Τι γίνεται όμως όταν δεν πρόκειται για μια αμερικανική επενδυτική τράπεζα, αλλά αντίθετα για την Κεντρική Τράπεζα της Ευρωζώνης; Με ίδια κεφάλαια μόλις 10 δισ. ευρώ, τον ισολογισμό της φουσκωμένο με πάνω 200 δισ. ευρώ σε ελληνικά, ιρλανδικά, πορτογαλικά, ιταλικά και ισπανικά ομόλογα και πολλαπλάσια αυτών σε ανοιχτές γραμμές χρηματοδότησης ευρωπαϊκών τραπεζών με ενέχυρο άλλα κρατικά ομόλογα, η ΕΚΤ σίγουρα δεν θα πέρναγε τα stress tests, αν είχε και η ίδια υποβληθεί σε αυτά.
Εφιαλτική μόχλευση για την ΕΚΤ
Το 1999, όταν συστάθηκε η ΕΚΤ τα ίδια κεφάλαιά της ανέρχονταν στο ποσό των 5,8 δισ. ευρώ, ενώ τώρα φτάνουν τα 10 δισ. ευρώ. Το μέγεθος αυτή τη στιγμή όμως αποδεικνύεται πενιχρό και σίγουρα ανεπαρκές, ακόμα και αν η ευρωπαϊκή πιστωτική κρίση ξεπεραστεί. Το συνολικό ποσό που έχει δαπανήσει η ΕΚΤ για αγορές ομολόγων, από τον Μάιο του 2010 που ξεκίνησε το πρόγραμμα μέχρι σήμερα, ανέρχεται στα 217 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, μόνο για τοξικά κρατικά ομόλογα των PIIGS η ΕΚΤ έχει μέχρι στιγμής «μοχλεύσει» τα ίδια κεφάλαια της περισσότερο από 20 φορές. Η μόχλευση της Lehman Brothers, όταν αυτή χρεοκόπησε τον Σεπτέμβριο του 2008 ήταν 30 φορές τα ίδια κεφάλαιά της.
Να σημειωθεί πως τις 21 Δεκεμβρίου η ΕΚΤ προχώρησε στην πρώτη πράξη μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης 3ετούς διάρκειας προς τις τράπεζες, στις οποίες χορήγησε 489 δισ. ευρώ Οι ιταλικές τράπεζες, μεταξύ τους οι UniCredit και Intesa SanPaolo, άντλησαν 49 δισ. ευρώ. Από τον Ιούνιο, η εξάρτηση των γαλλικών τραπεζών στα δάνεια της ΕΚΤ έχει, σχεδόν, τετραπλασιαστεί στα 150 δισ. ευρώ. Το τελευταίο επτάμηνο, οι ισπανικές και ιταλικές τράπεζες εξαρτώνται, επίσης, περισσότερο από τις πιστώσεις της ΕΚΤ, δανειζόμενες 100 δισ. ευρώ. Όπως αναφέρουν οι Financial Times η ΕΚΤ στις 29 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιήσει δεύτερη προσφορά τριετών δανείων και οι τράπεζες εκτιμάται πως θα δανειστούν τα διπλά ή ακόμη και τα τριπλά Υπενθυμίζεται ότι στις 8 Δεκεμβρίου η ΕΚΤ ανακοίνωσε δύο πράξεις αναχρηματοδότησης διάρκειας 36 μηνών, που θα διενεργούνταν ως δημοπρασίες σταθερού επιτοκίου με πλήρη κατανομή.
Η ΕΚΤ καλύπτει το σύνολο της ζήτησης στις σχετικές δημοπρασίες και θα προβλέπεται και οψιόν αποπληρωμής των δανείων που θα παρέχονται μετά από ένα έτος. Επιπλέον, κάνει αποδεκτά ως εχέγγυα για παροχή ρευστότητας, καλυμμένα ομόλογα τραπεζών (asset backed securities), με αξιολόγηση Α.
Αδύνατη η χρεοκοπία
Το σενάριο χρεοκοπίας της ΕΚΤ είναι βέβαια κάτι το οποίο ουδεμία πιθανότητα έχει να πραγματοποιηθεί. Ομως, καθώς η ευρωπαϊκή πιστωτική κρίση μεταδίδεται πλέον σχεδόν χωρίς δυνατότητα περιορισμού της, βάσιμες είναι οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις καταρχάς στην ίδια την ΕΚΤ και έπειτα στη δυνατότητά της να εξακολουθήσει να παρεμβαίνει αποτελεσματικά. Η κρίση η οποία ξεκίνησε από τη χώρα μας αποδεικνύεται ότι δεν είναι απλώς κρίση εμπιστοσύνης στη δημιουργική λογιστική των ελληνικών κυβερνήσεων, στα υπέρμετρα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος, όπως αυτά αποκαλυφτήκαν μετά τις αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις. Ούτε είναι μια κρίση λόγω της δημιουργίας φούσκας στα ιρλανδικά ή τα ισπανικά ακίνητα. Η κρίση, η οποία διαρκώς ξετυλίγεται, αποδεικνύεται πέρα από τις ανησυχίες για τα κρατικά ομόλογα, μια νομισματική κρίση, όπου διακυβεύεται το μέλλον του ίδιου του ευρωπαϊκού νομίσματος, αλλά και μια τραπεζική κρίση, η οποία ελλοχεύει. Η ΕΚΤ, μέχρι σήμερα, έχει σαφέστατα υπερβεί τον ρόλο της και τον καταστατικό χάρτη της, με αποτέλεσμα όμως να μην είναι σε θέση να λειτουργήσει θεσμικά.
Μπρα-ντε-φερ με τη Γερμανία
Η Γερμανία, η οποία είναι και ο μεγαλύτερος μέτοχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αντιτίθεται στις απεριόριστες αγορές ομολόγων από την ευρωτράπεζα. Το αποκαλούμενο «συμβούλιο σοφών» της Γερμανίας σε έκθεσή του ανέφερε ότι «το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων αποσυνθέτει την πειθαρχία στις αγορές, χωρίς να την αντικαθιστά με πολιτική πειθαρχία» και συμπληρώνει: «Η ΕΚΤ διακυβεύει την ίδια της την αξιοπιστία». Αλλωστε, με βάση μόνο τα ομόλογα τα οποία έχει μέχρι στιγμής αγοράσει η ΕΚΤ, τα κεφάλαιά της θα εκμηδενιστούν, αν μία ή παραπάνω χώρες προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση του χρέους τους, επιβάλλοντας haircut στους κατόχους ομολόγων. Ωστσό ο Ντράγκι τους προηγούμενους μήνες γύρισε την… πλάτη στο Βερολίνο και προχώρησε σε συντονισμένες αγορές ομολόγων. Ο ιταλός κεντρικός τραπεζίτης έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να κάνει αυτό που θέλει, αλλά με τέτοιον τρόπο που να μην προκαλεί το Βερολίνο. Ο «σούπερ Μάριο» παίζει με διπλωματικό τρόπο το παιχνίδι του, γι’ αυτό άλλωστε οι συνάδελφοί του δυσκολεύονται να τον εντάξουν ιδεολογικά σε κάποιο στρατόπεδο. Το βέβαιο είναι ότι ο Ντράγκι έχει αυτό που, πρωτίστως, χρειάζεται κάθε επιτυχημένος κεντρικός τραπεζίτης: είναι αινιγματικός.
Ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί
Ο διοικητής της ΕΚΤ, κ. Μάριο Ντράγκι έχει μέχρι στιγμής ακροβατήσει σε τεντωμένο σχοινί, όσον αφορά τις αντοχές της Γερμανίας, η οποία βλέπει με καχυποψία τις διαρκώς αυξανόμενες αγορές κρατικών ομολόγων, ενώ αντιδρά σθεναρά σε κάθε πρόταση, είτε αύξησης των κεφαλαίων του μηχανισμού στήριξης, είτε της δημιουργίας ευρω-ομολόγου. Αυτό το οποίο ενδέχεται να είναι στα σχέδια του Ντράγκι είναι η εφαρμογή στην Ευρωζώνη της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης την οποία εφαρμόζει ήδη τα τελευταία χρόνια η αμερικανική Fed. Στην περίπτωση αυτή, το τύπωμα δηλαδή ευρώ, όπως η Fed τυπώνει δολάρια, ο κ. «σούπερ Μάριο» θα έχει «μανουβράρει» τη Γερμανία σε μια θέση, από την οποία δύσκολα θα μπορέσει να απεμπλακεί. Είτε θα πρέπει να αποδεχθεί το ενδεχομένως πληθωριστικό τύπωμα ευρώ, είτε να συνεργαστεί με τις άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ώστε να προχωρήσει η διαμόρφωση κοινής δημοσιονομικής πολιτικής. Εστω και αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει το κόστος να το επωμισθεί η ίδια η Γερμανία. Στην περίπτωση αυτή, απλώς θα επιλέξει αυτό το οποίο θεωρεί το λιγότερο άσχημο από δύο κακά.
