Σήμερα, μια τέτοια μέρα, δεν μπορείς να γράψεις τίποτε άλλο, παρά για έναν ήρωα-όνομα και πράγμα: Τον Παλληκαρίδη.
Σήμερα, που όσο ποτέ, η Ελλάς έχει ανάγκη από πρότυπα και από ήρωες, και όχι από σαπιοκοιλιές, προγούλια, νούμερα και τουρκικά σήριαλ στην τηλεόρασή της.
Ο ήρωας, μα και ποιητής (αυτά τα δυο στην διαχρονική ιστορία της Ελλάδος πήγαιναν πάντα μαζί) Ευαγόρας Παλληκαρίδης γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1938 στην Τσάδα Πάφου. Άριστος στο Δημοτικό, μα όχι και στο Γυμνάσιο. Γιατί; Διότι άλλα άρχισαν ν' απασχολούν τον νεαρό Κύπριο. Τι; Μα. η μητέρα του, Κύπρος. Ήταν σε αναβρασμό. Μύριζε ξεσηκωμός. Ο πολυαθλητής μας συνδυάζει την Ένωση με την Ελλάδα, με τα πρώτα του ερωτικά σκιρτήματα (ίδιον της νειότης):
Την Ελλάδα αγαπώ,
αλλά κι εσένα,
μ' έναν έρωτα μεγάλο,
αληθινό, τα γαλάζια σου
τα μάτια τα θλιμμένα
τον καθάριο της
θυμίζουν ουρανό.
Και αποφασίζει ν' αφιερώσει εαυτόν - όχι στον έρωτα - μα στην πατρίδα. Κάθε γνήσιος Έλληνας δεν αντέχει και δεν ανέχεται την σκλαβιά, την ανελευθερία, τον ζυγό. Λατρεύει την βασίλισσά του, την κυρα-Λευτεριά, ζει και αναπνέει μόνο γι' αυτήν...
Στις 2 Ιουνίου θα εστέφετο βασίλισσα η Ελισσάβετ. Όπως σας είπα όμως, ο Έλληνας δεν θέλει πια την βασίλισσά του σάρκινη. Στην δαμασίμβροτο Αγγλία - και σ' όλες τις με το ζόρι αποικίες της - γίνονταν προετοιμασίες για το «μεγάλο γεγονός». Στην ερωτική Πάφο στο «Ιακώβιο Γυμναστήριο» αναρτάται η αγγλική σημαία. Αυτό εξοργίζει τους μαθητάς! Παραμονή της στέψεως οι Παφίτες μαθητές και οι φοιτητές του «Λιασιδίου Κολλεγίου» οργανώνουν διαδήλωση, μ' αίτημα να υποσταλεί η αγγλική σημαία και παραλλήλως να εκκενωθεί το γήπεδό τους από στρατιώτες και αστυνομικούς. Ο 15χρονος (!) τότε Ευαγόρας - που τον φώναζαν ακόμη παιδιάστικα Βαγορή - αναρριχάται στον ιστό, κατεβάζει την αγγλική σημαία και την ξεσκίζει. Η πρώτη επαναστατική του πράξη. Το σύνθημα είχε δοθεί. Επέκταση των διαδηλώσεων. Οι Παφίτες συγκρούονται με την. αστυνομία, η οποία ενισχύεται από. Τούρκους! (Ποτέ δεν κατάλαβα σ' αυτήν την χώρα με ποιανού το μέρος είναι η αστυνομία.). Ο διοικητής διατάσσει ν' αποσυρθούν οι αστυνομικοί, για να μη χυθεί αίμα στην στέψη της ξενομερίτισσας βασίλισσας... Θα ήταν κακό σημάδι. Έτσι οι μαθητές βρίσκουν ελεύθερο πεδίο και ξεχύνονται και χειμαρρωδώς παρασύρουν ό,τι είχε στηθεί για τους εορτασμούς της στέψεως. Η Πάφος ήταν το μόνο μέρος της αγγλοουράς, όπου δεν εορτάσθηκε η στέψη μιας κληρονόμας. Ο Ευαγόρας συνελήφθη. Αλλά αφέθη ελεύθερος, λόγω του νεαρού ηλικίας του.
Είναι 17 Νοεμβρίου (δες κάτι συμπτωματικά πράγματα.) 1955. Τα Γυμνασιόπαιδα συγκεντρώθηκαν. (Απ' αυτές τις ηλικές περιμένει η Ιστορία άλλωστε την αλλαγή). Προετοίμαζαν μια ακόμη διαδήλωση, απ' αυτές των Αλκίμων (ΑΝΕ - Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ). Αυτήν την φορά, όμως, οι στρατιώτες είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αδιακρίτως. Ο Βαγορής συλλαμβάνεται και πάλι. Οδηγείται στο δικαστήριο. Κατηγορία; «Συμμετοχή παράνομα σε οχλαγωγίες». Ο Ευαγόρας δεν παραδέχθηκε την κατηγορία. Η δίκη ανεβλήθη για τις 6 Δεκεμβρίου. Μια ημέρα πριν την δίκη, Ο Βαγορής εισέρχεται κρυφά στο σχολείο του και αφήνει στην έδρα ένα σημείωμα. Είχε τίτλο «Εγερτήριον Σάλπισμα». Το άλλο πρωί οι συμμαθητές του διαβάζουν:
«Παλιοί συμμαθηταί,
Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μην τον ξαναδείτε παρά μόνον νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του. Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια
που παν στη Λευτεριά.
Θ΄ αφήσω αδέλφια,
συγγενείς, τημ μάνα, τον πατέρα
μεσ΄ στα λαγκάδια πέρα
και στις βουνοπλαγιές.
Ψάχνοντας για τη Λευτεριά
θα ΄χω παρέα μόνη
κατάλευκο το χιόνι,
βουνά και ρεματιές.
Τώρα κι αν είναι χειμωνιά,
θα ΄ρθει το καλοκαίρι
Την Λευτεριά να φέρει
σε πόλεις και χωριά.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια
που παν στη Λευτεριά.
Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ,
θα μπω σ΄ ενα παλλάτι,
το ξέρω θα 'ν' απάτη,
δεν θα 'ν' αληθινό.
Μεσ΄ το παλλάτι θα γυρνώ
ώσπου να βρω τον θρόνο,
βασίλισσα μια μόνο να
κάθεται σ΄ αυτό.
Κόρη πανώρια θα της πω,
άνοιξε τα φτερά σου
και πάρε με κοντά σου,
μονάχα αυτό ζητώ.
Γειά σας, παλιοί συμμαθηταί! Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει έναν χαμένο αδελφό, έναν παλιό του φίλο.
Ας πάρει μιαν ανηφοριά
ας πάρει μονοπάτια
να βρει τα σκαλοπάτια που
παν στη Λευτεριά.
Με την ελευθερία μαζί,
μπορεί να βρει και μένα.
Αν ζω, θα με βρει εκεί.
Ευαγόρας Παλληκαρίδης, 5.12.1955».
Στα 17 του χρόνια, μαθητής της 6ης Γυμνασίου, εγκατέλειψε το σχολειό και βγήκε στα βουνά, αντάρτης της ΕΟΚΑ.
Στις 15.12.1955 ο Παλληκαρίδης στιχούργησε για τον θυσιασθέντα αντάρτη Χαράλαμπο Μούσκο:
Τώρα κι αν επέθανες
ζεις μεσ' στην καρδιά μας,
γιατί επέθανες κι εσύ
για τη Λευτεριά μας.
Στην σύντομη επίγεια διέλευσή του πρόλαβε κι έγραψε 500 ποιήματα όλα κι όλα. Δεν μάχεται μόνον με τα όπλα, μάρναται και με τα γραπτά.
Πέρασε ένας χρόνος ένοπλου αγώνα. Και στις 18 Δεκεμβρίου 1956, μαζί με άλλους δυο συναγωνιστάς του μετέφεραν όπλα και τρόφιμα από την Λυσό. Όταν ξαφνικά ευρέθησαν αντιμέτωποι με μια αγγλική περίπολο. Οι δυο σύντροφοί του κατάφεραν να διαφύγουν. Ο ίδιος όμως συνελήφθη. Στην κατοχή του ευρέθη ένα πυροβόλο «Μπρεν» γρασαρισμένο - άρα ανέτοιμο να χρησιμοποιηθεί. Κουβαλούσε επίσης τρεις γεμάτες γεμιστήρες. Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού. Μεταφέρθηκε στην Λευκωσία. Η δίκη ορίσθηκε για τις 15 Μαρτίου. Κατά την δίκη του, ο Παλληκαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπισθούν. Παρά τις αντιρρήσεις του, παραδέχθηκε την ενοχή του:
«Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος, όστις ζητεί την ελευθερίαν του. Τίποτ' άλλο!».
Την επομένη της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου της Πάφου απέχουν από τα μαθήματά τους, εις ένδειξιν διαμαρτυρίας. Στέλνουν τηλεγράφημα στον Χάρτινγκ. Ζητούν το αυτονόητο: Ν' απονεμηθεί χάρις στον Ευαγόρα. Όλος ο κόσμος συντάσσεται μαζί τους. Και η ελληνική κυβέρνηση. Η Κυπριακή Αδελφότης Αθηνών ζητεί προσωπική παρέμβαση του βασιλέως Παύλου. Η Βουλή των Ελλήνων αποστέλλει τηλεγραφήματα προς την Βουλή των Κοινοτήτων και τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Δωρόθεος, ο Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος, Γεννάδιος, ο δήμαρχος Λευκωσίας, Δέρδης, 40 εργατικοί Άγγλοι βουλευτές, ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής Νικόδημος, ο Αμερικανός γερουσιαστής Fulton, διάφορες συντεχνίες. Ο ξεπετσιασμένος Χάρτινγκ, όμως, απορρίπτει την απονομή χάριτος.
Τέσσερις ώρες πριν τον απαγχονίσουν, μόνος στο κελλί των μελλοθανάτων, έγραψε το τελευταίο του γράμμα προς την αδελφή του και το τελευταίο του ποίημα, για την ξαδελφούλα του, που δεν πρόλαβε να την ονοματίσει. Και παρήγγελλε όνομα για το κοριτσάκι:
«Τ' όνομα που θα της δώσεις θέλω να είναι πεντασύλλαβο και να θυμίζει εκείνην, για την οποία ήρθα ως εδώ. Να θυμίζει εκείνην για την οποία έγραψε ο ποιητής Σολωμός το πιο όμορφο τραγούδι του. ΕΚΕΙΝΗΝ, την οποίαν κάθε άνθρωπος επιθυμεί πιο πολύ απ' όλα. Κατάλαβες αδελφή μου;».
Και συνεχίζει:
«Θ' ακολουθήσω με θάρρος την μοίρα μου. Ίσως αυτό να 'ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτε. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα, τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα! Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου! Η πιο όμορφη ώρα! Μη ρωτάτε γιατί.».
13 Μαρτίου 1957. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, μέσ' στην σιωπή, σε πείσμα των κατακτητών, ο 18χρονος Παλληκαρίδης ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο!.. Οι δήμιοι έρχονται - πάντα έρχονται. «Γειά σας, αδέλφια! Γειά σας λεβέντες! Ελπίζω να 'μαι ο τελευταίος που εκτελούν. Αδέλφια συνεχίστε τον αγώνα. Εγώ βαδίζω στην αγχόνη γελαστός, αποφασιστικός, υπερήφανος».
Η απόλυτη ησυχία σπάει από το ξύλινο τρίξιμο της καταπακτής της αγχόνης.
Στις 12:02 ένα 18χρονο παλληκάρι, ονόματι Παλληκαρίδης, επέρασε στην αθανασία. Οι Άγγλοι κρέμασαν ένα παιδί! Τον έθαψαν στα Φυλακισμένα Μνήματα. Τον έθαψαν, αλλά δεν πέθανε. Με την θυσία του ένας θνητός αθανατίζεται.
Όποιοι βολεμένοι υψώνουν τις λευκές σημαίες της συνθηκολόγησης, έχουν τον Παλληκαρίδη για νεκρό. Και του εκφωνούν «διζωνική» επιμνημόσυνη δέηση τέτοια μέρα. Ίσως σε τρεις γλώσσες: Ελληνικά, αγγλικά και τουρκικά. Για να καταλαβαίνουν όλοι στην πολυπολιτισμική κοινωνία που ζούμε. Που πάνω απ' όλα μετράει η προσωπική μας προβολή και η κομματική εκμετάλλευση του κάθε τι. Όμως αυτό που τους εμφρύττει είναι ότι ξέρουν καλά μέσα τους πως ο Παλληκαρίδης δεν πέθανε, και έχει φυτέψει κι άλλα παλληκαρόδενδρα πίσω του, που όπου να 'ναι «ανθούν και φέρουν κι άλλα». Έσεται ήμαρ, αδελφοί, θα το δείτε.
