«έξυπνο χρήμα» έπαιξε έξυπνα και κέρδισε πολλά. Μάθαμε ποιοι από τους «φίλους» μας θέλουν αλλά δεν μπορούν και ποιοι μπορούν αλλά δεν θέλουν. Μάθαμε ότι φταίνε οι κερδοσκόποι που φτάσαμε στο χείλος του γκρεμού, αλλά ότι οι ίδιοι θα μας κρατήσουν πριν πέσουμε. Οχι από λύπηση, ή από αγάπη, ή έστω από συμπάθεια. Απλά δεν σκοτώνεις την κότα που κάνει τα χρυσά αυγά.
Το παιχνίδι των νέων εκδόσεων
Πώς γίνεται μια έκδοση ομολόγου; Σε απλές γραμμές, ανακοινώνονται οι όροι του ομολόγου, το οποίο στην πραγματικότητα είναι ένα δάνειο το οποίο είναι διαπραγματεύσιμο στις αγορές. Ανακοινώνονται λοιπόν οι όροι, όπως το επιτόκιο, και η ημερομηνία λήξης. Προκειμένου να αποτιμηθεί, ανακοινώνεται το spread της έκδοσης, έναντι ενός ομολόγου το οποίο θεωρείται χωρίς ρίσκο. Στην περίπτωση των ευρωπαϊκών ομολόγων, η βάση πάνω στην οποία υπολογίζεται το spread είναι τα γερμανικά ομόλογα. Οι ανάδοχοι της έκδοσης, λοιπόν, μαζί με τον ΟΔΔΗΧ αποφασίζουν ποιο είναι το spread το οποίο θα αποδεχθεί η αγορά. Με βάση το spread, αποφασίζουν το επιτόκιο. Χωρίς να μπούμε σε χρηματοοικονομικές λεπτομέρειες, όταν έχει αποφασισθεί η λήξη, η απόδοση του ομολόγου (γερμανική απόδοση συν το spread) και το επιτόκιο, τότε αυτόματα, μαθηματικά, υπολογίζεται και η τιμή της έκδοσης. Στην πράξη, η τιμή της έκδοσης είναι η προεξόφληση όλων των μελλοντικών ταμειακών ροών του ομολόγου, δηλαδή οι ετήσιοι τόκοι και το κεφάλαιο στη λήξη. Η προεξόφληση γίνεται με την απόδοση του ομολόγου. Δηλαδή για ένα νέο δεκαετές ευρωπαϊκό ομόλογο, το οποίο προσφέρει κάθε χρόνο επιτόκιο 6,25%, αυτό σημαίνει ότι προεξοφλούνται οι τόκοι δέκα ετών, συν το κεφάλαιο στη λήξη, με την απόδοση. Η ίδια η απόδοση υπολογίζεται με βάση την απόδοση του δεκαετούς γερμανικού ομολόγου τη συγκεκριμένη ημερομηνία που γίνεται η έκδοση συν το spread. Αν προεξοφληθούν όλες οι μελλοντικές ροές με αυτή την απόδοση, τότε ή τιμή έκδοσης είναι 98,94, όσο ακριβώς εκδόθηκε το νέο δεκαετές ομόλογο μιας ευρωπαϊκής χώρας. Ο εκδότης, π.χ το ιταλικό δημόσιο, λαμβάνει 98.94 ευρώ για κάθε 100 ευρώ ονομαστικής αξίας. Ο ετήσιος τόκος, 6,25%, υπολογίζεται πάνω στην ονομαστική αξία.
Όταν οι αετονύχηδες παίζουν «αέρα»
Για παράδειγμα ένα το ομόλογο ανακοινώθηκε στις 5 Φεβρουαρίου. Η ημερομηνία διακανονισμού όμως είναι στις 11 Φεβρουαρίου. Τι σημαίνει αυτό; Ενας επενδυτής αγοράζει το νέο ομόλογο όταν ανακοινώνεται. Δεν χρειάζεται όμως να πληρώσει τίποτα μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου, μια ολόκληρη εβδομάδα αργότερα. Αν είναι τράπεζα, θεσμικός επενδυτής, ή hedge fund, τότε έχει ανοικτές πιστωτικές γραμμές με τους αναδόχους, ή ακόμα και τους πελάτες τους. Το αγοράζει λοιπόν στα 98,94 στην έκδοση και το πουλάει οποιαδήποτε στιγμή πριν από τις 11 Μαρτίου. Στην πραγματικότητα πρέπει να το πουλήσει πριν από τις 8 Φεβρουαρίου, καθώς οι αγορές ομολόγων λειτουργούν με το Τ+3 (ημερομηνία συναλλαγής συν τρεις ημέρες). Εάη η τιμή εν’ος δεκαετούς ομολόγου αυξηθεί μέχρι τότε στο 100,5 , το πουλάει με κέρδος περισσότερο από 1,5 ευρώ ανά 100 ευρώ ονομαστικής αξίας. Για παράδειγμα, για ένα hedge fund, το οποίο έχει πάρει θέση 50 εκατ. ευρώ, τότε το κέρδος σε μερικές ημέρες μόνο πλησιάζει το ένα εκατ. ευρώ. Χωρίς να έχει εκταμιεύσει ούτε ένα σεντ, καθώς στην ουσία «παίζει αέρα».
Νέο δώρο στους κερδοσκόπους
Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η αμερικανική κυβέρνηση ετοιμάζονται να βάλουν τέλος στην κερδοσκοπία των παραγώγων, περιορίζοντας τις δυνατότητες επένδυσης ανοιχτών θέσεων στα συμβόλαια προστασίας CDS, το πραγματικό παιχνίδι παίζεται αλλού. Στις παραδοσιακές εκδόσεις ομολόγων, στην spot αγορά και όχι στα παράγωγα. Και καθώς μέσα στις επόμενες ημέρες πολλά ευρωπαϊκά κράτη θα επιχειρήσουν να πουλήσουν ομόλογα συνολικής αξίας 22 δισ. ευρώ, ετοιμάζεται το νέο δώρο στους κερδοσκόπους. Το περιβάλλον είναι δύσκολο, αφού το μπαράζ των υποβαθμίσεων στις πιστοληπτικές ικανότητες των χωρών της Ευρωζώνης αποδεικνύει ότι όσοι παίρνουν τις αποφάσεις δεν καταφέρνουν να περιορίσουν την κρίση. Η Ιταλία πούλησε 5ετή και 10ετή ομόλογα ύψους έως 6 δισ. ευρώ τη, Δευτέρα. Το Βέλγιο δημοπράτησε έντοκα γραμμάτια έως 3 δισ. ευρώ την Τρίτη και θα ακολουθήσουν 13 διαφορετικές δημοπρασίες της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας έως τα τέλη της εβδομάδας. Οι κερδοσκόποι έχουν κάθε συμφέρον να διατηρηθεί η ρευστή κατάσταση στην Ευρωζώνη. Ούτε να χρεοκοπήσει μία χώρα, αλλά ούτε και να υπάρξει χειροπιαστή και απτή σανίδα σωτηρίας, για τον πιο αδύναμο δημοσιονομικά κρίκο, δηλαδή την Ελλάδα. Γιατί δεν έχουν κανένα συμφέρον, ούτε να σταματήσει η κότα να κάνει χρυσά αυγά, ούτε και να τη σκοτώσουν.
