Ο Πλαστήρας αρνείται να παραλάβει τo απoτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Στις 20/8/1950 ο Μακάριος εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος. Την ηγεσία του ενωτικού κινήματος στην Κύπρο την έχει η εκκλησία, που η πολιτική της δεν ταυτίζεται με τις εξαρτημένες Kυβερνήσεις της Αθήνας.
Το 1950 ο Γ. Παπανδρέου σ` επιστολή του προς το Δήμαρχο Λευκωσίας μεταξύ άλλων γράφει: «Η Ελλάς σήμερον αναπνέει με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν και δι` αυτό δεν ημπορεί λόγω του Κυπριακού να πάθει ασφυξίαν».
Από το 1950 η ελληνοκυπριακή ηγεσία επιδιώκει να συζητηθεί το Κυπριακό στον ΟΗΕ. Οι κυβερνήσεις της Αθήνας αρνούνται. Στην Ελλάδα δημιουργείται λαϊκό κίνημα για την ένωση.
Στις 4/3/1953 στην Αθήνα γίνονται αιματηρές συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας. Ο Μακάριος δεν κρύβει την αντίθεσή τoυ με τον Παπάγο.
Στις 12/8/53 ο Μακάριος, ως ηγέτης των Ελληνοκυπρίων, υποβάλλει αίτηση στον ΟΗΕ να εφορμοσθεί για την Κύπρο η αρχή της αυτοδιάθεσης.
Η κυβέρνηση Παπάγου αρνείται να υιοθετήσει το αίτημα, γιατί, όπως δήλωσε αργότερα (12/12/58) ο Σ. Βενιζέλος στη Βoυλή, «σταθερώς η Αμερική μας απέτρεπε να προσφύγωμεν εις τα Ηνωμένα Έθνη».
Στις 26 Ιούλη 1956, ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ανακοίνωσε μπροστά σε ένα τεράστιο πλήθος στην Αλεξάνδρεια, ότι εθνικοποιούσε τη Διώρυγα του Σουέζ.
Η εθνικοποίηση του Σουέζ από τον Νάσερ ενοποίησε όλους τους εχθρούς της Αιγύπτου. Για την Αγγλία, το Σουέζ ήταν το μοναδικό σημείο που είχε διατηρήσει στρατιωτική παρουσία στην Αίγυπτο.
Η βρετανική Αυτοκρατορία είχε αρχίσει να ξηλώνεται από το 1947 όταν η Ινδία έγινε ανεξάρτητο κράτος. Οι Αγγλοι ήταν διατεθειμένοι να αφήσουν κάποιες από τις αποικίες τους ή να παραχωρήσουν ελεγχόμενη ανεξαρτησία.
Δεν ίσχυε το ίδιο όμως για το Σουέζ, τη Διώρυγα που ενώνει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά θάλασσα, η οποία γινόταν βασικός δίαυλος για τη μεταφορά του πετρελαίου.
Tο 70% των αναγκών της ευρωπαϊκής βιομηχανίας για πετρέλαιο περνούσε μέσα από το Σουέζ.
Ετσι τρεις μήνες μετά, τον Οκτώβρη του 1956, ξεκίνησε η “Τριπλή Επίθεση” κατά της Αιγύπτου από την Αγγλία, τη Γαλλία και το Ισραήλ. Σε συνάντηση μεταξύ των τριών χωρών που έγινε στο Παρίσι, αποφασίστηκε ότι το Ισραήλ πρέπει να κάνει την πρώτη κίνηση. Tο Iσραήλ εισέβαλε στη χερσόνησο του Σινά και έφτασε πραγματικά πολύ κοντά στη διώρυγα.
Τη μεγαλύτερη υποστήριξη, το Ισραήλ την είχε τότε από τους Γάλλους.
Ο Σιμόν Πέρες, που ήταν αναπληρωτής πρωθυπουργός του Ισραήλ και στο μεταξύ είχε πάρει και Νόμπελ «ειρήνης», στην αρχή της καριέρας του τότε είχε κάνει συναντήσεις με Γάλλους αξιωματούχους εξασφαλίζοντας γαλλικά τζετ Μιράζ ΙΙΙ και βοήθεια για δημιουργία πυρηνικών αντιδραστήρων.
Ο Ιρανός πρωθυπουργός Μοχάμεντ Μοσαντέχ προχώρησε στηνεθνικοποίηση της αγγλο-περσικής εταιρείας πετρελαίου το 1953, της γνωστής μετέπειτα British Petroleum (ΒΡ).
Η εθνικοποίηση των ιρανικών πετρελαίων προκάλεσαν οργανωμένο από τη CIA πραξικόπημα για την ανατροπή του την ίδια χρονιά.
Με αυτό το παρελθόν δεν προκαλεί έκπληξη ότι μία από τις πρώτες ενέργειες του νέου καθεστώτος που προέκυψε από την “ιρανική επανάσταση” το 1979 ήταν η εθνικοποίηση όλων των εταιρειών πετρελαίου στο έδαφος του Ιράν.
Στην Κούβα η κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο προχώρησε το 1959στη δήμευση των ξένων ιδιωτικών επιχειρήσεων που ανήκαν κατά κύριο λόγο σε μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση του Κάστρο προσέφερε αρχικά ως αποζημίωση ομόλογα εικοσαετούς διάρκειας με επιτόκιο 4,5%, οι ΗΠΑ απέρριψαν ωστόσο την πρόταση ζητώντας χρήμα εδώ και τώρα.
Η αμερικανική άρνηση θεωρείται από πολλούς σήμερα η αιτία που έστρεψε τον Κάστρο προς την αγκαλιά της Σοβιετικής Ενωσης και μετέτρεψε την αρχικά «εθνική» επανάσταση στην Κούβα σε “κομμουνιστική”, καθιστώντας την μάλιστα ένα από τα κυριότερα μέτωπα αντιπαράθεσης την εποχή του «ψυχρού πολέμου», που παραλίγο να μετατραπεί σε “θερμό πυρηνικό επεισόδιο” με την κρίση των πυραύλων το 1962.
Το 1972 η εθνικοποίηση της χιλιανής εταιρείας χαλκού από την κυβέρνηση «λαϊκής ενότητας» του Σαλβαντόρ Αλιέντε συνέτεινε στην ανατροπή του με οργανωμένο πραξικόπημα από τη CIA τον επόμενο χρόνο.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο δικτάτορας Πινοσέτ δεν πέρασε στην Ιστορία μόνο για τη βαναυσότητα με την οποία αντιμετώπισε τους πολιτικούς αντιπάλους του, αλλά και για το ότι εφάρμοσε με επιτυχία τις συνταγές περί μαζικών ιδιωτικοποιήσεων που υποστήριζαν τα αμερικανικά «chicago boys» και οι οπαδοί του θεωρούμενου “γκουρού” του νεοφιλελευθερισμού, οικονομολόγου “Μίλτον Φρίντμαν”.Στην Ελλάδα έχουμε αρκετούς υποστηρικτές του ακόμη.
Στην Κύπρο, γύρω στα Χριστούγεννα του 1963, ξεσπούν επεισόδια μεταξύ Ελληνοκυπρίων – Τουρκοκυπρίων.
Η ΤΟΥΡΔΥΚ καταλαμβάνει το δρόμο Λευκωσίας – Κυρήνειας. Οι Άγγλοι επεμβαίνουν και χαράζουν διαχωριστική πράσινη γραμμή μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, τονίζοντας ουσιαστικά τη διχοτόμηση. Η Τουρκία ζητά μέσω του πρωθυπoυργού της Ισμέτ Ινονού την επέμβαση των ΗΠΑ στην Κύπρο, ώστε να μην επέμβει μονομερώς.
Προωθείται το αμερικανοβρεταννικό «σχέδιο» Σάντυς - Μπώλ,που πρόβλεπε την κατοχή της Κύπρου από μια δύναμη πoυ θα προερχόταν από χώρες του ΝΑΤΟ και το διορισμό ενός μεσολαβητή κοινά αποδεκτού από τις ΗΠΑ, τη Βρεταννία, την Ελλάδα και την Τουρκία.
Η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον υπηρεσιακό Παρασκευόπουλο συμφώνησε. Ο Μακάριος απέρριψε το «σχέδιο».
Στην Ελλάδα κερδίζει τις εκλογές η Ένωση Κέντρου με τον Γ.Παπανδρέου. Οι ΗΠΑ άμεσα υποβάλλουν νέο, το «σχέδιο», Άτσεσον.
Η ΕΣΣΔ κάνει σαφές το ενδιαφέρον της για την περιοχή της Ν.Α Μεσογείου, ενώ ο Μακάριος καθιερώνει υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στην Κύπρο.
Από τον ΟΗΕ αυτή το φορά υποβάλλεται νέο σχέδιο. Το σχέδιο “Πλάσα” στις 26/3/1965. Σύμφωνα μ` αυτό εγκαταλείπεται η “ένωση”, αποστρατικοποιείται το νησί, καταργείται το δικαίωμα επέμβασης άλλων χωρών και παρέχονται εγγυήσεις στους Τουρκοκυπρίους.
Το σχέδιο αυτό όμως το καταψήφισαν μεταξύ άλλων οι ΗΠΑ και η Τουρκία, ενώ απείχαν όλες οι δυτικές και οι ανατολικές χώρες.
Η εποχή όμως αυτή σημαδεύεται από μια νέα επέμβαση των ΗΠΑ στον αραβικό χώρο με στόχο τον έλεγχο των πετρελαίων των αραβικών χωρών που τα εθνικοποιούσαν. Η Κύπρος και η Τουρκία αποκτούσαν εκείνη την εποχή τεράστια στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ.
Η επίσημη διεκδίκηση από την Τουρκία της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο (πετρέλαιο είχε ήδη βρεθεί, εκεί, το 1962, από αμερικάνικη εταιρεία, την Forest Oil Company), εκδηλώνεται το 1974.
Οι πρώτες έρευνες για υδρογονάθρακες στην Κύπρο, πάνε πολλά χρόνια πίσω και συγκεκριμένα στον Μάιο του 1969.
Τις έρευνες τότε ανέλαβε η γιουγκοσλαβική εταιρεία "ΙΝΑ" επί Τίτο, ο διευθυντής της οποίας μιλώντας στην ε/φ “Φιλελεύθερος” της Κύπρου, είχε πει, τότε, πως η εταιρεία θα διέθετε ποσό 1.5εκ. Αγγλικών λιρών για το συγκεκριμένο σκοπό.
Μάλιστα, στο ίδιο δημοσίευμα αναφερόταν, ότι, με βάσει γεωλογικές και γεωφυσικές έρευνες τόσο της "ΙΝΑ" όσο και τις αμερικανικής "Forest Oil Company", υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις για να ανευρεθούν πετρέλαια στην Κάτω Λακατάμια (στον Αρχάγγελο Κύπρου).
Από το 1970, η τότε κυπριακή κυβέρνηση χώρισε μέρος της στεριάς και της θαλάσσιας περιοχής σε οικόπεδα. Παράλληλα, παραχώρησε ερευνητικές άδειες τόσο στην εταιρεία “TERRABYS LTD” των Ιωάννου και Παρασκευαΐδη όσο και στην αμερικανική “OXOCO Offshore Exploration Oil Company”.
Στις 8 Μαρτίου 1970 έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον του Μακαρίου, ο οποίος επέβαινε σε ελικόπτερο, που τον μετέφερε στην ιερά Μονή Μαχαιρά για το μνημόσυνο του Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ, Γρηγόρη Αυξεντίου.
Η “TERRABYS” πήρε άδεια για να ερευνήσει δύο περιοχές. Η μία καταλάμβανε έκταση 21 τετρ. μιλίων στη ξηρά και 34 τετρ. μιλιών στη θάλασσα. Εκτεινόταν από τον “Ύψωνα” μέχρι το “σταθμό Μονής” και μετά συνέχιζε μέσα στη θάλασσα και μετά έπαιρνε κατεύθυνση προς δυτικά μέχρι το χωριό “Ασώματος”.
Η δεύτερη άδεια για την “TERRABYS” βρισκόταν μέσα στις βάσεις “Ακρωτηρίου” και καταλάμβανε έκταση 10 τετρ. μιλιών.
Οι άδειες που έλαβε η “OXOCO Offshore Exploration Oil Company” κάλυπταν μεγαλύτερη έκταση. Η πρώτη κάλυπτε περιοχή από το χωριό Πάναγρα της Κερύνειας απ’ όπου προχωρούσε βόρεια μέσα στη θάλασσα και ακολούθως προχωρούσε ανατολικά παράλληλα του χωριού Κλεπίνη.
Απο το 1962, όταν για πρώτη φορά ανιχνεύθηκαν οι υδρογονάνθρακες στην ΝΑ Μεσόγειο και το Αιγαίο μέχρι σήμερα, όλοι οι γεοπολιτικοί σχεδιασμοί κατατείναν και στοχεύαν στον απόλυτο έλεγχο και την εκμετάλευση των κοιτασμάτων των υδρογονανθράκων, απο τις μεγάλες δυνάμεις, αποσκοπώντας στην ενεργειακή αυτοτέλεια τους, και με ότι αυτό συνεπάγεται.
