(Πλάτωνος πολιτεία 514ζ-517ζ)
Mέσα από αυτό το διαχρονικό μύθο θα δούμε σε ποιο βαθμό η φύση μας είναι φωτισμένη, αλλά και γιατί δεν καταλαβαίνουμε τι ετοιμάζουν πίσω από την πλάτη μας οι σύγχρονοι «θαυματοποιοί» του 21ου αιώνα.
Ο Σωκράτης μέσα από την αλληγορία του σπηλαίου, οδηγεί τον Γλαυκώνα να καταλάβει την επίδραση της παιδείας ή της απαιδευσίας πάνω στην ανθρώπινη φύση.
Ας τους ακολουθήσουμε κι εμείς στην περιπέτεια τους.
- Φαντάσου, ανθρώπους να ζουν σε μια υπόγεια κατοικία, που είναι σαν σπηλιά και η είσοδος της είναι ανοιχτή στο φως σε όλο το μάκρος της σπηλιάς. Σ’ αυτή την κατοικία έχουν ριχθεί οι άνθρωποι από την παιδική τους ηλικία, δεμένοι με αλυσίδες στα πόδια και στον αυχένα, με τέτοιο τρόπο που να μην μπορούν να μετακινηθούν, ούτε να βλέπουν αλλού παρά μονάχα εμπρός, ακόμα λόγω των αλυσίδων να μην μπορούν να γυρίσουν γύρω-γύρω τα κεφάλια τους. Ένα φως προερχόμενο από την φωτιά που καίει από πίσω τους, φωτίζει ψηλά και μακριά. Μεταξύ των δεσμωτών και της φωτιάς, πάνω στην επιφάνεια της γης, υπάρχει ένας δρόμος και κατά μήκος αυτού ένας τοίχος, σαν τα παραπετάσματα που τοποθετούν οι θαυματοποιοί μεταξύ του εαυτού τους και του κοινού, και πάνω από τα οποία δείχνουν τα θαύματα τους.
- Τα φαντάζομαι όλα είπε.
- Φαντάσου τώρα ανθρώπους που βαδίζουν παράλληλα προς τον μικρόν τοίχο και μεταφέρουν κάθε είδους κατασκευάσματα, που είναι ψηλότερα από τον τοίχο, και ανδριάντες και ομοιώματα άλλων ζώων λίθινα και ξύλινα και κάθε άλλης κατασκευής, και όπως είναι φυσικό, άλλοι από τους ανθρώπους που παρελαύνουν μιλούν και άλλοι σιωπούν.
