Εκατομμύρια ευρώ δαπανώνται κάθε χρόνο για την αγορά κλεμμένων ή λαθραία ανασκαμμένων αρχαιοτήτων. Παρότι τα μουσεία έχουν θεσπίσει, υποτίθεται, ειδικό κώδικα σύμφωνα με τον οποίο δεν αγοράζουν αρχαιότητες αν δεν υπάρχει ξεκάθαρη προέλευση, πάντοτε υπάρχουν «παραθυράκια».
Οι οίκοι δημοπρασιών (Σόθμπις, Κρίστις κ.ά.) μονίμως κάνουν τερτίπια, αναφέροντας στους καταλόγους των δημοπρασιών «ιδιωτική συλλογή» ως προέλευση, ενώ αυτό είναι παραπλανητικό και στην πραγματικότητα μπορεί το αντικείμενο να έχει μόλις ανασκαφεί.
Οι δρόμοι της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων είναι γνωστοί, αλλά υπάρχουν δυσκολίες να «κλείσουν». Έστω ότι κάποιος σκάβει σε χωράφι όπου υπολογίζει πως υπάρχει θολωτός τάφος. Βρίσκει κάτι και αποφασίζει να μην το παραδώσει στο υπ. Πολιτισμού, αλλά να το πωλήσει στην αγορά διακίνησης λαθραίων αρχαιοτήτων. Δεν γνωρίζει ότι θα πάρει το ένα χιλιοστό της τελικής τιμής του προϊόντος. Μάλιστα, σε μερικές χώρες όπως η Κίνα ίσως και να τον εκτελέσουν.
Η επαφή
Στη συνέχεια, μικροκακοποιοί, μέλη παράνομων κυκλωμάτων, τον φέρνουν σε επαφή με τους «ανωτέρους τους» στην αρχαιοκαπηλία. Εκείνοι παζαρεύουν και αγοράζουν. Κατόπιν φυγαδεύουν το αρχαίο με δύο τρόπους: είτε διά ξηράς, μέσα σε νταλίκες και ανάμεσα σε λαχανικά, κρέατα ή ακόμα και κάρβουνο, είτε διά θαλάσσης, οπότε και είναι αδύνατος ο εντοπισμός, καθώς κότερα και φουσκωτά πλέουν σε όλα τα χωρικά μας ύδατα και πολύ εύκολα περνούν στα διεθνή χωρικά ύδατα.
Σε κάθε περίπτωση, εκτός αν είναι πολύ ογκώδες, το αρχαίο «μεταμφιέζεται». Πολλοί πίνακες τυλίγονται ρολά, με ανυπολόγιστες καταστροφές στα ευαίσθητα υλικά τους, ή διπλώνονται και μπαίνουν σε δεύτερους πάτους στις βαλίτσες. Γλυπτά πασαλείβονται με φούμο ή χειρότερα υλικά.
Προορισμός συνήθως είναι η Ελβετία, που έχει ακόμα γκρίζες ζώνες. Εκεί τα αρχαία μπορούν να παραμείνουν χωρίς να περνούν από έλεγχο αστυνομίας ή τελωνείου. Στις γκρίζες αυτές ζώνες μένουν μεγάλο χρονικό διάστημα επειδή πρέπει να ξεπλυθούν. Δηλαδή πρέπει να βρεθούν ή και να κατασκευαστούν πιστοποιητικά τα οποία να αποδεικνύουν ότι αυτά βρίσκονταν σε ιδιωτικές συλλογές πριν από το 1970 (λόγω ΟΥΝΕΣΚΟ).
Από κει και πέρα, μέσω Πολαρόιντ γίνονται οι προτάσεις σε υποψήφιους αγοραστές. Οι αρχαιοπώλες που τα διακινούν είναι πασίγνωστοι και ασύλληπτοι. Ένας από αυτούς, ο διασημότερος ίσως, ο Ρόμπερτ Χεχτ, πέθανε την προηγούμενη εβδομάδα πλήρης ημερών, χωρίς να καταδικαστεί ποτέ.
Στη συνέχεια αγοράζονται από μουσεία ή συλλέκτες για εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια δολάρια. Ο κρατήρας του Ευφρονίου είχε αγοραστεί από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αντί ενός εκατομμυρίου το 1970. Τότε το ποσόν ήταν τεράστιο. Είναι το μόνο που μπορεί να τους «τσούξει» και να τους κάνει να περιορίσουν τη δραστηριότητά τους.
Ξεπούλημα
Στη συνέχεια, το μουσείο ή ο συλλέκτης παρουσιάζει δημόσια κάτι από τα κλεμμένα και περιμένει. Αν δεν υπάρξουν αντιδράσεις, τότε συνεχίζεται το ξεπούλημα. Και αν τους πιάσουν; Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθεί πως αυτά προέρχονται από τη χώρα που ενδιαφέρεται αλλά και ότι ανασκάφηκαν πρόσφατα.
Μια περίπτωση στην οποία σταθήκαμε τυχεροί ήταν ο Θησαυρός των Αηδονιών. Η εφορεία αρχαιοτήτων είχε κάνει ανασκαφές στον χώρο αμέσως μόλις αποκαλύφθηκε η λαθρανασκαφή. Ετσι είχαμε πανομοιότυπα ευρήματα με αυτά του Αμερικανού αρχαιοπώλη.
Τα ανωτέρω αφορούν μονάχα αντικείμενα άγνωστα. Τα καταγεγραμμένα, δημοσιευμένα και -ιδίως- αναρτημένα στο Διαδίκτυο είναι πολύ δύσκολο να πωληθούν. Ωστόσο, και αυτά αποτελούν αντικείμενο κλοπής. Τα παραγγέλνουν συλλέκτες οι οποίοι τα κρατούν κρυμμένα στις ιδιωτικές συλλογές τους και τα θαυμάζουν μόνο εκείνοι, περιμένοντας, πιθανώς, το πέρασμα των δεκαετιών για να τα βγάλουν.
http://erroso.blogspot.com
