Στις 30 Νοεμβρίου 2011, εννέα ζιφιοί (Ziphius cavirostris, θαλάσσια κητώδη μεσαίου μεγέθους), εκβράστηκαν στις ακτές της Κέρκυρας, και δύο στις απέναντι ακτές της Ιταλίας. Επί τόπου βρέθηκε άμεσα ομάδα επιστημόνων του «Θάλασσα» καθώς και ειδικευμένοι κτηνίατροι για τη διενέργεια νεκροψίας σε δύο από τα εννέα ζώα που εκβράστηκαν στις ελληνικές ακτές. Τα δείγματα εστάλησαν στο εξειδικευμένο τμήμα του Πανεπιστημίου των Κανάριων Νήσων Ισπανίας και στην Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με την προκαταρκτική παθολογική αναφορά του Πανεπιστημίου των Κανάριων Νήσων και τα αποτελέσματα παθολογοανατομικής εξέτασης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, και στα δύο ζώα, εντοπίστηκαν παθολογικά ευρήματα εμβολής αέρα και στοιχεία που παραπέμπουν σε νόσο εξ αποσυμπιέσεως (νόσο των δυτών). Τα επιστημονικά συμπεράσματα των νεκροψιών οδηγούν στην ασφαλή υπόθεση, ότι η πιο πιθανή αιτία αυτού του μαζικού εκβρασμού ζιφιών είναι ασκήσεις πολεμικού ναυτικού κατά τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν συστήματα στρατιωτικών σόναρ μεσαίων συχνοτήτων. Σημειώνεται ότι την ημέρα εκβρασμού των ζιφιών πραγματοποιήθηκαν ναυτικές ασκήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου του Ιταλικού πολεμικού ναυτικού.
Με εξαίρεση τη μεσογειακή φώκια και την πτεροφάλαινα, για όλα τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά οι ήχοι έχουν τεράστια σημασία αφού τους επιτρέπουν να επικοινωνούν, να προσανατολίζονται, να προστατεύονται από τους κινδύνους, αλλά και να εντοπίζουν την τροφή μέσω ενός ιδιαιτέρως εξελιγμένου συστήματος ηχοεντοπισμού - πολλές φορές ακόμα και στο απόλυτο σκοτάδι. Ειδικότερα, ο ζιφιός είναι ένα είδος εξαιρετικά ευαίσθητο σε ισχυρούς ανθρωπογενείς ήχους ενώ πρόκειται για έναν εξαιρετικό δύτη που μπορεί να καταδυθεί μέχρι και τα 2.000 μ.
Συνολικά, τα περιστατικά των εκβρασμών ζιφιών στο ελληνικό Ιόνιο Πέλαγος κατά τη διάρκεια ναυτικών ασκήσεων με χρήση σόναρ τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια είναι πλέον τέσσερα και ο αριθμός των ζώων που εκβράστηκαν είναι τουλάχιστον 40. Το μέγεθος της συνολικής καταστροφής στον πληθυσμό τους είναι άγνωστο, αφού μπορεί κάποια ζώα να προσβλήθηκαν από τους ήχους στο ανοικτό πέλαγος και να μην εντοπίστηκαν ποτέ.
Για το λόγο αυτό οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έστειλαν πρόσφατα επιστολή προς το αρμόδιο Υπουργείο, ενημερώνοντάς για το πρόβλημα και καλώντας το ΥΠΕΚΑ να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον.
Οι ζιφιοί είναι ένα από τα εννέα μόνιμα θαλάσσια θηλαστικά που ζουν στις ελληνικές θάλασσες, τα περισσότερα από τα οποία κινδυνεύουν με εξαφάνιση σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας. Το WWF Ελλάς και η MΟm σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος και το Tethys Research Institute, υλοποιούν το πρώτο πρόγραμμα με στόχο την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του κοινού για την προστασία των παραπάνω θηλαστικών. Πρόκειται για το τριετές συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρόγραμμα «Θάλασσα: Μάθε, Δράσε, Προστάτεψε». Μοιραζόμαστε το ίδιο σπίτι, ας μάθουμε να ζούμε μαζί!
