Την Ύστερη Εποχής του Χαλκού ισχυροί πολιτισμοί άνθιζαν σε περιοχές όπου σήμερα βρίσκονται η Αίγυπτος, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Συρία, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Παλαιστίνη, ωστόσο το 1.200 π. Χ. κατέρρευσαν ξαφνικά.
Η αυτοκρατορία των Χετταίων της Ανατολίας ξεκίνησε να καταρρέει περίπου το 3.300 π. Χ.. Την ίδια περίοδο η αυτοκρατορία των Αιγυπτίων δεχόταν εισβολή από τους «Λαούς της Θάλασσας», ενώ ο αρχαίος Μυκηναϊκός πολιτισμός αφανιζόταν. Τα 400 χρόνια που ακολούθησαν οι αρχαίες πόλεις καταστρέφονταν και δεν ανοικοδομούνταν.
Στο παρελθόν οι αρχαιολόγοι απέδιδαν την κατάρρευση σε οικονομικά αίτια, ωστόσο η νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PLoS One υποστηρίζει ότι η παρατεταμένη ξηρασία που έφερε πείνα και πολέμους βρίσκεται πίσω από τον αφανισμό των πολισμών της Ανατολικής Μεσογείου.
Για τις ανάγκες της έρευνας οι επιστήμονες ανέλυσαν ιζήματα και κόκκους γύρης από ένα σύμπλεγμα αρχαίων λιμνών στη Λάρνακα της Κύπρου.
Βάσει των στοιχείων που συνέλεξαν κατάφεραν να συνθέσουν τις κλιματολογικές συνθήκες της εποχής και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 3.200 π.Χ. ξεκίνησε μια μεγάλη ξηρασία που διήρκεσε 300 χρόνια.
Οι αλλαγές στα ισότοπα άνθρακα και τη χλωρίδα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι τέσσερις λίμνες ήταν κάποτε λιμάνι, στην καρδιά των εμπορικών δρόμων της περιοχής, που σταδιακά περικλείστηκε από την ξηρά λόγω της ξηρασίας.
«Οι κλιματικές αλλαγές κατέστρεψαν τις καλλιέργειες και έφεραν θανάτους και πείνα, παράγοντες που επέσπευσαν την κοινωνικο-οικονομική κρίση και οδήγησαν τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου και της νοτιοδυτικής Ασίας στα τέλη της Ύστερης Περιόδου του Χαλκού σε μεταναστεύσεις», επισημαίνεται στη μελέτη.
Άλλοι επιστήμονες έχουν εντοπίσει στοιχεία που καταδεικνύουν κλιματικές αλλαγές στην επιφάνεια της θάλασσας που συνοδεύονταν με παράλληλη πτώση της θερμοκρασίας κατά δυο βαθμούς Κελσίου στο βόρειο ημισφαίριο.
Τα αίτια των κλιματικών μεταβολών παραμένουν ακόμα και σήμερα ανεξιχνίαστα, αν και ορισμένοι επιστήμονες αποδίδουν το φαινόμενο σε αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα η οποία μετέβαλε τους αεροχειμάρρους στο Βόρειο Ατλαντικό, κάτι που ψύχρανε τους ωκεανούς και μείωσε τις βροχοπτώσεις, προκαλώντας παρατεταμένη ξηρασία.
Ανάλογο κλιματικό φαινόμενο εκτιμάται ότι σημειώθηκε και τον Μεσαίωνα.
Σύμφωνα με τον Δρ. Lee Drake από το πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, ο οποίος έχει διεξάγει ξεχωριστή μελέτη για τη Μεσόγειο, η νέα έρευνα μπορεί να εξηγήσει πώς οι «Λαοί των Θαλασσών» κατάφεραν να εισβάλλουν στην ξηρά.
Μάλιστα η έρευνα που είχε διεξήγαγε ο ίδιος παλαιότερα είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πτώση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας στη Μεσόγειο συνέπεφτε χρονικά με την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, η οποία ονομάστηκε και «σκοτεινή εποχή».
