Οι μνημονιακές χώρες που υπέφεραν περισσότερο αναμένεται να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό, αφού οι αποφάσεις που προωθούνται θα δημιουργήσουν προοπτικές ανάπτυξης.
Χρειάστηκε η αποφασιστικότητα ενός φρέσκου προσώπου, του Γάλλου υποψηφίου και φαβορί στις προεδρικές εκλογές της προσεχούς Κυριακής, Φρανσουά Ολάντ, προκειμένου να αλλάξουν οι ισορροπίες δυνάμεων και φυσικά το κλίμα στην ευρωζώνη. Ένα κλίμα κατήφειας, μιζέριας και τυφλής υποταγής όλων των κυβερνήσεων στο δίδυμο Ανγκελα Μέρκελ – Νικολά Σαρκοζί, στην ουσία στο Βερολίνο.
Καίρια είναι η ευθύνη και της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η οποία δέχτηκε χωρίς καν να αντιδράσει να καταστεί η χώρα «πειραματόζωο» σε ένα εργαστήρι που μετράει την αντοχή των πολιτών. Στη συνέχεια αυτή η απίστευτη συνταγή της μονομερούς λιτότητας επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα, για να φτάσουμε στο σημερινό δραματικό αδιέξοδο με τις στρατιές των ανέργων, κυρίως μεταξύ των νέων κάτω των 25 ετών.
Ο Ολάντ είπε το αυτονόητο, ότι δηλαδή υποστηρίζει την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, αλλά ζητάει ταυτόχρονα να υπάρξει ανάπτυξη, θεωρώντας ότι μόνο έτσι θα αποφύγουμε την ισόβια λιτότητα. Το έλεγε αυτό τους τελευταίους 12 μήνες, αλλά ουδείς του έδωσε σημασία, προφανώς γιατί όλοι θεωρούσαν άτρωτο το δίδυμο «Μερκοζί».
Ο πρώτος γύρος των γαλλικών εκλογών, που έδωσε σαφές προβάδισμα στο σοσιαλιστή υποψήφιο, άλλαξε και τα δεδομένα. Ο Ολάντ σήκωσε ακόμη περισσότερο τους τόνους, δεν δίστασε να σταθεί απέναντι στη Γερμανίδα καγκελάριο και να της καταστήσει σαφές ότι δεν είναι αυτή που θα αποφασίζει για το σύνολο της ευρωζώνης, στάση που προκάλεσε και τη θεαματική στροφή κορυφαίων κοινοτικών αξιωματούχων και κυβερνήσεων.
Πρώτος ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, βγήκε δημόσια και ζήτησε την ανάληψη κοινοτικών δράσεων για την ανάπτυξη, επανενεργοποιήθηκε στη συνέχεια ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ενώ ακολούθησαν ο πρόεδρος της Ε.Ε. και της ευρωζώνης Χέρμαν βαν Ρομπέι, ο πρόεδρος του Eurogroup και οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και του Βελγίου.
Σήμερα, η συντριπτική πλειονότητα των χωρών της ευρωζώνης και ιθυνόντων της Ε.Ε. έχει στοιχιστεί πίσω από τον Ολάντ, ο δε Βαν Ρομπέι θα συγκαλέσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, ενώ έχουν κινητοποιηθεί όλες οι γενικές διευθύνσεις της Κομισιόν με εντολή Μπαρόζο και ετοιμάζουν πρόγραμμα δράσης για την ανάπτυξη.
Η Μέρκελ, που μέχρι τώρα μιλούσε μόνο για λιτότητα, έχει μείνει πλέον μόνο με τη στήριξη των Φινλανδών, ενώ η ολλανδική κυβέρνηση που την υποστήριζε κατέρρευσε ενώπιον της δημοσιονομικής κρίσης. Προ της απομόνωσης, η καγκελάριος είναι έτοιμη να συζητήσει για την ανάπτυξη, απλώς αυτό που την ενδιαφέρει είναι να περισώσει την περιβόητη διακυβερνητική συνθήκη για τη δημοσιονομική πειθαρχία.
Στο καίριο ερώτημα αν όλα αυτά μπορούν να αλλάξουν τη σημερινή κατάσταση στην ευρωζώνη, η απάντηση είναι καταφατική για τον απλούστατο λόγο ότι σχεδόν όλες οι χώρες έχουν συνειδητοποιήσει ότι η σημερινή συνταγή οδηγεί σε δραματικό αδιέξοδο, προκαλώντας τις εντονότατες αντιδράσεις των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο ότι σε ορισμένες χώρες (Ολλανδία, Φινλανδία και Γαλλία) εθνικιστικά και ακροδεξιά κόμματα φλερτάρουν με το 20%. Οι πολίτες δεν ψήφισαν τα άκρα για ιδεολογικούς λόγους, αλλά επειδή δεν συμφωνούν με τις σημερινές εξελίξεις σε επίπεδο Ε.Ε.
Οι αλλαγές που προωθούνται επικεντρώνονται σε τομείς όπως η καλύτερη αξιοποίηση της εσωτερικής αγοράς με μεγαλύτερη στήριξη των ΜμΕ, η ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ώστε να καταστεί ο επενδυτικός βραχίονας της Ε.Ε., η έκδοση ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής στις μεταφορές, στην ενέργεια και τα ευρυζωνικά δίκτυα, καθώς και μία χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική στις μνημονιακές χώρες.
Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η αναβάθμιση του ρόλου της ΕΤΕπ, όπου εκτός από τη δραστική αύξηση των πόρων της θα της ανατεθεί και ρόλος συντονιστή, ενδιάμεσου, δηλαδή, μεταξύ των κρατών-μελών και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά με αυτό που μπορεί να κάνει η ΕΤΕπ είναι η πρωτοβουλία Μπαρόζο για την Ελλάδα, όπου η κοινοτική τράπεζα θα αναλάβει το συντονισμό των δανείων προς τις ΜμΕ, καθώς και τη διαχείριση του μηχανισμού επιμερισμού κινδύνων για την επανεκκίνηση των μεγάλων έργων (αυτοκινητόδρομοι). Η ΕΤΕπ μπορεί να διπλασιάσει τους πόρους που θα διατίθενται σε έναν τομέα ή έργο, αναλαμβάνοντας ρόλο εγγυητή στους ιδιώτες επενδυτές.
Τα ευρωομόλογα έργων που θα προωθηθούν επίσης είναι δάνεια εγγυημένα από την Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής σε κοινοτικό επίπεδο. Η Κομισιόν πιστεύει ότι μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού μπορεί να εγγυηθεί την έκδοση των ευρωομολόγων, ενώ η ΕΤΕπ θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι θα αποπληρωθούν ιδιωτικά δάνεια που θα χρησιμοποιηθούν για μεγάλα έργα υποδομής. Η βιωσιμότητα των έργων θα αξιολογείται από την ΕΤΕπ, ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο το ρίσκο, κυρίως στα μεγάλα έργα Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).
Παράταση στην Ελλάδα για προσαρμογή
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ με τις μνημονιακές χώρες (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) και τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν τεθεί, η συζήτηση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο τόσο σε επίπεδο Κομισιόν όσο και κυβερνήσεων.
Τις τελευταίες ημέρες έχει κερδίσει σημαντικό έδαφος η ιδέα να δοθεί περισσότερος χρόνος στις τρεις χώρες προκειμένου να επιτύχουν τη δημοσιονομική προσαρμογή. Αν θα δοθούν ένα ή δύο έτη θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις και από την τελική στάση του Βερολίνου. Το βέβαιο είναι πως όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η επαναφορά του ελλείμματος κάτω του 3% του ΑΕΠ εντός των προθεσμιών που προβλέπουν τα Μνημόνια των τριών χωρών με την Τρόικα είναι ανέφικτη εξαιτίας της βαθιάς ύφεσης που έχουν προκαλέσει κυρίως στην Ελλάδα και την Πορτογαλία τα αλλεπάλληλα πακέτα δημοσιονομικών μέτρων.
Είναι προφανές ότι οι αλλαγές που προωθούνται σε επίπεδο ευρωζώνης δεν πρόκειται να κάνουν θαύματα από τη μία μέρα στην άλλη, ούτε θα απαλλάξουν τους Έλληνες, τους Πορτογάλους και τους Ιρλανδούς από τη λιτότητα. Ωστόσο, μια ενδεχόμενη επιμήκυνση του χρόνου της δημοσιονομικής προσαρμογής θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις των χωρών αυτών να επιτύχουν την εξυγίανση με λιγότερο βίαιο τρόπο, δημιουργώντας έτσι προοπτικές ανάπτυξης μέσω της συνέχισης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
