“Ιστορία της παρακμής και της πτώσης της «Αυτοκρατορίας του Ευρώ»”, αν και σε αρκετά σημεία δε συμφωνούμε (GFF) εντούτοις σας παρουσιάζουμε την ενδιαφέρουσα ανάλυση της Ρωσικής εφημερίδας.
Τόμος Α’
Πριν 10 χρόνια, την 1 Ιανουαρίου του 2002, οι κάτοικοι 12 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιά πρώτη φορά άρχισαν να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους με ένα νέο, ενιαίο νόμισμα - το ευρώ τοις μετρητοίς και ακριβώς το έτος της δεκαετούς επετείου του αρχίζει, προφανώς, η ώρα της αλήθειας.
Σ’ αυτή την δεκαετή περίοδο μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία στάδια της ιστορίας του Ευρώ. Από το 2002 ως το 2007 ήταν η περίοδος καθιέρωσης και ακμής του. Από το 2008 ως το 2009 – περίοδος της παγκόσμιας κρίσης και από το 2010 ως το 2011 –περίοδος της συστημικής κρίσης της ΕΕ.
Ας αναφερθούμε, λοιπόν, στην πρώτη, την ιδιαίτερα ήρεμη περίοδο της ζωής του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος.
Το 1999, υιοθέτησαν το ευρώ στις συναλλαγές χωρίς μετρητά και η συναλλαγματική ισοτιμία του καθορίστηκε σε επίπεδο 1 δολάριο και 17 σεντς. Μέσα στα πρώτα τρία χρόνια ωστόσο το ευρώ έχασε το 30% του βάρους του. Εξάλλου, το 2002 τα συναλλάγματα αυτά ευθυγραμμίστηκαν και μετά το ευρώ ποτέ πια δεν στοίχιζε λιγότερο από ένα δολάριο.
Πολλοί εμπειρογνώμονες αναγνώρισαν την υιοθέτηση του ευρώ σαν μεγάλη κατάκτηση. Ο Aghvan Mikaelian, επικεφαλής της ελεγκτικής εταιρείας Audit-consulting group FinExpertiza (ACG FinExpertiza) είπε:
-«Είναι ένα, χωρίς προηγούμενο πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας, διότι τα κράτη συμφώνησαν εθελοντικά για τις αρχές δημιουργίας κοινού νομίσματος, χωρίς να έχουν ενιαίο Κέντρο έκδοσης και ενιαία δημοσιονομική διαχείριση. Όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ διαχειρίζονται αυτοτελώς το δικό τους απόθεμα ευρώ. Η οικονομία της Ευρωζώνης σήμερα είναι μία από τις ισχυρότερες στον κόσμο. Μάλιστa, το βάρος του μεγάλωνε με γοργούς ρυθμούς.
Εν τω μεταξύ, και τα νομισματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εκτίμησαν αντάξια το νέο νόμισμα, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το δολάριο των ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία απογοήτευσε τους οικονομολόγους και η δράση των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ έθετε υπό αμφισβήτηση τη λογικότητα της αμερικανικής ηγεσίας. Οι αναλυτές άρχισαν να μιλούν όλο και συχνότερα για την επερχόμενη χρεοκοπία του δολαρίου και τη μετάβαση του επίτιμου τίτλου του διεθνούς συναλλάγματος στο ευρώ. Τον Μάιο του 2003 οι αγορές κατέγραψαν το πρώτο άλμα του ευρώ έναντι του δολαρίου σε επίπεδο, ανώτερο από το καθορισμένο κατά την εμφάνισή του.
Από τότε και ως το τέλος του 2007 το ευρώ με ασήμαντες διακυμάνσεις αποκτούσε όλο και μεγαλύτερο βάρος. Συντέλεσε σ΄αυτό σε μεγάλο βαθμό και το ξέσπασμα της κρίσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Εξάλλου τα αμερικανικά προβλήματα, που χάρισαν στο ευρώ την μεγαλύτερη ισοτιμία του έναντι του δολαρίου, έθαψαν την σταθερή ανάπτυξη όλης της παγκόσμιας οικονομίας. Για το πως συμπεριφερόταν το ευρώ την περίοδο 2008-2009 θα γίνει λόγος στο δεύτερο τόμο της Ιστορίας του Ευρώ.
Τόμος Β’
Οι ευρωπαϊκές αρχές που εισήγαγαν το ευρώ, υποσχέθηκαν ότι τα χαρτονομίσματά τους θα είναι τα πιο ασφαλή και τα πιο προστατευμένα από κιβδηλεία. Αλλά να καταπολεμηθούν τελείως τα πλαστά χαρτονομίσματα δεν πέτυχαν, γιατί στους κιβδηλοποιούς είναι πολύ δημοφιλή τα νομίσματα και χαρτονομίσματα αξίας 50 ευρώ.
Συνεχίζουμε να ξαναθυμόμαστε τα δέκα χρόνια που περάσαμε με το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.
Η παγκόσμια κρίση του 2008-2009 προκαλέστηκε από την αμερικανική κρίση υποθηκών του 2007. Εκείνη τη στιγμή το ευρώ ήταν ασφαλές καταφύγιο όπου οι επενδυτές προσπαθούσαν να κρυφτούν από τα προβλήματα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Αλλά στις αρχές του 2008 έγινε κατανοητό ότι τα αμερικανικά προβλήματα εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο. Πριν την ενεργό φάση της κρίσης το ευρώ πρόλαβε να σημειώσει το ακατάρριπτο μέχρι τώρα ρεκόρ. Το Μάρτιο του 2008 η τιμή του ευρωπαϊκού νομίσματος πλησίασε τα 1,6 δολάρια για ένα ευρώ. Αυτό το όριο δεν έχει ξεπεραστεί, και μετά η αστάθεια επικράτησε και στην Γηραιά Ήπειρο.
Παρόλα αυτά όμως οι επενδυτές επέλεγαν τότε με βάση τη αρχή «το μη χείρον βέλτιστον», σημειώνει ο Αγκβάν Μικαελιάν, διευθυντής της ελεγκτικής εταιρέιας ACG FinExpertiza.
- Παρόλες τις μειονότητές της, η ευροζώνη, καθώς και το ίδιο το γεγονός ότι το ευρώ αντέχει ακόμα, αξίζει την υψηλή εκτίμηση. Όταν ξέσπασε η κρίση του 2008, οι περισσότεροι ιδιώτες επενδυτές έσπευσαν να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιότων συναλλαγματικών τους αποθεμάτων, αυξάνοντας την έκθεσή τους σε ευρώ. Η τύχη του δολαρίου ήταν τελείως ασαφής και το ευρώ, αντίθετα, φαινόταν πολύ σταθερό.
Η εμπιστοσύνη προς το ευρώ ήταν τόσο μεγάλη και λόγω του ότι την ευθύνη για την κρίση την ανέθεσαν, πολύ βάσιμα βέβαια, στο οικονομικό τομέα των ΗΠΑ, ο οποίος όχι μόνο ελεγχόταν από τις αρχές της χώρας, αλλά και «ενεργοποιόταν» από αυτούς. Σε αυτό το φόντο η χρηματο-οικονομική πολιτική της ΕΕ φαινόταν πολύ φρόνιμη, και οι οικονομικοί περιορισμοί για υποψήφιες χώρες φαίνονταν ασφαλής προστασία από όλες τις συμφορές. Το 2007-2009 η ζώνη του ευρώ διευρύνηθηκε και συμπεριέλαβε τη Σλοβενία, την Κύπρο, την Μάλτα και τη Σλοβακία. Αναγνωρίστηκε πως αυτές οι χώρες ανταποκρίνονται στα κριτήρια που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα του ευρώ.
Η κρίση που ξέσπασε, αναπτέρωσε τις ελπίδες όλων όσων έβρισκαν την προστασία των μεγαλύτερων γειτόνων. Το ευρώ σώθηκε χάρι στη Γερμανία, και το ίδιο το ευρώ έσωσε την Ισπανία, την Ιταλία, την Ελβετία... Από την κρίση του 2008-2009 η ενωμένη Ευρώπη βγήκε ακολουθώντας την πολιτική της που αναγνωρίστηκε επιτυχής. Αλλά την τελευταία στιγμή σε αυτό το ευρωπαϊκό τρένο πρόλαβε να μπει η Ελλάδα. Και ακριβώς αυτό «χτύπημα των πτερυγίων της πεταλούδας» τώρα αποφασίζει για το μέλλον του ευρωπαϊκού νομίσματος.
Η συστημική κρίση του 2010-2011 θα συνεχίζεται βέβαια, και το 2012. Για τον διαχωρισμό των τελευταίων δύο ετών και για την πιθανή επιστροφή εθνικών νομισμάτων θα γίνει λόγος στο επόμενο τόμο της Ιστορίας του ευρώ.
Τόμος Γ’
Σε πολλά καταστήματα της Γαλλίας στις αποδείξεις πληρωμών μέχρι τώρα οι τιμές είναι γραμμένες τόσο σε ευρώ, όσο και σε φράνκα. Εξάλλου, αυτό που σήμερα φαίνεται μόνο κάποιος απόηχος της νοσταλγίας, πολύ σύντομα μπορεί να γίνει επιτακτική ανάγκη.
Σε περίπτωση απόρριψης του ευρώ, οι χώρες θα χρειαστούν μία μεταβατική περίοδο και τότε και τα δύο νομίσματα στις αποδείξεις πληρωμών θα αποκτήσουν νέο νόημα – από υπενθύμιση του πεπραμένου θα μετεξελιχθούν σε βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Τα χρόνια 2010 και 2011 στάθηκαν σημείο καμπής για την Ενωμένη Ευρώπη με το ενιαίο της νόμισμα. Πολλοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι οι αιτίες της εισαγωγής του ευρώ δεν ήταν μόνο οικονομικές, κάτι που προκαθόριζε κιόλας απειλές για την ύπαρξή του. Σε σχέση με αυτό ο Ιγκόρ Νικολάγιεφ, εμπειρογνώμονας της εταιρείας FBK, που περιλαμβάνεται στο Διεθνές δίκτυο των εθνικών εταιρειών παροχής υπηρεσιών ελεγκτικής, φορολογικής και λογιστικής φύσης (PKF).
-«Η δημιουργία της Ευρωζώνης ήταν προκαθορισμένη, δυστυχώς, από πολιτικά κίνητρα και όταν στην επίλυση των οικονομικών προβλημάτων υπερέχει η πολιτική, τότε δεν έχουν όλα καλή έκβαση», -σημείωσε ο Ιγκόρ Νικολάγιεφ.
Εν τω μεταξύ, τα σημερινά συστημικά της ΕΕ και της Ευρωζώνης δεν προκλήθηκαν ωστόσο από τις πολιτικές διαφορές, ούτε και από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Η κύρια αιτία, όπως αποδείχνεται, είναι η υπερβολική θέληση μερικών χωρών να φανούν καλύτερες απ’ ότι είναι. Η Ελλάδα πρώτη δεν αντεπεξήλθε στις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει. Η βοήθεια δε σα αυτήν αποσπά τους πόρους των άλλων χωρών, προκαλώντας αναπόδραστα το εφέ ντόμινο.
Εξάλλου, η πίστη στο ενιαίο νόμισμα είναι ακόμα αρκετά δυνατή, αν και είναι ήδη έτοιμα διάφορα σχέδια εξόδου ορισμένων χωρών από την Ευρωζώνη και εγκατάλειψης του ευρώ γενικά. Μάλιστα, ανάμεσα στις υποψήφιες για έξοδο χώρες ονομάζουν κράτη, τα οποία διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό ως προς τη σημασία, που έχουν για την Ευρωζώνη. Ουραγός, βέβαια είναι η Ελλάδα, αλλά ιδιαίτερα μεγάλους φόβους προκαλούν οι συζητήσεις ότι η Γερμανία μπορεί να εγκαταλείψει την ζώνη του Ευρώ.
Παρ’ όλα αυτά οι ελπίδες δεν εξαφανίστηκαν, είπε ο Aghvan Mikaelian (Αγκβάν Μικαελιάν), διευθυντής της εταιρείας Audit-consulting group FinExpertiza (ACG FinExpertiza).
-«Μου φαίνεται ότι οι χώρες της Ευρωζώνης θα διευθετήσουν αυτό το πρόβλημα σε ένα ή σε ενάμιση χρόνο. Δεν αποκλείω ότι κάποιες χώρες θα βγουν από την Ευρωζώνη, αλλά το ευρώ μάλλον θα παραμείνει δεύτερο αποθεματικό νόμισμα. Ό,τι κι αν είναι η Ευρώπη έχει περισσότερα οφέλη από το ενιαίο νόμισμα, απ’ ό,τι μπορεί να πάρει από την απόρριψή του. Αν αφαιρεθεί η εντατική πληροφοριακή πίεση που ασκείται σήμερα από τις αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες, τότε θα επανορθωθεί πολύ γρήγορα η κατάσταση του ευρώ»,- παρατήρησε ο ο Aghvan Mikaelian.
Εδώ τελειώνει ο κύκλος της «Ιστορίας του Ευρώ», αφιερωμένος στην 10η επέτειο του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα.
www.greekfinanceforum.com
