Οι όγκοι ήπατος διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι του ήπατος είναι σχετικά σπάνιοι. Καλύπτουν το 8% των ηπατικών νεοπλασιών.
Η ανακάλυψή τους σχεδόν πάντα είναι τυχαία συνήθως σε απεικονιστικό έλεγχο (π.χ. υπερηχογράφημα ήπατος).
Υπάρχουν διάφοροι τύποι των καλοηθών όγκων του ήπατος:
Τα αιμαγγειώματα
Οι οζώδεις υπερπλασίες (αμαρτώματα)
Τα αδενώματα
Αιμαγγειώματα
Eίναι ο πιο κοινός τύπος των καλοηθών όγκων του ήπατος. Αρχίζουν στα αιμοφόρα αγγεία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους όγκους δεν προκαλούν συμπτώματα, δεν χρειάζονται θεραπεία. Μερικοί μπορεί να αιμορραγούν και να πρέπει να αφαιρεθούν. Το αιμαγγείωμα είναι συχνό (2 έως 5% του πληθυσμού). Είναι πιο συχνό στις γυναίκες (2 / 3 των περιπτώσεων). Το μέγεθός τους είναι γενικά σταθερό και μικρότερο από 4 cm. Ποτέ δεν εκφυλίζονται. Είναι πολλά στο 50% των περιπτώσεων. Είναι σχεδόν πάντα ασυμπτωματικό και ανακαλύπτεται τυχαία. Οι εξετάσεις του ήπατος είναι φυσιολογικές. Το αιμαγγείωμα με μέγεθος μεγαλύτερο από 4 cm μπορεί να γίνει συμπτωματικό και να περιπλέκεται από θρόμβωση ή αιμορραγία γύρω από τον όγκο (μερικές φορές υπάρχει έντονος πόνος). Υπάρχουν επίσης γιγάντιες μορφές. Η πιο σοβαρή επιπλοκή που είναι και σπάνια, είναι η ενδοπεριτοναϊκή αιμορραγία στα επιφανειακά αιμαγγειώματα.
Τα αιμαγγειώματα είναι καλοήθης όγκοι που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν δημιουργούν προβλήματα και δεν χρειάζονται αντιμετώπιση. Μας απασχολούν μόνο εφόσον προκαλούν σοβαρά συμπτώματα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, εάν η γενική κατάσταση του ασθενούς το επιτρέπει, μελετάται η δυνατότητα χειρουργικής αφαίρεσης όπου είναι εφικτό, Συνιστάται σε μεγάλα αιμαγγειώματα με διάμετρο 5-6 cm και πάντα συνυπολογίζονται για την θεραπεία τους α) η θέση του αιμαγγειώματος β) η ηλικία και γ) η γενική δραστηριότητα του ατόμου. Η συνήθης θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τον εμβολισμό του αιμαγγειώματος με εκλεκτική αρτηριογραφία. Σε περίπτωση αποτυχίας του εμβολισμού και υποτροπής του αιμαγγειώματος όπως και συμβαίνει σε αιμαγγειώματα μεγάλων διαστάσεων, συνιστάται ακτινοθεραπεία με σκοπό σμίκρυνση του όγκου ώστε να επακολουθήσει χειρουργική αφαίρεσή του.
Οζώδεις εστιακές υπερπλασίες (αμαρτώματα)
Η εστιακή οζώδης υπερπλασία του ήπατος είναι μια καλοήθης πάθηση που δεν εξελίσσεται ποτέ προς κακοήθεια. Είναι δύο φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και εμφανίζεται συνήθως σε άτομα άνω των 4 ετών. Και σε αυτή τη περίπτωση η χρήση των αντισυλληπτικών ενοχοποιείται για την ανάπτυξη του όγκου. Αφορά συνήθως όγκους σαφώς περιγεγραμμένους μεγέθους 2-3 εκατοστά. Όγκοι μεγέθους 4-7 εκατοστά είναι πιο πιθανόν να εμφανίσουν συμπτώματα. Στο 8% είναι μονήρης ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις είναι πολλαπλοί.
Συνήθως μονήρεις σχηματισμοί μικρής διαμέτρου. Αποτελούνται ιστολογικά από ομάδες ηπατικών κυττάρων, με παρουσία χολαγγείων, αιμοφόρων αγγείων και συνδετικού ιστού. Οι περισσότεροι ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Σπάνια μεγαλώνουν αρκετά ώστε να προκαλούν ήπιο άλγος ή απροσδιόριστη ενόχληση στη δεξιά άνω κοιλία και μερικές φορές, σε αδύνατα άτομα, μπορεί να είναι ψηλαφητά. Πολύ σπάνια οι μεγαλύτεροι όγκοι μπορεί να αιμορραγήσουν αυτόματα
Θεραπεία: Οι περισσότεροι ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Σπάνια μεγαλώνουν αρκετά ώστε να προκαλούν ήπιο άλγος ή απροσδιόριστη ενόχληση στη δεξιά άνω κοιλία και μερικές φορές, σε αδύνατα άτομα, μπορεί να είναι ψηλαφητά. Πολύ σπάνια οι μεγαλύτεροι όγκοι μπορεί να αιμορραγήσουν αυτόματα
Εγχειρητική αφαίρεση. Θεραπευτικά αλλά και δια διαγνωστικούς σκοπούς του μορφώματος σε υγιή όρια.
Αδενώματα
Το αδένωμα του ήπατος εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες και φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με την μακροχρόνια λήψη αντισυλληπτικών φαρμάκων. Στη δημιουργία των αδενωμάτων έχουν ενοχοποιηθεί τα παράγωγα προγεστερόνης και οιστρογόνων. Το μέγεθος του κυμαίνεται από 2 – 15 εκατοστά. Στις περισσότερες περιπτώσεις αρχίζουν να δίνουν συμπτώματα όταν το μέγεθος του ξεπεράσει τα 8 εκατοστά. Τα δύο τρίτα από αυτά είναι μονήρεις όγκοι, ενώ στο υπόλοιπο ένα τρίτο είναι πολλαπλοί.
Παρόλο που τα αδενώματα είναι καλοήθεις όγκοι, υπάρχει και ή πιθανότητα να υποστούν κακοήθη εξαλλαγή και αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να ελέγχεται σχολαστικά σε κάθε περίπτωση.
Οι μισοί ασθενείς περίπου είναι ασυμπτωματικοί. Τα αδενώματα έχουν μία τάση να αιμορραγούν αυτόματα ή μετά από κάποιο τραυματισμό. Η αιμορραγία μπορεί να είναι μέσα στον όγκο, ή μέσα στην κοιλιά. Τα συμπτώματα που προκαλούνται είναι οξύ κοιλιακό άλγος στο άνω δεξιό τμήμα της κοιλιάς κάτω από τα πλευρά και ανάλογα με το μέγεθος της αιμορραγίας μπορεί να καταλήξει σε αιμορραγικό shock
Τα αδενώματα αυτά φέρουν μεγάλο αριθμό αγγείων και η συνήθης επιπλοκή τους είναι αιμορραγία. Η αιμορραγία συνήθως κάτω από την κάψα του αδενώματος αλλά σε ποσοστό 35% εκδηλώνεται με εικόνα αιμοπεριτοναίου1. Εξαλλαγή των αιμαγγειωμάτων είναι εξαιρετικά σπάνια.
Θεραπεία: Κάθε αδένωμα που αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα θα πρέπει να χειρουργείται. Στις περιπτώσεις που αιμορραγούν μπορεί να απαιτηθεί επείγουσα χειρουργική παρέμβαση για να σωθεί η ασθενής.
Έχει παρατηρηθεί ότι σε γυναίκες με αδενώματα που λαμβάνουν αντισυλληπτικά, μετά την διακοπή της αγωγής μπορεί να υποστραφούν και να εξαφανιστούν. Σε ασυμπτωματικές ασθενείς με όγκους μικρότερους από 6 εκατοστά, συνιστάτε αναμονή και παρακολούθηση με αξονικές τομογραφίες και υπερηχογράφημα. Σε περίπτωση αύξησης του μεγέθους υπάρχει ένδειξη για χειρουργική αφαίρεση.
Η πιθανότητα ένας όγκος που θεωρούμε αδένωμα να είναι τελικά καρκίνος είναι πολύ σημαντική και θα πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη στη λήψη αποφάσεων.
Οι όγκοι που είναι μεγαλύτεροι από 6 εκατοστά θα πρέπει να αφαιρούνται μόλις διαγνωστούν, επειδή έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι κακοήθεις ή να αιμορραγήσουν.
