Στην τελική ευθεία βρίσκεται ούτως ή άλλως το έργο κατασκευής της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τη χρηματοδότηση του οποίου έχει αναλάβει το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».
Κοινός άξονας των 4 αυτών έργων είναι η αναβάθμιση του κέντρου πόλης, η ενίσχυση του ποσοστού πρασίνου και των ελεύθερων χώρων, η βελτίωση του μικροκλίματος, η ενθάρρυνση της βιώσιμης κινητικότητας με την προώθηση του ποδηλάτου αλλά και της κινητικότητας των πεζών, η αποθάρρυνση χρήσης του ΙΧ και η ανάδειξη του θαλάσσιου μετώπου (για τις 2 τελευταίες περιπτώσεις).
Πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου
«Πρέπει να ξεφύγουμε από το όριο του 40% των μετακινήσεων με όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς στο οποίο έχουμε εγκλωβιστεί εδώ και 20 χρόνια και να πάμε στο 50%», λέει στη Real planet ο πρόεδρος του Οργανισμού Αθήνας Γιάννης Πολύζος, εξηγώντας το σκεπτικό που οδήγησε στην πρόταση για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου. Στόχος είναι να αποθαρρυνθούν σταδιακά οι πολίτες να χρησιμοποιούν το ΙΧ τους για μετακίνηση στο κέντρο. Ο δρόμος προτείνεται να πεζοδρομηθεί πλήρως ή τμηματικά και να «παραδοθεί» αποκλειστικά στις δημόσιες συγκοινωνίες -με επέκταση του τραμ- στα ποδήλατα και τους πεζούς. Φιλοδοξία είναι να δημιουργηθεί μια γραμμική πλατεία με ταυτόχρονη διαπλάτυνση των πεζοδρομίων της Αμαλίας και της Πατησίων. Μελέτη δεν υπάρχει ακόμη, καθώς μόλις έγινε γνωστό ότι θα προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός τον οποίο θα χρηματοδοτήσει το Ιδρυμα Ωνάση, ωστόσο η τάση -και οι προδιαγραφές, προφανώς, που θα δοθούν στους διαγωνιζόμενους- είναι να υπάρξουν εκτενείς φυτεύσεις και να χρησιμοποιηθούν ψυχρά υλικά κατασκευής, ώστε να υπάρξουν θετικές επιπτώσεις στο μικροκλίμα της πόλης. «Με τα κατάλληλα υλικά και φυτά, η θερμοκρασία θα μπορούσε να μειωθεί κατά 2 με 3 βαθμούς Κελσίου» επισημαίνει ο Γ. Πολύζος.
Φαληρικό Δέλτα
Το μοναδικό από τα τέσσερα έργα που βρίσκεται πλέον σε στάδιο υλοποίησης είναι το Κέντρο Πολιτισμού στο Φαληρικό Δέλτα, στη θέση του παλιού ιπποδρόμου. Εκεί θα κατασκευαστούν τους επόμενους μήνες, με χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας και η Νέα Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο. Στα 170.000 τετραγωνικά μέτρα της ανάπλασης θα δημιουργηθεί και ένα μεγάλο αστικό πάρκο που θα καταλαμβάνει το 85% της συνολικής υπό διαμόρφωση έκτασης. Σε αυτό θα φυτευθούν περίπου 1.300 δέντρα, 70.000 θάμνοι και άλλοι τόσοι μικροί θάμνοι και πόες, όλα εγχώρια είδη του μεσογειακού λεκανοπεδίου, κυρίως ελληνικά και ανθεκτικά στην ξηρασία, δηλαδή με μικρές ανάγκες σε νερό. Μεταξύ των δέντρων, η ελιά, το κυπαρίσσι, η Αριά, το πουρνάρι, ο πλάτανος, η κουκουναριά και το πεύκο, η τζιτζιφιά, η χαρουπιά, η αμυγδαλιά και η κουμαριά και των θάμνων, τα σχίνα, τα σπάρτα, η πικροδάφνη, οι μυρτιές κ.ά. Θα τοποθετηθούν επίσης και αρωματικά ξηροφυτικά φυτά, όπως η λεβάντα, το φασκόμηλο, η ρίγανη και η μαντζουράνα. Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος θα αρδεύεται κυρίως με νερό από γεωτρήσεις, από τις δεξαμενές συλλογής ομβρίων υδάτων και από ένα κανάλι μήκους 400 μ. και πλάτους 30 μ. που θα κατασκευαστεί στον χώρο.
«Η κεντρική ιδέα του σχεδιασμού του πάρκου είναι η καθοριστική συμβολή του στις μικροκλιματικές συνθήκες της περιοχής», σημειώνουν οι μελετητές. «Οι δεντροστοιχίες προσφέρουν αναγκαία σκιά και καθαρίζουν τον αέρα του πάρκου και της γειτονιάς, δημιουργώντας μια δροσερή ατμόσφαιρα που επηρεάζει το μικροκλίμα της περιοχής. Παράλληλα, το κανάλι, πέρα από τη λειτουργία του ως αντιπλημμυρικό μέτρο για την περιοχή, συμβάλλει με τον ίδιο τρόπο στη βελτίωση του μικροκλίματος».
Ηδη πραγματοποιούνται οι εργασίες εκσκαφής, ενώ η κατασκευή θα ξεκινήσει εντός του πρώτου εξαμήνου του 2012 και θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2015, οπότε και το έργο θα παραδοθεί ως δωρεά στο ελληνικό Δημόσιο.
Διπλή ανάπλαση Βοτανικός - Αλεξάνδρας
Το επίμαχο -και φιλόδοξο- σχέδιο της κατεδάφισης του γηπέδου του Παναθηναϊκού επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας και της ανέγερσης νέου στον Βοτανικό ήρθε ξανά στην επικαιρότητα, καθώς ο δήμος Αθηναίων απέστειλε το master plan στον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ΟΡΣΑ θεωρεί το ζήτημα ιδιαίτερα «ακανθώδες», γι’ αυτό και πρόκειται να ζητήσει από τον δήμο συμπληρωματικά στοιχεία πριν προχωρήσει η σύνταξη Προεδρικού Διατάγματος και δρομολογηθεί το έργο. Το master plan στοχεύει στη δημιουργία δύο ενιαίων ελεύθερων «αστικών πάρκων», αφενός στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου προβλέπεται και υπόγειος χώρος στάθμευσης, και αφετέρου στην περιοχή του Ελαιώνα, όπου θα κατασκευαστεί και το νέο γήπεδο του ΠΑΟ, χωρητικότητας 40.000 θέσεων. Και στις δύο περιοχές ανάπλασης το πράσινο εκλείπει, ενώ το κυκλοφοριακό πρόβλημα είναι πολύ έντονο. Στο πλαίσιο αυτό οι μελετητές επιθυμούν αύξηση του ποσοστού πρασίνου κατά 50%-60%. Στον Ελαιώνα - Βοτανικό, ο μεγάλος όγκος πρασίνου πρόκειται να αναπτυχθεί στο κέντρο της περιοχής από βορρά προς νότο, ανάμεσα στην Αγίας Αννης και το ρέμα του Προφήτη Δανιήλ. Επιπλέον, προβλέπεται «συνεχής ροή χώρων πρασίνου» και κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων. Στην Ιερά Οδό θα δημιουργηθεί ελεύθερη ζώνη πρασίνου, πλάτους 25-30 μέτρων, εκατέρωθεν.
Οσον αφορά τη λεωφόρο Αλεξάνδρας, η έκταση των 17 στρεμμάτων που θα απελευθερωθεί μετά την κατεδάφιση του γηπέδου χαρακτηρίζεται ως «χώρος κοινόχρηστου πρασίνου», ο οποίος όμως θα φιλοξενήσει -εκτός του υπόγειου πάρκινγκ 700 θέσεων- κτιριακές εγκαταστάσεις 400 τ.μ., που θα περιλαμβάνουν το Μουσείο του Παναθηναϊκού και εντευκτήριο, καθώς και χώρους αναψυχής και εστίασης. Θα δημιουργηθεί πάρκο με φύτευση χαμηλού και υψηλού πρασίνου, με μονοπάτια, καθιστικά, σκίαστρα, υδάτινα στοιχεία και ήπιες αθλητικές εγκαταστάσεις. Τέλος, σχεδιάζεται και η πεζοδρόμηση της οδού Παναθηναϊκού ως συνέχεια του πάρκου.
Φαληρικός όρμος
Θετικό ισοζύγιο για το πράσινο υπόσχεται και η ανάπλαση του Φαληρικού όρμου. Το σχέδιο, που αφορά μια περιοχή έκτασης 760 περίπου στρεμμάτων της παραλιακής ζώνης -από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στην εκβολή του Κηφισού ποταμού μέχρι και το κλειστό γυμναστήριο Tae Kwon Do- αναφέρεται στη δημιουργία ενός υπερτοπικού, μητροπολιτικού κέντρου αναψυχής, αθλητισμού και πολιτισμού, το οποίο περιλαμβάνει -εκτός των αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων- ένα οικολογικό πάρκο έκτασης 240.300 τ.μ. με παρατηρητήρια και κέντρα περιβαλλοντικής πληροφόρησης και ενημέρωσης, υπαίθριους χώρους εκδηλώσεων και εστίασης κοινού, αναψυκτήρια, χώρους στάθμευσης κ.λπ., που αναμένεται να συμβάλουν στην αναβάθμιση της περιοχής τόσο αισθητικά όσο και ποιοτικά. Για τη βόρεια πλευρά προβλέπονται εκτενείς φυτεύσεις με πεύκα και χαμηλούς θάμνους, ενώ πλησιάζοντας στη θάλασσα θα τοποθετηθούν ανθεκτικά σε αλατότητα ενδημικά είδη δένδρων και θάμνων μεσαίου και μεγάλου ύψους, όπως σχίνοι, κοκορεβυθιές, πικροδάφνες, ράμνοι κ.λπ., με στόχο τη δημιουργία ενός μεσογειακού οικοσυστήματος σε μικροκλίμακα. Θετικό όμως θα είναι το ισοζύγιο αναφορικά και με το κυκλοφοριακό. Το σχέδιο περιλαμβάνει υπογειοποίηση της υφιστάμενης λεωφόρου Ποσειδώνος, γεγονός που θα συμβάλει στη βελτίωση της προσβασιμότητας προς την περιοχή και θα διευκολύνει τη μετακίνηση των επισκεπτών, όπως και χρήση εντός του αναπλασμένου χώρου «οικοφιλικών μέσων μεταφοράς» (minibus). Ολα τα παραπάνω, εκτιμούν οι συντάκτες της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, θα συμβάλουν θετικά στην ποιότητα του αέρα και τη μείωση των ρύπων.
Υπολογίζεται ότι μέχρι τον προσεχή Μάρτιο θα έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες ανάπλασης. «Μπούσουλα» θα αποτελέσει το αρχικό σχέδιο του Ιταλού αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, για την οικονομική βιωσιμότητα του οποίου όμως εφράζονται ανησυχίες. Αυτή την περίοδο, πάντως, το υπουργείο Περιβάλλοντος κάνει «αγώνα δρόμου» ώστε το έργο να χρηματοδοτηθεί με 200 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ.
