Τα εμβόλια δρουν εκπαιδεύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει βακτήρια ή ιούς ως εχθρούς και να τους επιτίθεται.
Όπως γράφουν στην επιθεώρηση «Nature Genetics», την ανακάλυψη αυτή έκαναν παρακολουθώντας την συμπεριφορά του πνευμονιόκοκκου από το 2000, που άρχισε στις ΗΠΑ ο μαζικός εμβολιασμός εναντίον του, έως σήμερα. Η ανακάλυψη πως κάποια βακτήρια «μεταμφιέζονται» για να γλιτώσουν από την επίθεση, σημαίνει – σύμφωνα με τους ειδικούς - πως μακροπρόθεσμα τα εμβόλια εναντίον τους γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά.
«Υπάρχουν πολλά εμβόλια που είναι σταθερά και αποτελεσματικά επί δεκαετίες, επειδή επιτίθενται σε ιούς ή βακτήρια που δεν αλλάζουν», δήλωσε ο ερευνητής δρ Ρόρι Μπόουντεν, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Ωστόσο, ο πνευμονιόκοκκος φαίνεται να είναι ένα από αυτά που μπορούν να αλλάξουν».
Ο πνευμονιόκοκκος
Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα βακτήριο που προκαλεί στα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους πολλά και συχνά σοβαρά νοσήματα - κυρίως ωτίτιδα, πνευμονία, μηνιγγίτιδα, βακτηριαιμία ή και σηψαιμία ακόμα. Το βακτήριο έχει 91 στελέχη (ή οροτύπους), κάθε ένα από τα οποία μοιάζει διαφορετικό στο ανοσοποιητικό σύστημα που του επιτίθεται κατά περίπτωση.
Σε όλο τον κόσμο, περισσότερα από 800.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών πεθαίνουν ετησίως εξαιτίας του.
Για την προστασία από τον πνευμονιόκοκκο κυκλοφόρησε το 2000 ένα εμβόλιο που προστάτευε από επτά συχνούς οροτύπους του και το οποίο μέσα σε επτά χρόνια είχε μειώσει κατά 76% τα κρούσματα σηψαιμίας, πνευμονίας και μηνιγγίτιδας στα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών.
Αλλάζουν «μανδύα»
Ωστόσο, μερικά βακτήρια κατόρθωσαν να αλλάξουν τον εξωτερικό «μανδύα» τους - με μία διαδικασία που αποκαλείται εναλλαγή κάψας - ούτως ώστε να αποφύγουν την επίθεση του ανοσοποιητικού. Την αλλαγή αυτή πέτυχαν συλλέγοντας τμήματα γενετικού υλικού (DNA) από στελέχη του πνευμονιόκοκκου που έχουν πεθάνει.
Το ένα από αυτά τα στελέχη, που ονομάζεται Ρ1, «γρήγορα εξαπλώθηκε από ανατολάς προς δυσμάς στις ΗΠΑ» και μέχρι το 2007 «είχε γίνει ένα από τα επικρατέστερα στελέχη», σύμφωνα με τη νέα μελέτη.
Έκτοτε, έχουν εισαχθεί ένα δεκαδύναμο και ένα 13δύναμο εμβόλιο, που προστατεύουν από ακόμα περισσότερα οροτύπους του πνευμονιόκοκκου.
Ο δρ Μπόουντεν, όμως, εκτιμά ότι η οριστική λύση θα ήταν να δημιουργηθεί ένα εμβόλιο που θα επιτίθεται σε κάποιο στοιχείο κοινό για όλους τους οροτύπους του βακτηρίου.
