Ήδη τα Ηνωμένα Έθνη προχωρούν στην υλοποίηση της προκήρυξής τους για διεθνή διαγωνισμό ανάληψης του προγράμματος και δεν αποκλείεται το πρόγραμμα να βρεθεί στο εξωτερικό. Παρά το γεγονός ότι το διοικητικό συμβούλιο του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας φέρεται να αποδέχθηκε με επιστολή του να υπογράψει ως είχε το νέο συμβόλαιο που ετοίμασαν τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη, εντούτοις το θέμα δεν προχώρησε γιατί ζητούνται και δεσμεύσεις. Όπως έγινε γνωστό ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στη ΔΕΑ Κριστόφ Ζιρόντ, εμμέσως πλην σαφώς, θέτει όρους που δεν περιλαμβάνονται στο συμβόλαιο, οι οποίοι μεταξύ άλλων ζητούν όπως επικεφαλής του προγράμματος ταυτοποίησης στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας να μην είναι ο Μάριος Καριόλου, διευθυντής του Ινστιτούτου.
ΟΡΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΗΕ. Τα Ηνωμένα Έθνη απαιτούν ξεκάθαρες απαντήσεις από το Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας όσον αφορά το ποιος θα είναι ο επικεφαλής του προγράμματος. Με τις ενέργειές τους αυτές τα ΗΕ παρουσιάζονται να επιζητούν τη διασφάλιση της εφαρμογής διεθνώς αποδεκτών μεθόδων ταυτοποίησης λειψάνων από το Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας για ελαχιστοποίηση της πιθανότητας λαθών, όπως υποστηρίζουν. Για την εφαρμογή των νέων μεθόδων θεωρούν ότι με βάση τα προηγούμενα δεδομένα στην πράξη εμπόδιο είναι ο Μάριος Καριόλου, ο οποίος στη διαδικασία της ταυτοποίησης ζητά να έχει στη διάθεσή του στοιχεία για το πιθανό πρόσωπο στο οποίο ανήκουν τα λείψανα. Αντίθετα οι εμπειρογνώμονες που μετακάλεσε η ΔΕΑ και τα Ηνωμένα Έθνη, υποστηρίζουν ότι το Ινστιτούτο Γενετικής πρέπει να προχωρεί στην εξέταση των δειγμάτων οστών με τη μέθοδο DNA, χωρίς να γνωρίζει ο γενετιστής από πιο πιθανό πρόσωπο προέρχεται.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ: ΟΧΙ ΣΕ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ. Από την πλευρά του το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας δηλώνει ότι αποδέχεται τις εισηγήσεις των ξένων εμπειρογνωμόνων, ωστόσο διαμηνύει παράλληλα ότι δεν δέχεται παρεμβάσεις στη δομή και λειτουργία του Ινστιτούτου. Ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας Φίλιππος Πατσαλής, απαντώντας σε ερώτηση της εφημερίδας μας, τόνισε ότι το διαφαινόμενο ναυάγιο στη συνεργασία με την ΔΕΑ για τις ταυτοποιήσεις λειψάνων αγνοουμένων δεν οφείλεται καθόλου στο ινστιτούτο.
Τα Ηνωμένα Έθνη, πρόσθεσε, θέλησαν να παρουσιάσουν προς υπογραφή άλλο συμβόλαιο από αυτό που ίσχυε στην προηγούμενη τριετία και το ινστιτούτο το υπέγραψε. Ωστόσο τα Ηνωμένα Έθνη αποφάσισαν, σύμφωνα με τον κ. Πατσαλή, να το αποσύρουν και πάλι θέτοντας και νέους όρους με νέο συμβόλαιο που παρουσίασαν τον περασμένο Φεβρουάριο. Παρά τους ενδοιασμούς, συνέχισε, το Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας απέστειλε επιστολή αποδοχής του συμβολαίου ως είχε, παρά ταύτα τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν επανέλθει. Είναι φανερό ανέφερε ο κ. Πατσαλής ότι για δικούς τους λόγους φαίνεται να μην θέλουν να συνεργαστούν με το Ινστιτούτο.
ΑΛΛΟΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΟΥΝ. Ο κ. Πατσαλής απέρριψε κατηγορηματικά ότι οι όποιες καθυστερήσεις στην ταυτοποίηση λειψάνων αγνοουμένων οφείλονται στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας. Τόνισε ότι όσα δείγματα οστών αγνοουμένων στάληκαν στο Ινστιτούτο ταυτοποιήθηκαν χωρίς καμιά καθυστέρηση. Οι καθυστερήσεις πρόσθεσε οφείλονται στο Ανθρωπολογικό Κέντρο (Αεροδρόμιο Λευκωσίας) το οποίο υπολειτουργεί μετά τη φυγή των Αργεντινών ανθρωπολόγων. Εκεί συνέχισε στοιβάζονται τα λείψανα αγνοουμένων και όχι στο Ινστιτούτο. Όσον αφορά τις εισηγήσεις των ξένων εμπειρογνωμόνων για τις νέες μεθόδους ταυτοποίησης, αυτές έχουν υιοθετηθεί από το Ινστιτούτο και δεν υπάρχουν δικαιολογίες για τη μη συνέχιση της συνεργασίας για την ταυτοποίηση των λειψάνων αγνοουμένων στην Κύπρο, σημείωσε.
ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ. Όπως είναι γνωστό, τα Ηνωμένα Έθνη μετά τις διαφωνίες τους με το Ινστιτούτο έχουν προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό για ανάληψη του προγράμματος ταυτοποίησης των λειψάνων αγνοουμένων. Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα θα φύγει από την Κύπρο, κάτι που δεν θέλει η Επιτροπή Συγγενών Αγνοουμένων αλλά ούτε και η κυβέρνηση. Τα Ηνωμένα Έθνη, σύμφωνα με δημοσιεύματα, είχαν αφήσει ανοικτό παράθυρο, παρά τη ζήτηση διεθνών προσφορών, για συνέχιση της συνεργασίας με το Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις. Ζητούν ουσιαστικά να έχουν λόγο και πρόσβαση με δικούς τους επιστήμονες στις διαδικασίες του ινστιτούτου για τις ταυτοποιήσεις λειψάνων και παραμερισμό του Μάριου Καριόλου. Με τα τελευταία δεδομένα που υπάρχουν φαίνεται να έχει κλείσει και αυτό το παράθυρο συνεννόησης για συνέχιση της συνεργασίας. Παρέμβαση στο θέμα είχε κάνει και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας χωρίς όμως αποτέλεσμα.
ΕΥΘΥΝΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΙΟΛΟΥ. Παράγοντες της ΔΕΑ αλλά και της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων, σύμφωνα με πληροφορίες μας, καταλογίζουν ευθύνες για το διαφαινόμενο ναυάγιο της συνεργασίας στην άτεγκτη στάση του διευθυντή του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας, γενετιστή Μάριου Καριόλου. Εξαιτίας της στάσης του, όπως υποστηρίζουν, η Κύπρος φαίνεται να χάνει οριστικά, όπως όλα δείχνουν, το πρόγραμμα ταυτοποίησης λειψάνων αγνοουμένων. Για το Μάριο Καριόλου, διευθυντή του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας, αναφέρεται από παράγοντες της ΔΕΑ και όχι μόνο ότι στην πράξη δεν εφαρμόζει τις εισηγήσεις ξένων εμπειρογνωμόνων που του έγιναν για εφαρμογή νέων σύγχρονων διεθνών πρακτικών ταυτοποιήσεων οστών αγνοουμένων. Οι εμπειρογνώμονες οι οποίοι είχαν εμπειρίες σε προγράμματα ταυτοποιήσεων σε μαζικές καταστροφές και θανάτους, όπως το τσουνάμι, τυφώνες και ομαδικούς τάφους, είχαν έρθει και στην Κύπρο με ενέργειες της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους (ΔΕΑ) μέσω του Ερυθρού Σταυρού.
Υποστελέχωση και αδυναμίες στο ανθρωπολογικό
Από την πλευρά του Ινστιτούτου Γενετικής υποστηρίζεται ότι η μέθοδος ταυτοποίησης που ακολουθεί δεν σημαίνει ότι είναι λάθος, επειδή μια άλλη ομάδα επιστημόνων ακολουθεί μια άλλη μέθοδο. Το Ινστιτούτο επιρρίπτει ευθύνες στο Ανθρωπολογικό Κέντρο, ότι μετά την αποχώρηση των Αργεντινών ανθρωπολόγων εκπαιδευτών, αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του και λόγω έλλειψης προσωπικού. Οι ανθρωπολόγοι αναφέρεται, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, δεν έχουν μεγάλη εμπειρία αφού οι περισσότεροι προσλήφθηκαν στο κέντρο μόλις είχαν τελειώσει τις σπουδές τους. Στο Ανθρωπολογικό αποδίδονται και οι καθυστερήσεις στις ταυτοποιήσεις. Την περασμένη Πέμπτη η Βουλή αποδέσμευσε κονδύλια για πρόσληψη αρχαιολόγων και ανθρωπολόγων για το Κέντρο Ανθρωπολογίας. Όπως πληροφορούμαστε οι εκταφές λειψάνων αγνοουμένων συνεχίζονται κανονικά και δεν έχουν επηρεαστεί.
ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ. Τέθηκε το ερώτημα, από την εφημερίδα μας, γιατί να μην γίνει διαχωρισμός του τομέα της ταυτοποίησης λειψάνων από τα υπόλοιπα προγράμματα του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας με επικεφαλής άλλο γενετιστή πέραν του κ. Καριόλου, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με πολλά άλλα συμπεριλαμβανομένων και όλων των αστυνομικών τεκμηρίων. Στα πλαίσια αυτά μάλιστα είναι αναγκασμένος να καταθέτει στα δικαστήρια σε χρονοβόρες διαδικασίες. Για το θέμα αυτό ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου, Φίλιππος Πατσαλής, μας απάντησε ότι ο Μάριος Καριόλου εργάζεται πολλές ώρες την ημέρα και ανταποκρίνεται πλήρως στα καθήκοντά του. Το γεγονότος ότι ο κ. Καριόλου είναι ο μόνος που καταθέτει στα δικαστήρια, αποδόθηκε από τον κ. Πατσαλή σε νομικούς λόγους.
ΑΝΑΖΗΤΕΙΤΑΙ ΚΑΛΗ ΘΕΛΗΣΗ. Όσον αφορά τη συνέχιση της συνεργασίας με το Ινστιτούτο, το νέο μέλος της ΔΕΑ, Άριστος Αριστοτέλους, δήλωσε στην «Αλήθεια» ότι για να ξεπεραστεί το πρόβλημα χρειάζεται περισσότερη καλή θέληση. Υπάρχουν, σύμφωνα με πληροφορίες μας, και οι απόψεις κάποιων παραγόντων της ΔΕΑ που δεν θεωρούν ως το τέλος του κόσμου τη φυγή από την Κύπρο, του προγράμματος ταυτοποίησης λειψάνων αγνοουμένων . Φέρνουν μάλιστα τα παραδείγματα άλλων χωρών όπως η Χιλή και η Αργεντινή, οι οποίες στέλλουν δείγματα για ταυτοποιήσεις σε Κέντρα των ΗΠΑ, χωρίς κανένα πρόβλημα.
Λόγος για λάθος ταυτοποιήσεις λειψάνων αγνοουμένων
Υπήρξαν περιπτώσεις όπου τα ευρήματα του Ινστιτούτου και του Ανθρωπολογικού διέφεραν με αποτέλεσμα να υπάρξουν διελκυστίνδες για το λάθος και να υπάρχουν περιπτώσεις όπου δεν υπογράφηκαν οι εκθέσεις για την ταυτότητα αγνοουμένων που ετοιμάστηκαν από τον Καριόλου. Μέλη του Ανθρωπολογικού Κέντρου φέρονται να υποστηρίζουν ότι τα λάθη προήλθαν από την πλευρά του Μάριου Καριόλου κάτι που αποδεικνύεται από περαιτέρω έρευνες που έχουν γίνει. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι οι διαφορές στις προσεγγίσεις είναι φυσιολογικές και ότι σημασία έχει το τελικό πόρισμα. Υπάρχει η διαβεβαίωση από όλους ότι, σε καμιά περίπτωση δεν δόθηκαν λανθασμένα λείψανα σε συγγενείς, αφού για να γίνει αυτό πρέπει να συνυπογράψει την έκθεση και το Ανθρωπολογικό Κέντρο, κάτι που γίνεται αν υπάρχει η σιγουριά του 99,96%.
Από πλευράς Ανθρωπολογικού Κέντρου αποδίδεται στο Μάριο Καριόλου ετσιθελισμός και εμμονή στην ξεπερασμένη μέθοδο που χρησιμοποιεί για χρόνια στο θέμα της ταυτοποίησης, δηλαδή να θέλει να έχει στη διάθεσή του στοιχεία για την ταυτότητα του πιθανού αγνοούμενου στον οποίο ανήκουν τα οστά. Αυτό υποστηρίζεται οδηγεί στο να παρασυρθεί ένας γενετιστής σε διάπραξη λάθους. Αυτά τα λάθη αναφέρεται έχουν γίνει. Μας αναφέρθηκε μάλιστα η περίπτωση ενός αγνοούμενου που το DNA του δεν ταυτίστηκε με αυτό του πατέρα του και από το Ινστιτούτο Γενετικής υποστηρίχθηκε ότι ενδεχομένως ο φυσικός πατέρας να ήταν άλλος. Τελικά μετά από επιμονή του Ανθρωπολογικού Κέντρου διαπιστώθηκε ότι είχε γίνει λάθος και τα οστά ανήκαν σε άλλο αγνοούμενο. Οι δυσκολίες παρουσιάζονται όταν το δείγμα γενετικού υλικού για διάφορους λόγους δεν είναι καλής ποιότητας.
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ. Το πρόγραμμα ταυτοποίησης λειψάνων αγνοουμένων περιλαμβάνει συνεργασία του Ανθρωπολογικού Κέντρου το οποίο στεγάζεται στο χώρο του αεροδρομίου Λευκωσίας και του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας. Το Ανθρωπολογικό Κέντρο, που υπάγεται στη ΔΕΑ, αυτή την περίοδο φαίνεται να υπολειτουργεί αφού μετά τη φυγή κάποιων ανθρωπολόγων παραμένει υποστελεχωμένο.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Το Ανθρωπολογικό Κέντρο που στελεχώνεται από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους ασχολείται με τις εκταφές και τις ταυτοποιήσεις με τις δικές τους μεθόδους πέραν από το DNA. Με βάση το πρόγραμμα που υπήρχε μέχρι σήμερα το Ινστιτούτο Γενετικής, με επικεφαλή το Μάριο Καριόλου, προχωρούσε σε ταυτοποιήσεις με τη μέθοδο DNA, ενώ σε παράλληλη ταυτοποίηση με δική τους μέθοδο προχωρούσε και το ανθρωπολογικό κέντρο. Στο τέλος στην έκθεση για την ταυτότητα ενός αγνοούμενου έπρεπε να υπάρχει και η υπογραφή του επικεφαλής του Ινστιτούτου και του Ανθρωπολογικού Κέντρου.
