μάχη η έκβαση της οποίας που θα καθορίσει της πορεία της χώρας και της Ευρώπης για πολλές δεκαετίες. Μιλώ για μια ολάκερη νέα τάξη πραγμάτων.
Στην Ευρώπη ήδη κυριαρχεί οικονομικός εθνικισμός (Οικονομικό Πατριωτισμό τον αποκαλέσαμε το 2008) που οδηγεί τα κράτη στο να αναζητούν την ελάχιστη δυνατή εμπλοκή στην κρίση στην Ελλάδα και στον νότο της Ευρωζώνης. Οδηγεί τα κράτη και της κοινωνίες στην αυτοπροστασία και στην απεμπλοκή από την κρίση πάση θυσία, ακόμη και σε βάρος της ευρωπαϊκής ιδέας.
Γράφαμε το 2008 για τον Οικονομικό Πατριωτισμό : Οικονομικός πατριωτισμός ετοιμάζεται να παρασύρει πολυεθνικούς φορείς, οργανώσεις και χώρες που έχασαν την παραγωγική τους βάση και ειδικότερα την πρωτογενή οικονομία τους.
Ο Οικονομικός πατριωτισμούς που θα ορίσει τις λύσεις που θα εφαρμοστούν τοπικά και θα απαντούν στα τοπικά προβλήματα.
Για εμάς, τους πολίτες της ΕΕ θα τεθεί το ερώτημα της πατρίδας. Πιο απλά θα αναρωτηθούμε εάν τελικά η ΕΕ μπορεί να είναι η πατρίδα μας από την οποία περιμένουμε στήριξη ή το εθνικό κράτος είναι ακόμη κυρίαρχο οπότε και θα πρέπει να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Και δεν νομίζω ότι υπάρχουν αμφιβολίες για τι απάντηση θα πάρουμε.
Στην Ελλάδα αυτός ο οικονομικός πατριωτισμός των άλλων μας έχει σαρώσει, μας έχει κάνει να αναρωτιόμαστε αν είναι η ΕΕ πατρίδα μας και τέλος, μας οδηγεί να αναζητούμε λύσεις τοπικές θα θα απαντούν στα τοπικά προβλήματα. Στην Ελλάδα λοιπόν ο Οικονομικός Πατριωτισμός δημιουργεί μια νέα κοινωνική ομάδα που παράγει.
Την ομάδα αυτή την βλέπουμε ήδη εν την γενέσει της και θα την αποκαλέσουμε ομάδα των Δημιουργών. Συναθροισμένη με την καταναλωτική τάση της επιστροφής στο Ελληνικό προϊών, αλλά και της τάσης άρνησης ή παράκαμψης της αγοράς μέσω της απευθείας επαφής δημιουργού-καταναλωτή που θα γενικευθεί στο μέλλον, καταλήγουμε να παρατηρούμε μια ολοκληρωμένη νέα παραγωγική σχέση “αυτάρκειας”, πάνω στην οποία θα στηθεί το πολιτικό εποικοδόμημα στην χώρα μας και θα έχει έμφαση στην απεξάρτηση από την αγορά και την αυτάρκεια ατομική και συλλογική. Μια σχέση αυτάρκειας με τα δυο μέρη ικανοποιημένα και τους “τρίτους” σε ρόλο οικονομικού παράσιτου.
Ήδη βλέπουμε την αναζήτηση της αυτάρκειας και σε άλλους συνολικότερους τομείς και την χώρα μας συνολικά να ενεργοποιείται στην αναζήτηση υδρογονανθράκων αλλά και στην εκμετάλλευση των ΑΠΕ, προοπτικές που βεβαίως πάντα είχε αλλά πότε δεν εκμεταλλεύθηκε.
Η αναζήτηση της αυτάρκειας για την παράκαμψη της αγοράς θα γίνει σταδιακά πρώτη προτεραιότητα καθώς η κρίση θα τρώει το διαθέσιμο για την αγορά εισόδημα. Αυτό βεβαίως σημαίνει καταστροφή για μια σειρά αεριτζίδικα επαγγέλματα που έκαναν “χρηματιστηριακά” τα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, αλλά αυτό δεν αφορά μόνο τα “χαμηλά” χρηματιστηριακά προϊόντα. Η μάχη πραγματικής και χάρτινης οικονομίας θα έχει πολλά θύματα στα “ψηλά”.
Λίγο ως πολύ αυτή η τάση υπάρχει ήδη παντού. Στην Αμερική περιγράφεται ως κόντρα ανάμεσα στην Wall street με την main street δηλαδή σαν κόντρα μεταξύ πραγματικής οικονομίας και χάρτινης οικονομίας. Θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι η επιφάνεια του Wall street vs main street κρύβει από κάτω της μια σχέση παραγωγής σε εξέλιξη και μία τάση. Μια τάση που αναζητεί την κάποιου είδους ασφάλεια έναντι των χρηματοπιστωτικών μεταβολών των τιμών και τελικά κάποιου είδους αυτάρκεια.
Βεβαίως η χάρτινη οικονομία παράγει πλούτο για την ακρίβεια υπερ- πολλαπλασιάζει την αξία της πραγματικής παραγωγής δίνοντας δυνατότητα σε περισσότερους να βγάλουν κέρδη από το ίδιο λιγοστό κάποιες φορές προϊών των Δημιουργών. Αυτό κάνει την χάρτινη οικονομία πραγματική και την κάνει σχέση παραγωγής που επηρεάζει το εποικοδόμημα.
Έτσι λοιπόν τα επόμενα σκληρά μνημονιακά χρόνια θα σχηματιστούν στην Ελλάδα και αλλού δυο κόσμοι οι οποίοι θα αντικατοπτρίζουν στην πολιτική της δύο υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής. Αφενός οι δυνάμεις της αυτάρκειας της πραγματικής οικονομίας και της απασχόλησης και αφετέρου οι δυνάμεις της πλασματικής οικονομίας των δεικτών και των τραπεζών.
Στην πρώτη ομάδα θα συνασπισθούν αργά ή γρήγορα όλα τα μεσοαστικά και μικροαστικά κοινωνικά στρώματα και στην δεύτερη οι κάθε είδους ελίτ και κερδοσκόποι. Η δυνατότητα κάποιου Δημιουργού να γίνει κερδοσκόπος θα εκλείψει λόγο της έλλειψης ρευστότητας, αλλά την ίδια στιγμή θα δούμε πολλούς απασχολούμενους στην χάρτινη οικονομία να γίνονται Δημιουργοί! Τέλος και οι δυο ομάδες θα κατέχουν μέσα παραγωγής με τους δημιουργούς να κατέχουν την πρώτη ύλη γύρω από την οποία οι ελίτ θα μπορούν να κερδοσκοπήσουν.
Οι εικόνα του Βιομηχάνου που αντιμάχεται τον εργάτη-προλετάριο για το κέρδος από το προϊών που παράγεται στην φάμπρικα, φαίνεται να παραπλανά στο βαθμό που ανάγεται σε κεντρική εικόνα των καιρών. Αφενός στην Ευρώπη η βιομηχανία εξαλείφεται και αφετέρου το κέρδος από το παραγόμενο βιομηχανικό προϊών καθορίζεται από τους κερδοσκόπους της χάρτινης οικονομίας.
Χάρτινη οικονομία δεν είναι μόνο το χρηματιστήριο. Στην χάρτινη οικονομία μπαίνει το φθηνότερο κάθε φορά προϊόν από όλο το κόσμο. Προϊόν του αγρότη, του βιοτέχνη ή του βιομηχάνου. Εκεί θα υπερ πολλαπλασιαστεί η αξία του δίνοντας κέρδος σε δεκάδες κερδοσκόπους και “ενδιάμεσους” για να φτάσει στον καταναλωτή υπερτιμημένο. Από αυτή την διαδικασία τόσο ο αγρότης, ο βιοτέχνης και ο βιομήχανος θα λάβουν ένα ελάχιστο κέρδος, τόσο όσο τους επιτρέπεται για να συντηρηθούν και πολλές φορές ούτε αυτό.
Έτσι ολόκληρες ζώνες παραγωγής βιομηχανίες και προϊόντα αναγκάζονται κάθε έτος να μετακομίσουν σε φθηνότερα πεδία για να επιτύχουν να βάλουν το προϊόν τους στην χάρτινη “αγορά των κερδοσκόπων”. Με τον όρο πεδία εννοούνται τόσο γεωγραφικές ζώνες στο χάρτη όσο και οικονομικές ζώνες ή τυπικές και άτυπες ζώνες περιορισμένων δικαιωμάτων για τον εργαζόμενο.
Όλοι τους αγρότης, βιοτέχνης ή βιομήχανος είναι στην πλευρά των Δημιουργών κρατώντας όμως τις μεταξύ τους διαφορές.
Ο Εργάτης όμως εδώ κινείται στα όρια της ανυπαρξίας και έχει την αξία ενός Κινέζου εργάτη στα 3 δις εργατών. Κινείται εντός μια τυπικής ή άτυπης κρυφής και παράνομης ζώνης περιορισμένων δικαιωμάτων και περιμένει να τραφεί από το λιγοστό πολλές φορές κέρδος των Δημιουργών. Η μάχη του εργάτη με το “αφεντικό” που ήταν βασικός κινητήριος άξονας της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, έχει γίνει τώρα εσωτερική μάχη των Δημιουργών. Ο εργάτης δεν μπορεί να επηρεάσει τις τιμές ή τα παιχνίδια των κερδοσκόπων και άρα δεν παράγει οικονομικό αποτέλεσμα η όποια δράση ή μη δράση του. Για την ακρίβεια ως καταναλωτής έχει μεγαλύτερη αξία από ότι ως εργάτης και μόνο για να καταναλώσει περισσότερα θα του δοθεί τυχών αύξηση.
Μόνη λύση για την πληθώρα των εργατών του πλανήτη είναι πολλές φορές η μετανάστευση σε άλλη τυπική η άτυπη ζώνη δικαιωμάτων και έτσι δεν επηρεάζει δραματικά το εποικοδόμημα των κοινωνιών που δραστηριοποιείται ενώ η παρουσία του πιέζει το στάτους των εργατών στην περιοχή που μετοικίζει.
Λαμβανομένου υπόψη ότι μόνο το ευρώ και η ένωση των επιμέρους ευρωπαϊκών καπιταλισμών έχει αναχθεί ως θεμελιώδης λίθος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα δούμε στο πλαίσιο της Ευρώπης την ίδια μάχη. Οι ελίτ κερδοσκόποι θέλοντας να καλύψουν τις ζημιές της χάρτινης οικονομίας θα απορροφούν για πολλά χρόνια πόρους από την πραγματική. Και οι Δημιουργοί θα αντιδρούν. Με αυτό το τρόπο οι Δημιουργοί θα βρεθούν εργαζόμενοι θέλοντας και μη κατά της ευρωπαϊκής ένωσης των επιμέρους καπιταλισμών.
Καθώς η ευρωζώνη των ελίτ θα γίνεται τιμωριτική, ισοπεδωτική, υφεσιακή, αντιαυτάρκης, θα μεταβάλλεται σε εχθρό των Δημιουργών και τις πραγματικής οικονομίας, ευνοώντας τις πολυεθνικές τους “ενδιάμεσους” και τις τράπεζες που θα θεωρεί ότι φέρνουν ή παράγουν πλούτο.
Οπότε οι Δημιουργοί είτε θα αντιδράσουν είτε θα αφανιστούν ενώ η διαρκώς επιταχυνόμενη αναζήτηση της αυτάρκειας θα τους κάνει δυνατούς.
Η έκβαση της μάχης είναι σήμερα αμφίρροπη κυρίως γιατί οι ελίτ κερδοσκόποι κατέχουν τα ΜΜΕ και τις τράπεζες. Σημείο κλειδί είναι η θέση που θα πάρουν τα μεσοαστικά στρώματα στα χρόνια που έρχονται. Θέση που εξαρτάται από το αν θεωρηθεί ότι ευνοούνται από το ευρώ έναντι των κερδοσκόπων.
Σταδιακά και καθώς η η αναζήτηση της αυτάρκειας θα απελαύνει στην σφαίρα των ιδεών, τα σημερινά σχήματα προοδευτικοί-συντηρητικοί ή ευρωπαϊκό λαϊκό κόμμα και Ευρωπαίοι σοσιαλιστές, νεοφιλελεύθεροι καθώς είναι υπερβολικά φιλοευρωπαϊκά κόμματα, θα αποδειχθούν εμπόδια στην δημιουργία του νέου κόσμου και θα σαρωθούν.
Ο νέος κόσμος θα φτιαχτεί ανάμεσα “ευρωπαϊστές” και οπαδούς της ταχύτατης παγκοσμιοποίησης από την μια, και πραγματιστές “σκεπτικούς για την Ευρώπη” και τον κόσμο από την άλλη. Ελίτ και Δημιουργοί αντίστοιχα θα συγκρουστούν σε έναν αστικό εμφύλιο. Τα δυο αυτά σχήματα θα είναι πολύχρωμα έχοντας μέσα τους από μετριοπαθείς δυνάμεις εώς ακραίους εθνικιστές ή ακραίους φεντεραλιστές ανάλογα το βαθμό εμπλοκής του καθενός στην πραγματική ή στην χάρτινη οικονομία και τις σχέσεις παραγωγής.
Γινόμενοι ακραία ρεαλιστές θα πούμε ότι το κρίσιμο σημείο είναι ο ρόλος των τραπεζών των θεσμών και της ΕΚΤ που μπορούν να “ξαναδώσουν ζωή” στο ευρωπαϊκό όραμα και να λαδώσουν της μηχανές των καπιταλισμών της Ευρώπης. Με χρήματα μπορούν να κάνουν ευκολότερες και πιο προσοδοφόρες τις ισχύουσες σχέσεις παραγωγής, σβήνοντας η μειώνοντας την τάση για αυτάρκεια ή οποία τρέφει ήδη την διαίρεση και την απομόνωση.
Αυτό όμως προσκρούει τόσο στην υπάρχουσα κρίση όσο και σε ένα μεγαλύτερο ερώτημα που έρχεται να τεθεί ως εξής: Μπορεί ο Δυτικός κόσμος να κρατήσει το επίπεδο διαβίωσης που έχει κατακτήσει;
Η απάντηση είναι ότι σε ένα παγκοσμιοποιημένο κόσμο δεν μπορεί να κρατηθεί αυτό το επίπεδο αλλά αυτό δεν θα γίνει δεκτό έτσι απλά.
