Τα όσπρια υποτιμήθηκαν για πολλά χρόνια στην ελληνική γεωργία, γιατί η καλλιέργειά τους συναντά δυσκολίες, και ενώ αποτελούν τη βάση της διατροφής, παράγονται μεσοσταθμικά κάθε χρόνο περί τους 30.000 τόνους, ενώ η κατανάλωση υπερβαίνει τους 70.000 τόνους, εμφανίζοντας αυξητικές τάσεις.Στην Ελλάδα, σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια των οσπρίων, το σύνολο της καλλιεργούμενης έκτασης ανέρχεται σε περίπου 150.000 στρέμματα, με τα φασόλια να αποτελούν πάνω από 70% της συνολικής παραγωγής. Οι ποσότητες της φακής που παράγονται στην Ελλάδα είναι ελάχιστες, με αποτέλεσμα το 95% των αναγκών μας να καλύπτεται με εισαγωγές από χώρες όπως η Τουρκία, η Αμερική και ο Καναδάς. Η Τουρκία μάλιστα είναι ο βασικός προμηθευτής της Ελλάδας και για τα ρεβίθια, καθώς η εγχώρια παραγωγή περιορίζεται σε μόλις 2.000-3.000 τόνους.
Παράλληλα, όμως, με τις θετικές προοπτικές που παρουσιάζει ο τομέας αυτός, αξίζει να σημειωθεί ότι ξεκινά και το νέο πενταετές χρηματοδοτικό πρόγραμμα για νυν και νέους καλλιεργητές βιολογικών προϊόντων. Μάλιστα η πενταετής επιδότηση για παραγωγούς που θέλουν να ξεκινήσουν ή να κάνουν στροφή στη βιολογική καλλιέργεια οσπρίων φτάνει έως και 160 ευρώ το στρέμμα. Η ενίσχυση αυτή αφορά τους νέους βιοκαλλιεργητές, ενώ φτάνει τα 123 ευρώ το στρέμμα για τους νυν καλλιεργητές.
Σκοπός άλλωστε του προγράμματος αυτού είναι να καλυφθεί μέρος της απώλειας εισοδήματος και του πρόσθετου κόστους που συνεπάγεται η συμμετοχή των γεωργών και των κτηνοτρόφων στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.
Δικαιούχοι των ενισχύσεων για τη βιολογική καλλιέργεια οσπρίων μπορούν να κριθούν:
Οι επαγγελματίες αγρότες (κατά κύριο επάγγελμα αγρότες), τα φυσικά δηλαδή πρόσωπα τα οποία είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων ως κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Οι κάτοχοι αγροτικής εκμετάλλευσης, τα φυσικά και νομικά δηλαδή πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο αγροτών με την ιδιότητα αυτή, οι οποίοι επιπλέον πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις:
Φυσικά πρόσωπα: Να λαμβάνουν από την απασχόλησή τους σε αγροτική δραστηριότητα τουλάχιστον το 35% του συνολικού τους ετήσιου εισοδήματος, με εξαίρεση τους απασχολούμενους σε αγροτική δραστηριότητα σε νησιά με πληθυσμό μέχρι 100.000 κατοίκους, για τους οποίους απαιτείται τουλάχιστον το 25% του συνολικού τους ετήσιου εισοδήματος.
Νομικά πρόσωπα: Να λαμβάνουν από την απασχόλησή τους σε αγροτική δραστηριότητα τουλάχιστον το 50% του συνολικού τους ετήσιου εισοδήματος και να έχουν νομική προσωπικότητα, όπως αυτή η έννοια ορίζεται στο Εμπορικό Δίκαιο.
Δικαιούχοι με δικαίωμα παράτασης μπορούν να κριθούν όσοι:
- Εχουν υπογράψει σύμβαση μέχρι και την 31η/12/2006 στο πλαίσιο του άξονα 3 του Εγγράφου Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΠΑΑ) 2000-2006 (παλαιοί δικαιούχοι των Μέτρων 3.1 & 3.2 του ΕΠΑΑ για τη βιολογική γεωργία.
- Δεν έχουν λήξει οι συμβατικές τους υποχρεώσεις.
- Είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
Το κόστος και ο τρόπος πιστοποίησης
Τους τρόπους με τους οποίους ένας παραγωγός μπορεί να πιστοποιήσει το προϊόν εξηγεί ο Γιώργος Νικολάου, γεωπόνος Msc της TUV Hellas, που προσφέρει από τον Νοέμβριο του 2010 υπηρεσίες στην πιστοποίηση βιολογικών προϊόντων:
- Πώς κάποια επιχείρηση μπορεί να πιστοποιήσει το προϊόν της;
Η διαδικασία πιστοποίησης μιας επιχείρησης είναι καθορισμένη από τη σχετική νομοθεσία. Ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει μια αίτηση στον φορέα πιστοποίησης, με την οποία περιγράφει τη δραστηριότητά του και τις συνθήκες υπό τις οποίες εκτελείται η παραγωγική διαδικασία. Ακολουθεί αξιολόγηση της αίτησης και επιτόπια επιθεώρηση στους χώρους του παραγωγού. Εφόσον διαπιστωθεί τήρηση των απαιτήσεων και συμπληρωθεί το χρονικό διάστημα για τη μετατροπή των καλλιεργούμενων εκτάσεων ή των παραγωγικών ζώων από συμβατικά σε βιολογικά εκδίδονται τα αντίστοιχα πιστοποιητικά.
- Πόσο μπορεί να κοστίσει στον παραγωγό η πιστοποίηση του προϊόντος;
Το κόστος πιστοποίησης εξαρτάται από τη δραστηριότητα της επιχείρησης. Υπολογίζεται με βάση το είδος και την έκταση της καλλιέργειας ή το είδος και το πλήθος των εκτρεφόμενων ζώων. Για τις μονάδες μεταποίησης και εμπορίας κριτήριο αποτελεί το μέγεθος της επιχείρησης, τα είδη των παραγόμενων προϊόντων και οι θέσεις των εγκαταστάσεων. Η πιστοποίηση των βιολογικών είναι επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία. Το κόστος των υπηρεσιών τηρεί ισορροπία μεταξύ αξιοπιστίας και επιβάρυνσης στην τελική τιμή των προϊόντων, με σκοπό τη διεύρυνση του πελατολογίου των βιολογικών προϊόντων.
Τα μόρια για αγρότες
Τα μόρια που λαμβάνουν οι αγρότες για την ένταξη στο πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας έχουν ως εξής:
50 μόρια θα λαμβάνουν οι επαγγελματίες αγρότες.
30 μόρια θα λαμβάνουν οι νέοι γεωργοί με επιχειρηματικό σχέδιο (μέτρο 112 του ΠΑΑ 2007-2013).
20 μόρια θα λαμβάνουν οι επαγγελματίες αγρότες με εισόδημα μεγαλύτερο ή ίσο του 50% του συνολικού ετήσιου εισοδήματος.
20 μόρια όταν η έκταση βρίσκεται σε περιοχή Natura 2000 μεγαλύτερη του 50% της συνολικής υπό ένταξη έκτασης.
10 μόρια όταν η έκταση βρίσκεται σε περιοχή Natura 2000 από 10 έως 50% της συνολικής υπό ένταξη έκτασης.
10 μόρια όταν ο ενδιαφερόμενος είναι μόνιμος κάτοικος του δήμου που βρίσκεται η έδρα της εκμετάλλευσης.
Ποικιλίες με μέλλον
1 Τα φασόλια
Το κοινό φασόλι είναι ένα φυτό ετήσιο, που μπορεί να καλλιεργηθεί σε διάφορα είδη εδαφών ως βιολογική καλλιέργεια. Η μέση απόδοση των ξηρών φασολιών είναι 200-250 κιλά το στρέμμα, με μέση τιμή τα 2,5-3 ευρώ το κιλό. Η ακαθάριστη πρόσοδος είναι 500-750 ευρώ το στρέμμα και το καθαρό εισόδημα 250-350 ευρώ το στρέμμα.
2 Η φακή
Η φακή αναπτύσσεται σαν βιολογική καλλιέργεια σχεδόν σε όλα τα είδη των εδαφών, αρκεί να έχουν καλή στράγγιση. Η μέση παραγωγή είναι 120 κιλά το στρέμμα, ενώ η τιμή κυμαίνεται γύρω στα 3 ευρώ το κιλό. Αν θεωρήσουμε ότι το κόστος καλλιέργειας είναι περίπου 110 ευρώ το στρέμμα, τότε το καθαρό κέρδος είναι περίπου 250 ευρώ το στρέμμα.
3 Το ρεβίθι
Το ρεβίθι αναπτύσσεται σαν βιολογική καλλιέργεια σχεδόν σε όλα τα είδη των εδαφών, ακόμη και σε άγονα αμμώδη, αλλά και σε αλκαλικά ή αλατούχα εδάφη. Η μέση απόδοση του ρεβιθιού είναι 140-180 κιλά το στρέμμα, ενώ η τιμή πώλησης είναι 0,8-1,5 ευρώ το κιλό. Η ακαθάριστη πρόσοδος είναι 150-250 ευρώ το στρέμμα.
4 Τα μαυρομάτικα φασόλια
Τα μαυρομάτικα φασόλια είναι φυτά ποώδη με πυκνό φύλλωμα και άνθιση κλιμακωτή, η οποία συνεχίζεται μέχρις ότου οι συνθήκες του φθινοπώρου δεν είναι ευνοϊκές. Τα σπέρματά τους έχουν το χαρακτηριστικό σχήμα των φασολιών και χρώμα υπόλευκο με μια μαύρη περιοχή γύρω από το μάτι, απ' όπου παίρνουν το όνομα μαυρομάτικα.
ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν περισσότερες πληροφορίες για τις επιδοτούμενες δράσεις της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας στους διαδικτυακούς τόπους του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων www.minagric.gr και της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης (ΕΥΔ) του ΠΑΑ www.agrotikianaptixi.gr
