Με έμβλημα την πατάτα και μέσο οργάνωσης το Διαδίκτυο, έβαλαν στο στόχαστρο τα καρτέλ των μεσαζόντων αποσκοπώντας στην καταπολέμηση της κερδοσκοπίας προς όφελος των παραγωγών και των καταναλωτών.
Την αρχή έκανε πριν από μία περίπου εβδομάδα η Εθελοντική Ομάδα Δράσης του Νομού Πιερίας, που κατάφερε να μοιράσει μεγάλες ποσότητες πατάτας Νευροκοπίου (κοντά στους 100 τόνους) σε οικογένειες της Κατερίνης, σε τιμή κόστους, ήτοι 0,25 ευρώ το κιλό.
Οι αγρότες από το Νευροκόπι, πουλώντας εδώ και καιρό σε εξευτελιστικές τιμές τις σοδειές τους, δέχτηκαν με χαρά να παρακάμψουν τους μεσάζοντες και να διαθέσουν με αυτόν τον εναλλακτικό τρόπο τις ποσότητες πατάτας που στοίβαζαν στις αποθήκες τους.
Το κίνημα της πατάτας εξαπλώθηκε ταχύτατα σε όλη την επικράτεια. Βρήκε ένθερμους οπαδούς στη χειμαζόμενη ελληνική κοινωνία.
Εθελοντικές ομάδες και δήμοι στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τον Βόλο, τη Λάρισα, τη Βέροια, το Ηράκλειο και αλλού, καθώς και άλλοι φορείς, όπως η Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, οργανώνουν αντίστοιχες δράσεις σε συνεργασία με παραγωγούς απ’ όλη την Ελλάδα, επεκτείνοντας παράλληλα την γκάμα των προϊόντων που διανέμονται.
Ο Δήμος Παλλήνης συγκέντρωσε παραγγελίες κατοίκων για την προμήθεια πατατών προς 0,28 ευρώ το κιλό και ακολούθησαν και δύο άλλοι δήμοι, ο Δήμος Γαλατσίου και ο Δήμος Ελληνικού - Αργυρούπολης.
Μετά τις πατάτες σειρά έχουν το λάδι, τα όσπρια, ενώ αρχίζουν σιγά - σιγά και οι προσφορές για τον πασχαλινό οβελία.
Ήδη στον Βόλο πολίτες προχώρησαν σε συμφωνία με κτηνοτρόφους για την απευθείας αγορά αρνιών και κατσικιών, ενώ και ο Δήμος Γαλατσίου βρίσκεται σε συνεννόηση με κτηνοτρόφους από τη Νάξο προκειμένου να διαθέσουν τα αμνοερίφια που εκτρέφουν κατευθείαν στους καταναλωτές στην τιμή των 6 περίπου ευρώ το κιλό – 50% δηλαδή πιο χαμηλά συγκριτικά με την τιμή που πλήρωσαν πέρυσι οι καταναλωτές λόγω των «καπέλων» των μεσαζόντων.
Μιλώντας με τον κ. Αγγελίδη από την ομάδα εθελοντών κατά της ακρίβειας στον Νέο Κόσμο, δεν μπορεί να μην προσέξει κάποιος τον ενθουσιασμό στη φωνή του.
«Το κίνημα της πατάτας είναι σαν τσουνάμι. Κατακλύζει την Ελλάδα» μας λέει.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε πριν από περίπου τρεις εβδομάδες και η ανταπόκριση του κόσμου είναι, όπως μας ενημερώνει, εντυπωσιακή, αφού πάνω από 25.000 άτομα έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον.
Στόχος της ομάδας είναι κάθε Κυριακή να λειτουργεί ένα παζάρι όπου οι παραγωγοί θα διαθέτουν συγκεκριμένα προϊόντα κατευθείαν στους καταναλωτές σε τιμές πολύ πιο φθηνές από αυτές των σούπερ-μάρκετ ή ακόμα και των λαϊκών αγορών.
Στόχος η φτήνια
Απώτερος στόχος, μία σταθερή παρουσία στις γειτονιές προκειμένου να έχουν προσβασιμότητα σε φθηνά αγαθά όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες.
Ο ευκαιριακός χαρακτήρας που έχουν αυτές οι πρωτοβουλίες πρέπει να συστηματοποιηθεί, τονίζουν, «να μην παραμείνουν happenings που ούτε θίγουν ούτε προκαλούν φόβο στα καρτέλ των μεσαζόντων».
Αντίθετα, εκτιμούν πως, εάν στήνονταν πρατήρια με προϊόντα παραγωγών σε κάθε γειτονιά, οι μεσάζοντες θα υποχρεώνονταν να προχωρήσουν σε πραγματικές μειώσεις τιμών προς όφελος των καταναλωτών.
«Να ενεργοποιηθεί όποια ομάδα σε οποιαδήποτε γειτονιά προκειμένου να φθηνύνει το κόστος ζωής. Το θέμα της αλληλεγγύης άλλωστε δεν είναι αποκλειστικότητα, είναι θέμα καρδιάς» επισημαίνει ο κ. Αγγελίδης.
Η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δυναμική που αναπτύσσεται τις τελευταίες μέρες για μια νέα, διαφορετική και συνάμα έξυπνη καταναλωτική κουλτούρα αποκαλύπτει για ακόμα μία φορά τα κρατικά κενά, τις χρόνιες παραλείψεις, αλλά και την ανοχή όλων μας στις χρόνιες στρεβλώσεις της αγοράς.
Τις λαϊκές αγορές, τους κατεξοχήν χώρους όπου θα έπρεπε οι παραγωγοί να διαθέτουν κατευθείαν στους καταναλωτές τα προϊόντα τους, λυμαίνονται κερδοσκοπικά κυκλώματα που διαμορφώνουν με όρους καρτέλ τις τιμές των προϊόντων.
Τα σούπερ-μάρκετ, και ιδιαίτερα οι μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες, έχοντας ισχυροποιήσει εδώ και καιρό τη θέση τους στην αγορά εις βάρος των μικρότερων επιχειρήσεων, ασκούν βάρβαρες οικονομικές πιέσεις και άλλες αθέμιτες πρακτικές στους παραγωγούς - προμηθευτές αγροτικών προϊόντων. Την ίδια ώρα, αντί να προχωρήσουν σε πραγματικές - μόνιμες μειώσεις τιμών, προβαίνουν σε ευκαιριακές προσφορές σε ορισμένα μόνο είδη, με όρους marketing, ενώ ταυτόχρονα έχουν το θράσος να μιλούν για πάγωμα τιμών.
Οι συμφωνίες κυρίων που τόσο επιδίωξε το ΥΠΑΑΝ ελάχιστα απέδωσαν, ενώ μένει να δούμε εάν το νέο σχέδιο για το ηλεκτρονικό δημοπρατήριο προϊόντων που προωθεί το υπουργείο θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα στη μάχη κατά της ακρίβειας.
Ενδεικτικά της επικρατούσας κατάστασης είναι και τα πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Ανάπτυξης σχετικά με την ψαλίδα στις τιμές παραγωγού - καταναλωτή τον Ιανουάριο του 2012.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της αισχροκέρδειας οι τιμές στις τομάτες, τις πατάτες και τα καρότα.
Ειδικότερα, η μέση τιμή παραγωγού στις τομάτες διαμορφώθηκε στα 0,44 ευρώ ανά κιλό, όταν η μέση τιμή λιανικής πώλησης άγγιζε τα 1,03 ευρώ το κιλό! Στις πατάτες η μέση τιμή στο χωράφι έφτανε τα 0,34 ευρώ το κιλό - αν και στην περίπτωση των παραγωγών στο Νευροκόπι ήταν υποπολλαπλάσια –, για να φτάσει στους καταναλωτές στην καλύτερη περίπτωση στα 0,60 λεπτά το κιλό. Στα καρότα η διαφορά ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακή αφού η μέση τιμή παραγωγού έφθανε μόλις τα 0,36 ευρώ το κιλό ενώ οι καταναλωτές τα πλήρωναν προς 0,86 ευρώ το κιλό.
Έρευνα της ΠΑΣΕΓΕΣ το 2010 έκανε λόγο για ψαλίδα στις τιμές παραγωγού - καταναλωτή που κυμαινόταν από 500% έως 1.550% στα δημητριακά, 760% στα ζυμαρικά, 750% στο κρασί, 660% στο ρύζι κ.λπ.
Μοχλός πίεσης
«Η ανεξέλεγκτη αυτή κατάσταση στην αγορά, που αγγίζει το όριο της ασυδοσίας, με την καθήλωση των τιμών διάθεσης των αγροτικών - διατροφικών προϊόντων σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα, και το συνεχές άνοιγμα της ψαλίδας τιμών παραγωγού - καταναλωτή, παράλληλα με την “ελληνοποίηση” των διατροφικών αγροτικών προϊόντων, συνθέτουν το κρισιμότερο ίσως ζήτημα του αγροτικού τομέα, το οποίο έχει προσλάβει πλέον χαρακτηριστικά μόνιμου διαρθρωτικού προβλήματος» τονίζει η ΠΑΣΕΓΕΣ στην έκθεσή της τον περασμένο Σεπτέμβριο για την κατάσταση του αγροτικού τομέα.
Όπως είναι εμφανές, με την αγροτική πολιτική της χώρας αφημένη εδώ
και καιρό στο έλεος των Βρυξελλών, μια επιτροπή ανταγωνισμού διακοσμητική και χρόνιες στρεβλώσεις στην αγορά, η κρίση αρχίζει πλέον να λειτουργεί ως καταλύτης αλλαγών.
Αυτό που για χρόνια δεν κατάφερε να κάνει το κράτος, το κάνουν πολίτες που οργανώνονται.
Είναι εντυπωσιακό πως πολλά σούπερ-μάρκετ, μετά την πρωτοβουλία παραγωγών - πολιτών, έριξαν εν μια νυκτί την τιμή της πατάτας ακόμα και κάτω από τα 40 λεπτά το κιλό. Το «κίνημα της πατάτας» λειτούργησε ως μοχλός πίεσης υπέρ των καταναλωτών. Ό,τι δεν κατάφερε ο ανταγωνισμός της αγοράς, επετεύχθη με την παρέμβαση μιας χούφτας πολιτών και αγροτών στη Βόρεια Ελλάδα.
Αν και θα ήταν ουτοπικό να μιλήσει κανείς για ολοκληρωτική κατάργηση των μεσαζόντων, όλης δηλαδή της εμπορικής αλυσίδας, είναι βέβαιο πως το «κίνημα της πατάτας» μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο άμεσο μέλλον για τη ρύθμιση της αγοράς προς όφελος των παραγωγών και των καταναλωτών.
Όλος ο κόσμος βροντοφωνάζει και απαιτεί να μπει τέλος στην αισχροκέρδεια.
Είναι μαθηματικά βέβαιο, ωστόσο, ότι το κίνημα κατά των μεσαζόντων και των καπέλων θα βρεθεί σύντομα αντιμέτωπο με μεγάλες προκλήσεις και με συμφέροντα που θα θελήσουν να το εξουδετερώσουν.
Ήδη κάποιοι γεωργοί από το Νευροκόπι κατήγγειλαν ότι δέχθηκαν απειλές από τα κυκλώματα που για καιρό καπηλεύονταν τις σοδειές τους για ένα κομμάτι ψωμί.
Στην Ελλάδα των πολυάριθμων συλλόγων - ενώσεων καταναλωτών ποτέ μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να δημιουργηθεί ένα σοβαρό καταναλωτικό κίνημα, ικανό να ασκήσει τις δέουσες πιέσεις προς την αγορά και να πετύχει μειώσεις τιμών και σταθερή ποιότητα στα προϊόντα, άμεση εξυπηρέτηση και σεβασμό στις υπηρεσίες.
Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους το «κίνημα της πατάτας» που διαμορφώνεται σήμερα πρέπει να δείξει αντοχή στον χρόνο, υπευθυνότητα και επιμονή.
Θα είναι κρίμα να ξεφουσκώσει σε μερικές εβδομάδες, όπως συνέβη με το κίνημα «Δεν πληρώνω», ενώ σίγουρα δεν πρέπει να χάσει την υποστήριξη της κοινωνίας.
Αυτήν τη φορά, είναι στο χέρι μας να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Οι παραγωγοί πρέπει να επιδείξουν υπεύθυνη στάση και όχι συγκυριακή βουλιμία. Η κοινωνία είναι με το μέρος τους και δεν πρέπει να
προδώσουν την εμπιστοσύνη της. Οι τιμές που πουλάνε στους καταναλωτές πρέπει να είναι λογικές, αντίστοιχες αυτών που θα προσέφεραν σε έναν δίκαιο χονδρέμπορο, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να είναι αντίστοιχες της ποιότητας που προσφέρουν. Για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους είναι μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουν τη δύναμη των συνεταιρισμών και να επενδύσουν στις συλλογικότητες. Οι συνεταιριστικές ενώσεις, εάν λειτουργούν σωστά και προς όφελος των μελών τους, αυτήν τη φορά είναι οι μόνες που έχουν τη δύναμη να διαπραγματεύονται αποτελεσματικά με τους διανομείς ή που μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους ανταγωνιστικά δίκτυα διανομής, παρακάμπτοντας τα κυκλώματα των μεσαζόντων.
Το Διαδίκτυο είναι πλέον ένας πολύτιμος σύμμαχος, αφού προσφέρει εξαιρετικά αποτελεσματικές δυνατότητες επικοινωνίας και οργάνωσης, με μηδαμινό κόστος.
Η διάθεση υπάρχει, η συγκυρία είναι πιο ευνοϊκή από ποτέ, παραγωγοί, καταναλωτές και εμπορικός κόσμος πρέπει να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να υιοθετήσουμε τις πρακτικές του δίκαιου εμπορίου που θα μας επιτρέψουν να αντεπεξέλθουμε στην κρίση.
Το «κίνημα της πατάτας» επεκτείνεται σε όλα τα ζαρζαβατικά
Τον δρόμο άνοιξαν οι πατατοπαραγωγοί του Νευροκοπίου αλλάζοντας την παραδοσιακή δομή της αγοράς με το να πετάξουν έξω από το παιχνίδι τους χονδρέμπορους… Η απευθείας πώληση πατάτας από τους παραγωγούς βρήκε έδαφος στους καταναλωτές και ως αποτέλεσμα έρχεται η συμπίεση των τιμών.
Η κίνηση των παραγωγών βρήκε σύμφωνο και το υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο επεκτείνει πλέον το «κίνημα της πατάτας» σε όλα τα ζαρζαβατικά... Ο λόγος για την ηλεκτρονική πλατφόρμα που ετοιμάζει η Γενική Γραμματεία Εμπορίου, στην οποία οι παραγωγοί θα αναρτούν τιμές και διαθέσιμες ποσότητες οπωροκηπευτικών, ώστε να μπορούν να τις βλέπουν αλλά και να τις «κλείνουν» εκτός από τους μεσάζοντες και οι επιχειρήσεις λιανεμπορίου αλλά και οι καταναλωτές.
Στο σκεπτικό τους μάλιστα είναι, σε δεύτερο πλάνο, να δημιουργηθεί και μια παράλληλη πλατφόρμα για την ανεύρεση μέσων μεταφοράς για τα εμπορεύματα.
Την ανιούσα παίρνουν οι τιμές από το χωράφι έως το ράφι για πολλά οπωροκηπευτικά, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου. Μέχρι να φτάσει ένα προϊόν στον καταναλωτή, θα προστεθεί στην αρχική τιμή που πουλά ο παραγωγός σίγουρα 12% ποσοστό κέρδους για τον μεσάζοντα, 25% ποσοστό κέρδους για τον μανάβη και 13% Φ ΠΑ.
Ειδικότερα, οι τιμές σε διάφορα οπωροκηπευτικά φτάνουν ακόμη και να διπλασιάζονται στη διαδρομή από το χωράφι μέχρι το ράφι. Ενδεικτικά, το λάχανο πουλιέται από τον παραγωγό 0,29 ευρώ το κιλό και ο καταναλωτής το αγοράζει στο ράφι 0,63 ευρώ το κιλό, η πατάτα 0,34 ευρώ και 0,68 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το σπανάκι 0,71 ευρώ και 1,34 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το κουνουπίδι 0,68 ευρώ και 1,13 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το μαρούλι (τεμάχιο) 0,38 ευρώ και 0,50 ευρώ αντίστοιχα, το κρεμμύδι (ξερό) 0,36 ευρώ και 0,69 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το παντζάρι 0,78 ευρώ και 1,12 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το μπρόκολο 0,87 ευρώ και 1,40 ευρώ το κιλό αντίστοιχα, το αγγουράκι 1,46 ευρώ και 2 ευρώ το κιλό αντίστοιχα.
