Ο χρόνος μοιάζει να έχει «παγώσει» στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ και όλοι αναζητούν ένα νεύμα, μια κίνηση, ένα δείγμα για τον δρόμο που πρόκειται να ακολουθήσει ο πρόεδρος του κόμματος ώστε να μπορέσουν να εκφραστούν ανοιχτά.
Η υπομονή όσο περνά ο καιρός μοιάζει να εξαντλείται και το θέμα είναι πότε θα βγει ο ατμός από τη βαλβίδα. Η αλήθεια είναι ότι η παραίτηση Παπανδρέου από τον πρωθυπουργικό θώκο μοιάζει να ενθάρρυνε πολλούς ότι η περίοδος αυτή λήγει. Κι όταν ο Γιώργος άρχισε να βλέπει «κατά μόνας» τα μεγαλοστελέχη του, οι ελπίδες για ραγδαίες αλλαγές αναπτερώθηκαν. Ωστόσο η κίνηση αυτή φαίνεται όχι μόνο να πάγωσε τις εξελίξεις, αλλά να διαφοροποίησε και τις απόψεις του ίδιου του Γ. Παπανδρέου. Όλες οι τελευταίες κινήσεις δείχνουν ότι ο τέως πρωθυπουργός δεν σκέφτεται να εγκαταλείψει τόσο άδοξα τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και σίγουρα την ηγεσία του κόμματος, πριν μεταπηδήσει σε μια διεθνή θέση κύρους. Αυτό που μπλοκάρει πιο πολύ τις φιλοδοξίες των «δελφίνων» είναι η πληροφορία ότι ο Παπανδρέου επιδιώκει μια επανεκλογή στη θέση του προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς το 2012, κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αν ο ίδιος δεν διατηρεί θεσμικό ρόλο.
Ροκ σταρ
Οι διαδικασίες αναμένεται να ξεκινήσουν τους πρώτους μήνες του 2012, αλλά στο μεταξύ μπορεί να έχουν γίνει εκλογές στη χώρα. Τα ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ λοιπόν έχουν κάθε λόγο να διαισθάνονται ότι στο παρασκήνιο γίνονται κινήσεις «ολικής επαναφοράς» του Παπανδρέου στην πρώτη γραμμή. Η πρωτοφανής συστημική κρίση του ευρώ μοιάζει να διευκολύνει τους σχεδιασμούς του, αφού η πρόσφατη σύγκρουσή του με το δίδυμο Μέρκελ - Σαρκοζί, που πολλές χώρες έχουν αρχίσει να δείχνουν ως υπεύθυνο για τον κλυδωνισμό του ευρώ, του δίνει πόντους ανάκαμψης.
Η υποδοχή ροκ σταρ που κατά τον γερμανικό Τύπο του επιφύλαξαν οι Γερμανοί Πράσινοι στο συνέδριό τους το περασμένο Σαββατοκύριακο, η ζήτηση που έχει από τον ευρωπαϊκό Τύπο, αλλά και η άμβλυνση των αντιθέσεών του με το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο Παπανδρέου δεν το βάζει κάτω. Εμφανίστηκε στο συνέδριο των Πρασίνων τη στιγμή που κανείς δεν τον περίμενε. Επίσης μίλησε και στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας, με πολύ θετικές - κατά τους Γερμανούς - εντυπώσεις, ενώ η ηγεσία του κόμματος φαίνεται να διατηρεί επιφυλάξεις για μια προώθησή του στη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Μια ακόμα απόδειξη της προσπάθειας διεθνούς ανάκαμψής του είναι οι επιστολές που έστειλε στους 26 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ουσιαστικά θέτει όλα τα καίρια ζητήματα σχετικά με την πορεία της Ε.Ε., το έλλειμμα ηγεσίας και καταθέτει ένα μανιφέστο για τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Η έμμεση καταγγελία του διδύμου Μέρκελ - Σαρκοζί για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα δημιουργεί συνθήκες συσπείρωσης μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών, που αντιλαμβάνονται ότι οι κοινωνίες τους στενάζουν από τους αυτοσχεδιασμούς και τους προσωπικούς υπολογισμούς των δύο ηγετών.
Οι κινήσεις αυτές βέβαια έχουν την επίδρασή τους και στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, αφού ο Γιώργος επιχειρεί να πείσει την κοινωνία αλλά και τους εσωκομματικούς του αντιπάλους ότι δεν έχει ξοφλήσει πολιτικά, όπως πολλοί θα ήθελαν. Και κυρίως επιχειρεί να «διαβρώσει» αργά και σταθερά την πεποίθηση που έχει η μεγάλη πλειοψηφία, ότι η επιλογή του για το δημοψήφισμα ήταν ολέθρια για τη χώρα. Αν του βγει η προσπάθεια να καταστήσει ένα μεγάλο «μειονέκτημα» σε ατού του είναι ανοιχτό. Κάποιοι στο ΠΑΣΟΚ πιστεύουν ή φοβούνται ότι αν τελικά ο πρόεδρος πείσει ότι το δημοψήφισμα ήταν ένα μέσο προκειμένου να «ταρακουνηθεί» η πολιτική ζωή της χώρας και να προκύψει η κυβέρνηση συνεργασίας, κάνοντας την «υπέρτατη θυσία» της παραίτησης, μπορεί να γίνει και πάλι ισχυρός.
Δεν βιάζονται
Μπορεί τα ηγετικά στελέχη που θα ήθελαν να τους αδειάσει τη γωνιά ήσυχα και αθόρυβα να μην το παραδέχονται, αλλά επειδή έχουν πειστεί από τη δυνατότητα πολιτικής επανάκαμψης του Παπανδρέου, την αντοχή του, το πείσμα του και τη δυνατότητα πολιτικής επαναφοράς, δεν βιάζονται και δεν πιέζουν καταστάσεις. Η σταθεροποίηση της χώρας άλλωστε δίνει στους πάντες το τέλειο άλλοθι, ώστε να κινούνται ιδιαίτερα προσεκτικά και να μην κάνουν μεγαλύτερο του αποδεκτού «σαματά».
Κάποιοι μάλιστα δύσπιστοι έχουν αρχίσει και πιστεύουν ότι ο Γιώργος Παπανδρέου δεν αποκλείεται να θελήσει να πάει ο ίδιος το κόμμα σε εκλογές και μάλιστα να προτείνει ανοιχτά ένα πρόγραμμα κυβερνητικής συνεργασίας με άλλες δυνάμεις από την Κεντροαριστερά και την Κεντροδεξιά και πρωθυπουργό τον ακόμη αποδεκτό από τη μεγάλη πλειοψηφία της πολιτικής ζωής Λουκά Παπαδήμο. Μια τέτοια πρόταση, που ενδεχομένως να έδινε προοπτική εξουσίας στους ΠΑΣΟΚους και βέβαια θα διατηρούσε αλώβητες τις ελπίδες των δελφίνων να δοκιμάσουν την τύχη τους σε κάποια άλλη φάση, όπου το πολιτικό σύστημα θα ήταν πιο σταθερό και λιγότερο αναλώσιμο, μπορεί και να καθησύχαζε τα πράγματα.
Το σενάριο αυτό θεωρείται για πολλούς ακραίο, αφού δεν είναι λίγα τα στελέχη που επιμένουν σε «καθαρές λύσεις» και όχι σε θολά εφευρήματα που δεν οδηγούν πουθενά. Η τακτική Παπανδρέου να μην συγκαλεί κανένα όργανο και να επιχειρεί να «παγώσει» τον χρόνο έχει εκνευρίσει πολλούς. Πρώτη βγήκε στο ξέφωτο η Συλβάνα Ράπτη, από τις πιο διακριτές υποστηρίκτριες του Βαγγέλη Βενιζέλου το 2007, η οποία έστειλε επιστολή στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ με κοινοποίηση στον γραμματέα του κόμματος, ζητώντας το αυτονόητο: να συνέλθει το Πολιτικό Συμβούλιο, προκειμένου να συζητήσει τι συνέβη στο κόμμα τον «κολασμένο Οκτώβριο» και βέβαια να καθορίσει τη στάση του για το επόμενο διάστημα. Οι συνεργάτες του τέως πρωθυπουργού σημειώνουν όμως ότι αν σ’ αυτή τη συγκυρία γίνουν συγκλήσεις οργάνων δεν πρόκειται να μείνει τίποτα όρθιο, γι’ αυτό και χρειάζεται ψυχραιμία και μια χρονική απόσταση από τα γεγονότα πριν γίνει οποιαδήποτε πολιτική αποτύπωση. Και πάνω απ’ όλα χρειάζεται μια ηρεμία στην κυβέρνηση Παπαδήμου, όπου το ΠΑΣΟΚ αποτελεί τη ραχοκοκαλιά και μια ενδεχόμενη εσωκομματική σύρραξη μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη χώρα στην προσπάθεια σταθεροποίησής της.
Ζητά ιδέες
Ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου συνεχίζει να βλέπει στελέχη του κόμματος, παρά τις αντιδράσεις που υπήρξαν για τις συναντήσεις αυτές σε μια προσπάθεια όχι μόνο να πάρει κλίμα. Όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν, ο Παπανδρέου ζητάει απόψεις και ιδέες, αφού προτίθεται να αιφνιδιάσει με την κατάθεση ενός νέου μανιφέστου για το κόμμα της νέας εποχής, παρουσιάζοντας – όταν οι πολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν – μια δέσμη ιδεών και έναν οδικό χάρτη προκειμένου το ΠΑΣΟΚ να εγκαταλείψει τη μεταπολίτευση και να μεταπηδήσει στη νέα εποχή.
«Όλοι ζητάνε συζήτηση γύρω από την ιδεολογία, τη φυσιογνωμία και τη δομή του ΠΑΣΟΚ της νέας εποχής και ο Γιώργος δεν πρόκειται να απέχει από αυτή», λέει στενός του συνεργάτης. Μάλιστα πολλοί καχύποπτοι – κυρίως βενιζελικοί – φοβούνται ότι μπορεί μέσα από την ιδεολογικοπολιτική συζήτηση να επιχειρηθεί να «διασωθεί» πολιτικά ο ίδιος, βάζοντας μπροστά τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις ως αποτρεπτικό στοιχείο για την ανάδειξη νέας ηγεσίας.
Η κούρσα διαδοχής έχει ήδη ξεκινήσει...
Με όλα αυτά το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Παπανδρέου δοκιμάζει τις αντοχές του συστήματος και κυρίως της έντονης αμφισβήτησής του, που έγινε απροκάλυπτη μετά την κατακραυγή του δημοψηφίσματος. Ήδη πολλοί βουλευτές είναι στα κάγκελα και αναζητούν τρόπους να θέσουν θέμα, αλλά η απουσία της απειλής της κυβερνητικής αποσταθεροποίησης ουσιαστικά τους έχει ακυρώσει. Μπορεί βέβαια να τεθεί ανά πάσα στιγμή θέμα εμπιστοσύνης του Παπανδρέου ως προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, αλλά μια τέτοια κίνηση συλλογής υπογραφών μπορεί από τη μια να μην είναι τόσο επιτυχής όσο θα ήθελαν και από την άλλη μπορεί να προκαλέσει συσπείρωση και πολιτική ενδυνάμωσή του. Η συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, όπου θα μπορούσε να τεθεί θέμα και πολλοί να θέσουν θέμα ηγεσίας, μοιάζει να αργεί ακόμα.
Η κούρσα διαδοχής, ακόμα κι αν οι περιστάσεις τη ματαιώσουν, έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ ακόμα δεν έχει κλείσει η λίστα των… διαδόχων. Η συνάντηση Βενιζέλου - Λοβέρδου την περασμένη Παρασκευή δεν φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα επιτυχής, αφού η ηγετική φιλοδοξία και των δύο δημιουργεί εκ των πραγμάτων ένα τείχος καχυποψίας.
Τον βολεύει
Αυτό που μοιάζει να ξεκαθάρισε είναι ότι ο υπουργός Υγείας επιθυμεί εκλογή από τη βάση, ενώ ο υπουργός Οικονομικών μοιάζει να συμφωνεί με οποιαδήποτε οργανωτική επιλογή, αν και είναι δεδομένο ότι μια εκλογή από «κλειστά όργανα», όπως είναι το Εθνικό Συμβούλιο, τον βολεύει καλύτερα. Έτσι κι αλλιώς τα οργανωτικά της αλλαγής ηγεσίας έπονται μιας πραγματικής ανάγκης: να υπάρξει ουσιαστικά κενό ηγεσίας είτε γιατί τελικά ο Παπανδρέου αποφασίσει να παραιτηθεί, είτε τον αναγκάσουν τελικά να το κάνει. Στο μεταξύ πολλοί κάνουν «ασκήσεις ηγεσίας», με την Άννα Διαμαντοπούλου ανάμεσά τους να αφήνει για μια ακόμα εκλογή ανοιχτό το ενδεχόμενο να μπει στη μάχη και με άρθρο της στα «Νέα» επιχειρεί (πολύ επιδερμικά για πολλούς επικριτές της) να σκιαγραφήσει το ΠΑΣΟΚ της νέας εποχής. Με δεδομένο ότι, όπως είπε και ο «συνοδοιπόρος» της στην τρόικα Γιάννης Ραγκούσης, το ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης απεβίωσε τη διετία της κυβέρνησης Παπανδρέου. Προτάσεις καταθέτει σε δέσμες και ο Κώστας Σκανδαλίδης, που επιχειρεί να κατοχυρώσει τον ρόλο του ιδεολογικού «καθοδηγητή» του Κινήματος, ενώ φρένο στις φιλοδοξίες των θαυμαστών της θατσερικής πολιτικής, όπως είπε, επιχείρησε να βάλει ο Γιώργος Παναγιωτακόπουλος. Ο επικεφαλής της Αριστερής Πρωτοβουλίας, παρά τις κατά καιρούς ενστάσεις του, μοιάζει να επαναπροσεγγίζει τον Γιώργο Παπανδρέου. Αυτό που αχνοφαίνεται είναι ότι συντελείται μια προσπάθεια (σε στελεχιακό επίπεδο) να τεθούν εκτός κόμματος - οικεία τη βουλήσει - όλα τα απομεινάρια του εκσυγχρονιστικού χώρου αναζητώντας στέγη είτε στη φιλόξενη Δημοκρατική Αριστερά του Φώτη Κουβέλη είτε στο αμήχανο και σιωπηλό τελευταία Κίνημα Πολιτών του Γιώργου Φλωρίδη. Ο τελευταίος μοιάζει να αναμένει τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ πριν κάνει μια ακόμα κίνηση που θα μας θυμίσει ότι υπάρχει στη δημόσια ζωή της χώρας. Γιατί πολλοί στο ΠΑΣΟΚ λένε ότι η σιωπή του Φλωρίδη μετά την κυβέρνηση Παπαδήμου και τις εσωκομματικές κινήσεις δεν στερείται ουσίας. Κι αυτό γιατί πιστεύουν ότι περιμένει τις εξελίξεις είτε για επανάκαμψη είτε για πλήρη ρήξη, κι αυτή τη φορά όχι με αίτημα τη συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας, λόγος για τον οποίο αποχώρησε, αλλά τις βαθιές πολιτικές και ιδεολογικές αντιθέσεις του με την ηγεσία Παπανδρέου και τον ίδιο προσωπικά…
