Το πρόγραμμα δεν βγαίνει και όλη η ιστορία είναι να μην βγει η Ελλάδα από την μηχανική υποστήριξη ώστε να μην προκληθεί άλλο ένα Lehman event. Όσον αφορά το κούρεμα υπάρχει μόνο συμφωνία για να υπάρξει συμφωνία και να απδεχθούν ή μάλλον να επιβληθεί στους επενδυτές απώλεια μεγαλύτερη του 75%. Το κατά πόσο θα το δεχθούν είναι συζητήσιμο.
Το πρόγραμμα προβλέπει συλλογική ρήτρα που επιβάλλει υποχρεωτική συμμετοχή στο κούρεμα σε περίπτωση συμμετοχής της πλειοψηφίας των επενδυτών. Τώρα βεβαίως αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται για εθελοντικό κούρεμα και επομένως επισήμως μεταφράζεται σε default. Πόσο πιθανό να συμβεί αυτό μέχρι τις 21 του Μάρτη που είναι η πληρωμή του ομολόγου των 14,5δις; Η απάντηση είναι "πολύ πιθανό", τόσο πιθανό όσο και η αυριανή πρόβλεψη της ΕΜΥ για τον καιρό.
Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα έχει σημαντικό θέμα ανταγωνιστικότητας (βλ. γράφημα) και αυτό λύνεται με δύο τρόπους:
παραμονή στο ευρώ και εσωτερική υποτίμηση, το οποίο σημαίνει μείωση μισθών και συντάξεων. Ήδη οι περικοπές που προβλέπονται θα έχουν αναδρομική ισχύ από τον Νοέμβριο του 2011, που σημαίνει ότι πολλοί εργαζόμενοι θα δουλέψουν αμισθί ή θα υποχρεωθούν σε επιστροφή χρηματικού ποσού. Ναι, στην Ελλάδα ευφήραμε πλέον και τον αρνητικό μισθό. Το πρόβλημα με αυτή την επιλογή είναι ότι δεν προωθεί την εσωτερική παραγωγή επαρκώς αφού δεν την καθιστά επαρκώς ανταγωνιστική σε σχέση με τα εισαγόμενα προϊόντα.
έξοδος από το ευρώ και επιστροφή στην δραχμή με παράλληλη υποτίμηση. Η επιλογή αυτή θα καταστήσει την εσωτερική παραγωγή ανταγωνιστική αφού τα ελληνικά προϊόντα θα είναι πολύ πιο φθηνά από τα εισαγόμενα. Ο πόνος που εμπεριέχει η επιλογή αυτή είναι ίδιος με τον πόνο της προηγούμενης αλλά μεσομακροπρόθεσμα έχει δυναμική για την ελληνική οικονομία. Η χρήση του ευρώ θα συνεχίσει παράλληλα με την δραχμή. Στις ΗΠΑ, 35 κοινότητες χρησιμοποιούν τοπικά νομίσματα και είναι μάλιστα κάτι που επιτρέπεται και από το Σύνταγμα. Υπάρχουν νομίσματα που αντιστοιχούν σε ώρες εργασίας και δεν υπόκεινται στις κερδοσκοπικές κινήσεις των αγορών αφού η ισοτιμία τους δεν καθορίζεται από τις κυβερνήσεις. Με απλά λόγια δεν πρόκειται για fiat νομίσματα. Σημειώνω ότι ο όρος "fiat" είναι λατινικός και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα νομίσματα που έχουν αποσυνδεθεί από τον χρυσό ή άλλα πολύτιμα μέταλλα. Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει σε περίπτωση επιστροφής σε εθνικό νόμισμα.
Βάσει των παραπάνω είναι άτοπο συνεπώς να επιμένει κανείς σε παραμονή στο ευρώ και να διαμαρτύρεται την ίδια στιγμή για τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η κοινωνική αντίδραση είναι ελεγχόμενη και περιορισμένη. Έχοντας καλλιεργηθεί ένα κλίμα τρομοκρατίας εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη, η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών επιθυμεί την παραμονή στο ευρώ και είναι διατεθειμένη να δεχθεί την εσωτερική υποτίμηση καθώς θεωρεί την επιστροφή στην δραχμή ως δαμόκλειο σπάθη που είναι έτοιμη να αποκεφαλίσει το ευρωπαϊκό τους status. Εννοείται ότι υπάρχουν και όρια όπως υπήρξαν και ξεπεράστηκαν στην Αργεντινή οδηγώντας σε γενικευμένη αναταραχή. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε τις ελληνικές αντοχές πριν το απόλυτο ξέσπασμα.
Πόσο πιθανό είναι να χρεωκοπήσει η Ελλάδα εφέτος; Ελάχιστη! Πόσο πιθανό πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος (δεν αναφέρομαι στο κούρεμα); Μεγάλη!
