«Πριν από δύο περίπου μήνες βρέθηκα σε μεσημεριανό διάλειμμα για ένα γρήγορο γεύμα στην Αννάπολη της Πολιτείας Maryland με συναδέλφους της επιστημονικής ομάδας του διαστημόπλοιου MESSENGER, που τοποθετήσαμε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή τον προηγούμενο Μάρτιο. Η Ελλάδα ήταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και των τηλεοπτικών δελτίων ένεκα των εξελίξεων, και βέβαια πρώτο θέμα σε διάφορες συζητήσεις. «Λοιπόν, φίλε μου Σταμάτη, θα δούμε νέα έξοδο των λαμπρών νέων Ελλήνων επιστημόνων, όπως και πριν από 30 χρόνια;» μου είπε, τρίβοντας τα χέρια χαρακτηριστικά, ο ένας και αμέσως συμφώνησε με την ερώτηση και ο άλλος. Είναι και οι δύο διευθυντές μεγάλων εργαστηρίων διαστημικής επιστήμης, ο ένας σε κέντρο της NASA, ο άλλος στο Πανεπιστήμιο του Colorado.
Η ερώτηση δεν ήταν ασυνήθιστη, ούτε πρωτοφανής για δύο λόγους: πρώτον διότι οι Έλληνες επιστήμονες της διασποράς είναι πασίγνωστοι στις ΗΠΑ για την εργατικότητα και τα επιτεύγματά τους. Δεύτερον, διότι οι ΗΠΑ έχουν ανοίξει πόρτες εισόδου μετά από κάθε κοινωνικοπολιτική αναταραχή οπουδήποτε στον κόσμο για να επωφεληθούν από το ήδη εκπαιδευμένο επιστημονικό δυναμικό που μπορεί κατευθείαν να προσφέρει στον παραγωγικό τους τομέα. Η πιο πρόσφατη περίπτωση ήταν η μεγάλη έξοδος νέων επιστημόνων από την πρώην Σοβιετική Ένωση και την ανατολική Ευρώπη. Δεν υπάρχει σήμερα Πανεπιστήμιο, Ερευνητικό Κέντρο ή Τεχνική Εταιρεία που να μη συναντά κανείς ένα σεβαστό ποσοστό μεταναστών στο επιστημονικό/τεχνικό προσωπικό.
Ειδικά τον τελευταίο χρόνο πολλοί/ές νέοι επιστήμονες, μηχανικοί, γιατροί, όλοι με μεταπτυχιακά, με ρωτούν για τις δυνατότητες εργασίας στο εξωτερικό και πιθανά ιδρύματα που μπορούν να απευθυνθούν. Εχω ήδη γράψει αρκετές συστατικές επιστολές για άτομα κοντά στο γνωστικό μου αντικείμενο, των οποίων τις ικανότητες γνωρίζω. Δεν το θεωρώ έντιμο να τους συμβουλεύσω να παραμείνουν στην Ελλάδα και να περιμένουν βελτίωση της οικονομίας, διότι όλοι γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο η οικονομία: είναι η αναξιοκρατία, η αδιαφάνεια, η χωλαίνουσα κρατική διοίκηση, η διαφθορά, η ατιμωρησία της παρανομίας, η εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, το σύστημα υγείας και γενικότερα το κοινωνικό ήθος.
Το αποτέλεσμα είναι ότι το μέλλον της χώρας διαρρέει προς Ευρώπη, ΗΠΑ, Αυστραλία, Νότιο Αφρική και αλλού. Και αυτά είναι τα ταλέντα δίχως τα οποία η χώρα δεν θα ξεφύγει από την κρίση που τη μαστίζει. Δυστυχώς η ανάκαμψη θα είναι δύσκολη και πολύχρονη. Θα χάσουμε μια γενεά. Παρ' όλα αυτά, συνεχίζουν να παραμένουν αξιόλογοι νέοι επιστήμονες οι οποίοι, μαζί με καταξιωμένους μέντορες, διαμορφώνουν «νησίδες αριστείας» μέσα από τις οποίες αντιστέκονται στο ρεύμα της αναξιοκρατίας και της μετριότητας και ωθούν, με αργό έστω ρυθμό, την Ελλάδα προς τις διεθνείς προδιαγραφές. Σε αυτούς/ές ας εναποθέσουμε τις ελπίδες μας για τη χώρα.
Δεν θεωρώ έντιμο να συμβουλεύσω τους νέους επιστήμονες να παραμείνουν στην Ελλάδα και να αναμένουν βελτίωση της Οικονομίας».
