ότι ανταλλαγές έγιναν και το 1931 στην επίσκεψη Ινονού στην Ελλάδα, όταν ο Ιασονίδης έφερε τη Σουμελά στη χώρα. Αντιστοιχίες ψάξτε να βρείτε.Υπάρχουν και θα ζήσετε τη χαρά της αποκάλυψης. Χρόνια πολλά σας τώρα, πάω να ανασκάψω και άλλες ιδέες.
erroso.blogspot.com