Η μελέτη, την οποία χρηματοδότησε το Γραφείο Επιστημονικής Έρευνας της Πολεμικής Αεροπορίας, εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας για την κατανόηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε απειλητικές ή βίαιες καταστάσεις.
Οι άνθρωποι, όπως και αναρίθμητα άλλα είδη, ανταγωνίζονται ή πολεμούν ο ένας τον άλλο προσπαθώντας να εξασφαλίσουν πόρους όπως η τροφή, το χρήμα ή οι σεξουαλικοί σύντροφοι, εξηγεί ο Ντάνιελ Φέσλερ, εξελικτικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες.
«Τα κοτόπουλα και οι σαύρες και πολλά ακόμα σπονδυλόζωα καλούνται να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα: "Όταν έρχομαι αντιμέτωπος με ένα άλλο κοτόπουλο ή μια άλλη σαύρα, κινούμαι άραγε εναντίον του ή οπισθοχωρώ;"» λέει ο Φέσλερ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Σε γενικές γραμμές, όσο πιο έξυπνο είναι ένα είδος, τόσο πιο περίπλοκα είναι τα κριτήρια στα οποία βασίζεται το άτομο για να κρίνει αν είναι προς το συμφέρον του να επιτεθεί. Προηγούμενες μελέτες στους χιμπατζήδες, για παράδειγμα, είχαν δείξει ότι οι συγγενείς μας αποφασίζουν να επιτεθούν όταν πλεονεκτούν αριθμητικά σε αναλογία 3 προς 1.
Στους ανθρώπους, η εμφάνιση ενός όπλου είναι καλός λόγος για να οπισθοχωρήσει κανείς. Πώς όμως αξιολογούμε αυτή την απειλή αυτόματα, χωρίς να χρειαστεί καν να το σκεφτούμε;
Ο Δρ Φέσλερ πιστεύει ότι η απειλή αναπαρίσταται με έναν ιδιαίτερα απλό, έως και πρωτόγονο τρόπο στον εγκέφαλο: ο απειλητικός εχθρός απλά φαίνεται μεγαλύτερος.
Για να δείξει ότι αυτό ισχύει, ο ερευνητής ζήτησε από εκατοντάδες εθελοντές να κοιτάξουν σε φωτογραφίες χεριών που κρατούσαν διάφορα αντικείμενα -από αληθινά πιστόλια μέχρι τρυπάνια και νεροπίστολα- και να εκτιμήσουν το ύψος του προσώπου που κρατά αυτά τα αντικείμενα αλλά δεν διακρίνεται στην εικόνα. Οι ερευνητές είχαν φροντίσει ώστε όλα τα χέρια να μοιάζουν σε εμφάνιση και μέγεθος.
Η ανάλυση έδειξε ότι τα άτομα των οποίων τα χέρια κρατούσαν όπλα κρίθηκαν κατά μέσο όρο 17% ψηλότεροι από ό,τι εάν κρατούσαν ένα πιστόλι σιλικόνης -η διαφορά αυτή αντιστοιχούσε σε περίπου πέντε επιπλέον εκατοστά. Επιπλέον, το όπλο έκανε τον κάτοχο να φαντάζει πιο μυώδης.
Προκειμένου να βεβαιωθούν ότι οι εθελοντές δεν έκριναν το ύψος με βάση το βάρος του αντικειμένου που κρατούσε το χέρι, επανέλαβαν το πείραμα και με άλλες εικόνες. Έδειξαν έτσι ώστε κάποιος που κρατάει μαχαίρι φαίνεται ψηλότερος από κάποιον που κρατάει ένα πινέλο ίδιου βάρους.
Η έρευνα δεν αρκεί βέβαια για να αποδείξει ότι αυτή η αύξηση του ύψους είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος αναπαριστά και αξιολογεί την απειλή.
Οι ερευνητές ωστόσο θεωρούν ότι τα ευρήματά τους θα είναι χρήσιμα στην εκπαίδευση αστυνομικών και στρατιωτικών, ή σε άλλες περιπτώσεις που πρέπει κανείς να αξιολογήσει τον κίνδυνο σε κρίσιμες και επείγουσες καταστάσεις.
Η έρευνα δημοσιεύεται στην ανοιχτή ηλεκτρονική επιθεώρηση PLoS ONE.
