Εάν η έρευνα επιβεβαιωθεί το άγαλμα απεικονίζει μόλις την δεύτερη γνωστή γυναίκα μονομάχο που γνωρίζουμε μέχρι τώρα!
Το άγαλμα της μονομάχου απεικονίζει μια ημίγυμνη γυναίκα, που φοράει μόνο έναν υφασμάτινο χιτώνα, καλύπτοντας τα επίμαχα μέρη του σώματος ενώ φέρει κι έναν επίδεσμο στο αριστερό γόνατό της. Τα μαλλιά της είναι μακριά και κομψά ενώ υψώνει με το χέρι της στον αέρα την “sica”, το μικρό καμπυλόγραμμο σπαθί που χρησιμοποιούσαν οι μονομάχοι. Σύμφωνα με τον Alfonso Manas, ερευνητή του Πανεπιστημίου της Granada, η χειρονομία αυτή είναι «ένας χαιρετισμός προς το κοινό της αρένας», μια ενέργεια που έκαναν οι νικητές μονομάχοι στο τέλος της μάχης.
Η γυναίκα πολεμιστής κοιτάει προς το έδαφος, πιθανώς προς τον πεσμένο αντίπαλο.
Οι ακριβείς λεπτομέρειες του αγάλματος υποδεικνύουν ότι η απεικόνιση αυτή εμπνεύστηκε από το ίδιο το πρόσωπο, μια πραγματική γυναίκα που πολέμησε στην αρένα, σύμφωνα με τον Manas.
Δεν είναι ακριβώς γνωστό που βρέθηκε το άγαλμα ενώ προς το παρόν βρίσκεται στο Μουσείο für Kunst und Gewerbein, στο Αμβούργο της Γερμανίας.
Η σπανιότητα ενός τέτοιου αγάλματος αντανακλά την ιδέα που υπήρχε στον κόσμο της αρχαίας Ρώμης ότι οι γυναίκες μονομάχοι ήταν σπάνιες. Οι γυναίκες είχαν αποκλειστεί από τον Αυτοκράτορα Septimius Severus το 200 μ.Χ. ενώ υπάρχουν μόλις κάποιες δεκάδες αναφορές στα αρχαία κείμενα γι’ αυτές. Η μόνη γνωστή απεικόνιση γυναίκας μονομάχου είναι ένα θραύσμα από την Αλικαρνασσό (που σήμερα εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο) που απεικονίζει την μάχη δύο γυναικών μονομάχων. Στο παρελθόν είχαν υπάρξει κάποιες αναφορές για ταφές γυναικών μονομάχων, αλλά καμία από αυτές δεν υποστηρίχτηκε από την διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Αναγνώριση της μονομάχου
Οι ερευνητές είχαν αρχικά προτείνει ότι το άγαλμα απεικονίζει μια αθλήτρια που καθαρίζεται με στλεγγίδα (χάλκινη ξύστρα για τον καθαρισμό του σώματος). Ωστόσο, ο Manas παρατήρησε κάποια χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν ότι το άγαλμα αναπαριστά μια γυναίκα μονομάχο.
Το πρώτο από αυτά ήταν η στάση του σώματος. Δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό νόημα για έναν αθλητή να υψώσει στον αέρα μια στλεγγίδα ενώ ταυτόχρονα κοιτάει προς το έδαφος. Επίσης, η ύψωση ενός σπαθιού στον αέρα ήταν μια συνηθισμένη κίνηση νίκης για τους αρχαίους μονομάχους.
Επιπροσθέτως, οι αθλήτριες του ρωμαϊκού κόσμου δεν παρουσιάζονταν ημίγυμνες, καθώς «φορούσαν έναν χιτώνα που άφηνε ακάλυπτο μόνο το ένα μέρος του στήθους» δηλώνει ο Manas. «Σε κάθε περίπτωση, οι αθλήτριες δεν παρουσιάζονταν με γυμνά τα στήθη τους». Από την άλλη πλευρά, οι μονομάχοι ήταν σκλάβοι ή άνθρωποι χαμηλής κοινωνικής στάθμης. Η ημίγυμνη απεικόνισή τους θα ήταν πιο αποδεκτή στην αρχαία ρωμαϊκή κοινωνία. Ο επίδεσμος που φορά η γυναίκα στο γόνατό της αποτελεί άλλο ένα χαρακτηριστικό των μονομάχων.
Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν την απόδειξη ότι «το άγαλμα στο Μουσείο MKG απεικονίζει μια μονομάχο, που το καθιστά μόλις την δεύτερη οπτική απόδειξη ύπαρξης θηλυκών μονομάχων» αναφέρει ο Manas στην πρόσφατη έκδοση του περιοδικού the International Journal of the History of Sport.
Η Anna McCullough, καθηγήτρια του Πανεπιστήμιου του Ohio, που έχει επίσης ασχοληθεί με τις γυναίκες μονομάχους, είναι αισιόδοξη αλλά και προσεχτική σχετικά με αυτή την ταυτοποίηση του αγάλματος. «Η χειρονομία του αγάλματος είναι πολύ κοντά στις ανάλογες χειρονομίες νίκης μονομάχων παρά αθλητών που καθαρίζονται με στλεγγίδα» δηλώνει η ίδια. «Νομίζω ότι απεικονίζει μια γυναίκα μονομάχο παρά μια αθλήτρια και είμαι αρκετά ευτυχισμένη που έστω και επιφυλακτικά μπορώ να πω ότι πρόκειται για μονομάχο».
Ένα πιθανό πρόβλημα που μπορεί να υπάρχει σύμφωνα με την McCullough είναι το γεγονός ότι η «μονομάχος» απεικονίζεται χωρίς κράνος, περικνημίδες ή κάποιο άλλο είδος πανοπλίας.
«Ο λόγος που αυτή η γυναίκα απεικονίζεται ημίγυμνη μπορεί να είναι το γεγονός ότι ο γλύπτης ήθελε να δώσει έμφαση στο ότι πρόκειται για μια γυναίκα μονομάχο και όχι άντρα» δηλώνει η McCullough αν και για εκείνη «παραμένει λίγο περίεργο να παρουσιάζεται χωρίς πανοπλία».
Και οι δύο ερευνητές επισημαίνουν ότι ήταν συνηθισμένο για τους άντρες να παρουσιάζονται ημίγυμνοι στην αρένα, αλλά με τον κατάλληλο εξοπλισμό όπως περικνημίδες, κράνος, ασπίδα ή ακόμα και πανοπλία θώρακα.
Η McCullough αναφέρει ότι στην πραγματική ζωή οι γυναίκες μονομάχοι μπορεί να έφεραν περισσότερα από ένα απλό χιτώνιο και έναν επίδεσμο στην αρένα. Χωρίς προστατευτικό εξοπλισμό, οι πολεμιστές θα σκοτώνονταν κατά χιλιάδες στην αρένα. «Αν οι μονομάχοι πέθαιναν κάθε φορά που παρουσιάζονταν στην αρένα, τότε θα ήταν πολύ δύσκολο να βρεις υποψήφιους μονομάχους σε μια σχολή της εποχής» δηλώνει.
Ο Manas δηλώνει ότι ένας πραγματικός μονομάχος θα πρέπει να έφερε τουλάχιστον μια ασπίδα και πιθανότατα κράνος. Υποθέτει ότι η συγκεκριμένη μονομάχος ίσως να είχε βγάλει το κράνος της για να πανηγυρίσει την νίκη της με την γνωστή χειρονομία ή ο αρχαίος καλλιτέχνης να ήθελε να παρουσιάσει τα μαλλιά της. Ή πιθανότατα να μπήκε στην αρένα χωρίς το κράνος της ώστε το κοινό να μπορεί να δει το πρόσωπό της. Όσο για την ασπίδα της μπορεί να την κρατούσε στο δεξί της χέρι, το οποίο δεν υπάρχει πλέον στο άγαλμα.
Ερωτικοί Ρωμαίοι;
Ο Manas επιχειρηματολογεί στην έρευνά του λέγοντας ότι οι μάχες μεταξύ γυναικών μονομάχων απέδιδε μια αίσθηση ερωτισμού για τους αρχαίους Ρωμαίους.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η συγκεκριμένη παρουσία των γυναικών μονομάχων θα προκαλούσε έναν ερωτικό αντίκτυπο στο κοινό» αναφέρει. «Σε μια μιλιταριστική κοινωνία όπως η Ρωμαϊκή, όπου τα όπλα ήταν τόσο διαδεδομένα (αλλά αποκλειστικά για τους άντρες), η παρουσία των γυναικών σε έναν τέτοιο ρόλο, τόσο διαφορετικό, φορώντας πανοπλία μονομάχων και επιδεικνύοντας το σώμα τους, σίγουρα διέγειρε την φαντασία και την λίμπιντο των θεατών».
Η McCullough δίνει μια διαφορετική εξήγηση: «Στα αρχαία κείμενα που έχουμε στην διάθεσή μας, οι γυναίκες μονομάχοι δεν περιγράφονται ως μέρος ερωτικού περιεχομένου ή χρησιμοποιώντας ερωτική γλώσσα» αναφέρει. Οι συγγραφείς αυτών των κειμένων απλά κατέγραψαν ότι «οι γυναίκες μονομαχούσαν στην αρένα πολύ βίαια και το κοινό ήταν ενθουσιασμένο με αυτό που έβλεπε».
Εάν υπήρχε κάποιο είδος σεξουαλικού υπονοούμενου γυμνής μονομάχου, θα υπήρχε μόνο εξαιτίας της χαμηλής κοινωνικής τάξης από την οποία προέρχεται. «Στην ρωμαϊκή σκέψη υπήρχαν συγκεκριμένες συσχετίσεις σχετικά με την σεξουαλική διαθεσιμότητα των σκλάβων» αναφέρει η McCullough. «Οι σκλάβοι ήταν σεξουαλικά διαθέσιμοι για τον οποιοδήποτε σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, ειδικά για τους αφέντες τους».
«Η απεικόνιση μιας γυναίκας μονομάχου ή μιας σκλάβας γυμνή δεν ήταν και κάτι πολύ σημαντικό» επισημαίνει η McCullough. «Απλά ήταν μια ένδειξη της χαμηλής κοινωνικής τάξης της».
erroso.blogspot.com
