Δύο χρόνια και πλέον αφότου ξεκίνησε η ευρωπαϊκή κρίση χρέους, πρώτα στη χώρα μας, αλλά με προεκτάσεις οι οποίες έχουν φθάσει να απειλούν ακόμα και την Ολλανδία, απουσιάζει ακόμα μια στρατηγική η οποία να δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα. Με κινήσεις τακτικής, πακέτα και κουρέματα αποσπασματικά και σπασμωδικά, και ενέσεις ρευστότητας, η κρίση απέχει πολύ από το να έχει επιλυθεί. Αντίθετα όπως επεσήμανε και πάλι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης παραμένει ασθενές, το επίπεδο του χρέους υψηλό και αυξανόμενο, και οι δημοσιονομικοί στόχοι ανέφικτοι.
Δεύτερη ύφεση σε τρία χρόνια
Η ευρωπαϊκή οικονομία μπήκε φέτος στη δεύτερη ύφεση σε διάστημα μόλις τριών ετών. Οικονομικοί κύκλοι σε μια απευθείας κριτική των γερμανικών επιλογών και χειρισμών της κρίσης, προειδοποιούν για το προφανές, ότι δηλαδή πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ δημοσιονομικών στόχων και δημοσιονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Κάτι το οποίο έχει αγνοήσει επιδεικτικά μέχρι τώρα η Γερμανία, αλλά επανέρχεται στο προσκήνιο στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιρλανδία, αλλά ακόμα και σε μία από τις πλέον «ορθόδοξες» δημοσιονομικά χώρες, την Ολλανδία. Tις τελευταίες εβδομάδες η κρίση έχει ενταθεί, με τους κερδοσκόπους να στοχοποιούν τα ισπανικά, πορτογαλικά, ιταλικά και γαλλικά ομόλογα.
Τα επιτόκια στα 10ετή ομόλογα της Ισπανίας επανήλθαν πάνω από 6%, οδηγώντας τις τιμές των γερμανικών Bunds σε επίπεδα ρεκόρ, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν σοβαρά για την δυνατότητα της Μαδρίτης να θέσει υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά της προβλήματα και για πιθανή μετάδοση της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη. Το ισπανικό CDS επίσης εκτινάχθηκε κοντά σε επίπεδα ρεκόρ. Αν το ισπανικό επιτόκιο μείνει παρατεταμένα πάνω από το 6% στα 10ετή ομόλογα, το κόστος δανεισμού θα κινείται σε αφόρητα επίπεδα. Το πρόσφατο ξέσπασμα της κρίσης απειλεί να μεταδοθεί στην Ιταλία, όπου τα 10ετή yields σκαρφαλώνυν πάνω από το 5,7%. Οι προεδρικές εκλογές στην Γαλλία επιτείνουν την νευρικότητα στις αγορές και δημιουργούν δυσχερείς συνθήκες για τις πωλήσεις ομολόγων που έχει προγραμματίσει για την επόμενη εβδομάδα το Μιλάνο. Τα 10ετή yields της Γαλλίας ενισχύθηκαν στο 3,13% και τα γαλλικά CDS στο 210, το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο. Μέσα σε αυτό το κλίμα, τα γερμανικά ομόλογα βελτιώνουν το στάτους του «καταφυγίου» και ενδοσυνεδριακά την προηγούμενη Παρασκευή τα επιτόκια στα 10ετή Bunds διολίσθησαν στο αρνητικό ρεκόρ όλων των εποχών του 1,59%.
Ρευστότητα αντί για λύση
Η τακτική αντιμετώπισης της κρίσης μέχρι τώρα ήταν αφενός αποσπασματική και αφετέρου διστακτική. Αντιμετωπίζοντας την κάθε χώρα ως μεμονωμένο πρόβλημα, συγκαλύφθηκαν τα πραγματικά και σημαντικά ελλείμματα της νομισματικής ένωσης, ενώ απουσίαζε τόσο η πολιτική όσο και η δημοσιονομική ένωση. Με τις χρόνιες διαχειριστικές αδυναμίες του ελληνικού, ή ακόμα και του ισπανικού πολιτικού συστήματος, είναι ίσως εύλογη η αντίδραση της γερμανικής πολιτικής τάξης, αλλά και της κοινής γνώμης, σε μια αναδιανεμητική ένωση, όπου τα χρήματα των Γερμανών φορολογουμένων θα χρηματοδοτούσαν διαρκώς τη μαύρη τρύπα του ελληνικού Δημοσίου. Ομως η λύση που επιλέχθηκε είναι μάλλον η λιγότερο αποτελεσματική. Η δημιουργία του προσωρινού μηχανισμού στήριξης EFSF, ο οποίος θα αντικατασταθεί από τον μόνιμο μηχανισμό ESM το 2013, απλώς δίνει ρευστότητα με αντάλλαγμα αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους, μεταφέροντας το πρόβλημα και τη λύση του στο μέλλον. Αν βέβαια στο μέλλον υπήρχε οικονομική ανάπτυξη, τότε ίσως να ήταν πράγματι αυτή η αποτελεσματική λύση. Ομως η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική στις παρούσες μακροοικονομικές συνθήκες καθιστά αβέβαιη την αναθέρμανση της οικονομίας. Πέρα από τη χώρα μας, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία αλλά ακόμα και η Γαλλία βρίσκονται αντιμέτωπες με οικονομική επιβράδυνση και σημαντική αύξηση της ανεργίας
Φαύλος κύκλος
Ενας φαύλος κύκλος δηλαδή, όπου η δημοσιονομική λιτότητα φέρνει πιο μεγάλη ύφεση και μεγαλύτερα ελλείμματα, τα οποία αυξάνουν το δημόσιο χρέος. Ακριβώς δηλαδή ό,τι έχει συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια, όπου η ανικανότητα της κρατικής μηχανής και του πολιτικού συστήματος απλώς έδωσε αφενός άλλοθι στα γερμανικά επιχειρήματα και αφετέρου επιδείνωσε τις συνέπειες μιας λανθασμένης πολιτικής. Ακόμα και η συμφωνία να συνδυαστούν τα κεφάλαια τουEFSF και του ESM σε 800 δισ. ευρώ, στην οποία προχώρησε χθες το Eurogroup παρά τις γερμανικές αντιρρήσεις, δεν δίνει καμιά λύση. Και δεν είναι μόνο το γεγονός ότι στην πραγματικότητα, αν αφαιρεθούν τα κεφάλαια που έχουν ήδη διατεθεί σε Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία, ο συνδυασμένος μηχανισμός δεν διαθέτει παραπάνω από 550 δισ. ευρώ. Είναι και το γεγονός ότι η Ευρωζώνη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αποσπασματικά μια κρίση, η οποία στην ουσία την αφορά ολόκληρη. Το αποτέλεσμα είναι, νέες εστίες κρίσης να ξεπηδούν εκεί που κανείς δεν το περιμένει. Και είναι προφανής ο μηχανισμός μετάδοσης στον τραπεζικό τομέα.
Ολλανδία όπως Ιρλανδία
Οι ανησυχίες που πυκνώνουν αυτή τη στιγμή για τη νέα εστία κρίσης αφορούν ένα από τα πλέον ορθόδοξα δημοσιονομικά μέλη της Ευρωζώνης και έναν από τους κυριότερους συμμάχους της Γερμανίας στη λανθασμένη μέχρι σήμερα αντιμετώπιση της κρίσης. Η Ολλανδία μπορεί ως τώρα να είχε χαμηλότερο έλλειμμα από αυτό που προέβλεπε το Σύμφωνο Σταθερότητας, όμως, όπως ακριβώς και η Ιρλανδία, έρχεται αντιμέτωπη με έναν υπερχρεωμένο ιδιωτικό τομέα. Και μπορεί να μην έχουμε φθάσει ακόμα στην κατάσταση φούσκας που οδήγησε την Ιρλανδία στο δικό της μνημόνιο μέσα από την κατάρρευση των ιρλανδικών τραπεζών, όμως οι πιέσεις και οι ανησυχίες πυκνώνουν. Ανησυχίες που δεν μπορεί να τις περιορίσει για πολύ καιρό η επιχείρηση χορήγησης ρευστότητας της ΕΚΤ, χωρίς να δημιουργήσει μια νομισματική κρίση στο σύνολο της Ευρωζώνης.
Ελλιπής «πυροπροστασία»
Η αντιμετώπιση της κρίσης μέχρι στιγμής επικεντρώθηκε στις ενέσεις ρευστότητας. Είτε το EFSF είτε το ESM είτε και ο συνδυασμός των δύο, όπως άλλωστε και οι χορηγήσεις της ΕΚΤ στο τραπεζικό σύστημα, το μόνο που έχουν κάνει είναι να ενισχύσουν τη ρευστότητα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Ενδεχομένως η στρατηγική αυτή να ήταν η πλέον ενδεδειγμένη, αν το πρόβλημα ήταν απλώς η επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας. Σε συνθήκες κρίσης όμως, η οποία έχει πλέον εξαπλωθεί πέρα ακόμα κι από τα αμαρτωλά PIIGS και υποσκάπτει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, η ενίσχυση της ρευστότητας απλώς μεταθέτει χρονικά το πρόβλημα. Αντί να το επιλύει αντιμετωπίζοντας τα πραγματικά προβλήματα της Ευρωζώνης, το μόνο που επιτυγχάνει είναι να κατευθύνει βραχυπρόθεσμα τα κεφάλαια στο ασφαλέστερο καταφύγιο, το οποίο τη στιγμή αυτή δεν είναι άλλο από τα γερμανικά κρατικά ομόλογα. Ενώ η κρίση οξύνεται, η Γερμανία βλέπει το κόστος χρήματος γι’ αυτήν να μειώνεται.
Αντί λοιπόν για αποτελεσματική «πυροπροστασία» από τη μετάδοση της κρίσης και πραγματική αντιμετώπισή της, η στρατηγική που ακολουθείται μεγεθύνει τις ήδη υπάρχουσες δυσλειτουργίες της νομισματικής ένωσης. Και μπορεί μεν στις παρούσες συνθήκες να ευνοείται η Γερμανία, όμως όταν έρθει η ώρα του λογαριασμού, θα είναι πολύ ακριβότερος από τα οφέλη τα οποία κερδίζει κοντόφθαλμα τώρα.
sofokleous10.gr
