Η τελική απόφαση για τη δημιουργία της Σχολής αυτής είχε ληφθεί πριν από τρία χρόνια. Στην πραγματικότητα, η Ιατρική Σχολή (ΙΣ) είναι ήδη νομική οντότητα και μια από τις οκτώ (8) Σχολές του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Οι πρώτοι φοιτητές προγραμματίζεται να γίνουν δεκτοί το φθινόπωρο του 2013 και η δημιουργία των δομών της Σχολής βρίσκεται σε αρκετά προχωρημένο στάδιο.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, ο τίτλος του άρθρου αυτού πιθανόν να φαίνεται κάπως παράξενος. Ο αναγνώστης θα ανέμενε, πιθανώς, μια παρουσίαση για το πώς θα διασφαλιστεί ότι η Σχολή θα είναι πραγματικά υψηλού και αναγνωρισμένου επιπέδου, πώς σκοπεύουμε να διασφαλίσουμε την υπεροχή της σε σχέση με όλες τις άλλες ιατρικές σχολές της περιοχής μας, πώς θα εφαρμόσουμε τις πιο σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας που να θέτουν τον ασθενή στο επίκεντρο, πώς θα εξασφαλίσουμε την τελευταίου τύπου τεχνολογία, πώς σκοπεύουμε να εξασφαλίσουμε τους καλύτερους καθηγητές διεθνώς, και τέλος πώς σχεδιάζουμε να καταστήσουμε την ΙΣ την πρώτη επιλογή μεταξύ των Κυπρίων που σκοπεύουν να σπουδάσουν Iατρική.
Πρέπει να πούμε ότι όλα τα πιο πάνω ισχύουν και αποτελούν στόχους που επιδιώκουμε με προσήλωση και πάθος. Είναι απόλυτη πεποίθησή μας ότι είναι εφικτά, γιατί γνωρίζουμε από τη μακρόχρονη πείρα μας από τα πανεπιστήμια και τις ιατρικές σχολές, ότι μια ιατρική σχολή μπορεί να είναι πραγματικά εξαίρετη στο πτυχιακό, πρωτοβάθμιο επίπεδο, ακόμα και αν δεν είναι γνωστή ή έχει τις προδιαγραφές στο άμεσο μέλλον να γίνει γνωστό κέντρο ιατρικής έρευνας.
Αντιλαμβανόμαστε ότι ένα άρθρο που να απαντά στο ερώτημα γιατί η δημιουργία της Ιατρικής Σχολής είναι αναγκαία, μπορεί να μην είναι αναμενόμενο σε αυτό το προχωρημένο στάδιο του όλου εγχειρήματος. Ο λόγος που γράφτηκε το άρθρο αυτό είναι γιατί, από συζητήσεις που είχαμε όλο αυτό το διάστημα με γιατρούς, άλλους πανεπιστημιακούς, πολιτικούς αλλά και ασθενείς, διαπιστώσαμε ότι υπάρχει αρκετή άγνοια για το θέμα αυτό και πολλές φορές κάποια παρανόηση. Ελπίζουμε ότι το άρθρο αυτό θα μπορέσει να εξηγήσει γιατί η ΙΣ θα είναι εξαιρετικά ευεργετική για την Κύπρο ως κράτος, την κοινωνία γενικότερα, και τους Κύπριους ασθενείς ειδικότερα.
1. Οι φοιτητές
Η κυρίαρχη άποψη μεταξύ των συνομιλητών μας ήταν ότι, ο κύριος λόγος για τη δημιουργία της ΙΣ είναι να δοθεί η ευκαιρία σε περίπου 40 Κύπριους φοιτητές κατ’ έτος να σπουδάσουν ιατρική στην Κύπρο. Είναι αλήθεια ότι οι Κύπριοι πληρώνουν τεράστια ποσά για να σπουδάσουν ιατρική στο Ηνωμένο Βασίλειο και μερικές άλλες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική, όπως επίσης και ότι οι ιδιωτικές σχολές που δημιουργούνται στην Κύπρο, θα κοστίζουν πολύ ακριβά. Οπωσδήποτε, οι Κύπριοι μπορούν να σπουδάσουν δωρεάν (από πλευράς διδάκτρων) στην Ελλάδα και σε μερικές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, υπάρχουν αρκετοί γιατροί στην Κύπρο. Εν πάση περιπτώσει, οι θέσεις στην ΙΣ δεν προορίζονται αποκλειστικά για Κυπρίους. Για αυτό οι 40 θέσεις φοιτητών - αν και έχουν τη σημασία τους - δεν είναι αρκετός λόγος και σίγουρα δεν είναι ένας από τους κύριους λόγους για τη δημιουργία της Ιατρικής Σχολής. Είναι όμως σχετικά σημαντικός λόγος, γιατί οι γιατροί που θα σπουδάζουν στην Κύπρο θα είναι σε καλύτερη θέση να περιθάλψουν Κύπριους ασθενείς, όντας περισσότερο γνώστες των ασθενειών που παρουσιάζονται πιο συχνά εδώ, καθώς και των πολιτισμικών προσδοκιών των Κυπρίων ασθενών.
2. Το Πανεπιστήμιο
Αξίζει να δούμε έναν παραλληλισμό σε αυτό το σημείο: Όταν γινόταν η συζήτηση για τη δημιουργία του Πανεπιστημίου Κύπρου πολλοί ήταν αυτοί που το θεωρούσαν αχρείαστο, αλλά και κακή χρήση των οικονομικών πόρων του κράτους. Η επιχειρηματολογία τους ήταν ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτύχει το υψηλό επίπεδο, ώστε να λαμβάνεται υπόψη διεθνώς ή να ανταγωνίζεται σημαντικά πανεπιστήμια και, ούτως εχόντων των πραγμάτων, οι Κύπριοι φοιτητές δεν θα το επέλεγαν για τις σπουδές τους. Το πόσο λανθασμένες ήταν οι εκτιμήσεις αυτές, ευτυχώς, τώρα είναι προφανέστατο. Όπως αναγνωρίζεται ευρέως, το Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΠΚ) είναι ένα πολύ επιτυχημένο Πανεπιστήμιο με κύρος που αυξάνεται σταθερά διεθνώς. Είναι δημοφιλέστατο, πολύ ανταγωνιστικό και συνεισφέρει σημαντικά σε όλους τους τομείς της ζωής του τόπου και γενικότερα στην κοινωνία. Παράλληλα, δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες εργοδότησης. Έχουμε την πεποίθηση ότι, το ΠΚ θα συνεχίσει να αναβαθμίζεται και πιστεύουμε πωςη ΙΣ έχει ζωτικό ρόλο να διαδραματίσει στη διαδικασία αυτή. Είναι διεθνής πραγματικότητα ότι οι ιατρικές σχολές που είναι ενταγμένες στα πανεπιστήμια συνεισφέρουν στο μέγιστο βαθμό στην αξιολόγηση αυτών των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Οι δημοσιεύσεις ιατρικών θεμάτων σε επιστημονικά περιοδικά δίνουν την ευκαιρία στα πανεπιστήμια από τα οποία προέρχονται, να πάρουν θέσεις στην κατάταξη πανεπιστημίων σε σύντομο χρονικό διάστημα, κάτι που σε διαφορετική περίπτωση απαιτεί πάρα πολλά χρόνια για να επιτευχθεί. Επιπρόσθετα, η ΙΣ θα δώσει περαιτέρω θα ενισχύσει δυναμικά την εξαίρετη δουλειά που γίνεται στα υπόλοιπα Τμήματα του Πανεπιστημίου, τόσο σε αυτά που σχετίζονται με την ιατρική επιστήμη, όσο και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής, αξιοποιώντας τα επιτεύγματα των επιστημόνων που εργάζονται εκεί.
3. Η οικονομική συνεισφορά της ΙΣ
Το κόστος της δημιουργίας της ΙΣ θα είναι σχετικά μικρό για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι μέρος της διδασκαλίας θα γίνεται και από κυβερνητικούς γιατρούς προερχόμενοι από το δημόσιο τομέα, που έχουν ήδη ενθουσιωδώς εκδηλώσει μεγάλο ενδιαφέρον για το εγχείρημα. Η ιατρική εδράζεται στην επιστήμη, είναι όμως, παράλληλα, «τέχνη» που μαθαίνεται καλύτερα με την πρακτική εξάσκηση. Οι γιατροί που θα προσληφθούν από το Πανεπιστήμιο θα δημιουργήσουν και θα συντονίζουν τη διδακτέα ύλη και θα εργάζονται μαζί με τους συναδέλφους τους από το δημόσιο τομέα. Ο μικρός αριθμός των πανεπιστημιακών ιατρών, οι οποίοι θα εκλεγούν και θα προσληφθούν απ’ ευθείας από το Πανεπιστήμιο τα πρώτα χρόνια, θα εργάζονται με όρους πλήρους απασχόλησης. Κατά δεύτερο λόγο, το κτήριο που χρησιμοποιείται τώρα από τη Νοσηλευτική Σχολή (ΝΣ), το Σιακόλειο Εκπαιδευτικό Κέντρο Υγείας (ΣΕΚΥ) έχει χώρο και θα μπορεί - σε πρώτο στάδιο - να αξιοποιηθεί από την ΙΣ, καθώς η ΝΣ, που έχει ήδη ενταχθεί στο ΤΕΠΑΚ, θα μετακινηθεί σε μεγάλο βαθμό στη Λεμεσό. Το γεγονός ότι, μερικά μεταπτυχιακά, νοσηλευτικά προγράμματα θα παραμείνουν στη Λευκωσία και θα συστεγάζονται με την ΙΣ, έχει το πλεονέκτημα ότι οι πανεπιστημιακοί γιατροί θα μπορούν να συνεισφέρουν και στα προγράμματα αυτά. Η μικρή, επίσης, απόσταση ανάμεσα στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και το ΣΕΚΥ αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα. Οι συνέργειες που υπάρχουν, συνεπώς, είναι προφανείς.
Tο κόστος της ΙΣ τα πρώτα δύο έτη λειτουργίας της (2013 και 2014) θα είναι ιδιαίτερα χαμηλό, επειδή για τη χρονική αυτή περίοδο, ο αριθμός των Καθηγητών που θα εκλεγούν θα είναι πολύ μικρός. Η εκλογή των περισσότερων καθηγητών θα γίνει αργότερα και ελπίζουμε ότι μέχρι τότε θα έχει ανακάμψει η Κυπριακή οικονομία.
Υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση σε σχέση με τα οικονομικά της δημιουργίας ΙΣ που οφείλουμε να διορθώσουμε. Η γενικότερη εντύπωση είναι ότι η ΙΣ θα στοιχίσει στην Κύπρο πάρα πολλά˙ ίσως περισσότερα από ότι αντέχει η οικονομία μας τη στιγμή αυτή. Η πραγματικότητα είναι ακριβώς αντίθετη. Η ΙΣ θα είναι καθαρός συνεισφορέας στα οικονομικά του κράτους. Και αυτό όχι μόνο γιατί θα γίνει μεγάλη εξοικονόμηση πόρων με τη σημαντική μείωση ασθενών που θα αποστέλλονται στο εξωτερικό για θεραπεία, παρόλο που και αυτό έχει τη σημασία του. Το κυριότερο είναι ότι, η πανεπιστημιακή ιατρική ελκύει πολλά χρήματα για κλινικές δοκιμές και την ανάπτυξη βιοϊατρικής και φαρμακευτικής τεχνολογίας. Ευρεσυτεχνίες που ανήκουν σε πανεπιστημιακούς ιατρούς της ΙΣ, επίσης, φέρνουν πάρα πολλά χρήματα. Η σύγχρονη ιατρική είναι πολύ ακριβή υπόθεση. Το κόστος της, όμως, αναπληρώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα έσοδα που δημιουργεί. Επιπλέον, το κόστος της ιατρικής φροντίδας για τους Κύπριους ασθενείς θα είναι πολύ χαμηλότερο κατά κεφαλή από ότι προηγουμένως, για το ίδιο επίπεδο περίθαλψης, μετά την ίδρυση της ΙΣ.
Η πανεπιστημιακή ιατρική παράγει πλούτο. Αξίζει να λεχθεί ως παράδειγμα ότι, οι δύο κυριότεροι τομείς για την οικονομία της Βοστώνης στις ΗΠΑ είναι η ιατρική και η παιδεία. Φυσικά αυτό δεν επιτεύχθηκε σε μια μέρα. Όπως συμβαίνει με όλα τα μεγάλα επιτεύγματα χρειάζεται χρόνος για να φθάσουν στο ζενίθ, αλλά το παράδειγμα αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε πώς οι ιατρικές σχολές δεν είναι σπατάλη πόρων αλλά, αντίθετα, συνεισφέρουν στα οικονομικά του κράτους.
4. Καλύτερη ιατρική φροντίδα
Η Κύπρος έχει εξαιρετικούς γιατρούς, πολλοί από τους οποίους είχαν σημαντικές θέσεις σε κάποια από τα σπουδαιότερα ιατρικά ιδρύματα του εξωτερικού. Σε κάποιους τομείς της ιατρικής η Κύπρος έχει να επιδείξει σημαντικές επιτυχίες. Είναι λυπηρό, ότι μια χώρα που διαθέτει τέτοιο δυναμικό στον ιατρικό τομέα, έχει συνολικά ένα επίπεδο ιατρικής που είναι πολύ χαμηλότερο από ότι θα μπορούσε και θα έπρεπε να ήταν. Υπάρχουν κενά στην ιατρική στην Κύπρο, και μεγάλη διακύμανση στο επίπεδο ιατρικής φροντίδας που παρέχεται. Ο κύριος λόγος για αυτό είναι ότι, στην απουσία ιατρικής σχολής, δεν υπάρχει το ολοκληρωμένο σύστημα εκείνο που θα καθορίσει τα αποδεκτά επίπεδα φροντίδας για κάθε ειδικότητα.
Τα επίπεδα εκπαίδευσης και πρακτικής καθορίζονται σε σχέση με ξένα κριτήρια επιπέδων, που μπορεί και να μην είναι τα ορθά για την Κύπρο και που είναι δύσκολο να επικαιροποιούνται όπως πρέπει. Κατά συνέπεια, το επίπεδο φροντίδας που παίρνει ο κάθε ασθενής εξαρτάται, κυρίως, από το γιατρό που τον φροντίζει. Η σύγχρονη ιατρική, όμως, είναι ομαδική υπόθεση. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, βάσει νομοθεσίας και ως απόρροια του τρόπου με τον οποίο εργάζονται οι ιατρικές σχολές και των πρωτοκόλλων που έχουν θεσμοθετηθεί, κάθε ασθενής με καρκίνο βρίσκεται υπό την ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση, ταυτόχρονα και όχι αποσπασματικά, ολόκληρης ομάδας ατόμων από διάφορες ειδικότητες, όπως συνήθως ογκολόγο, χειρουργό, ιστοπαθολόγο, ακτινοθεραπευτή, και επεμβατικό και διαγνωστικό ακτινολόγο, εκτός από το νοσηλευτικό προσωπικό.
Είναι δύσκολο να συσταθούν τέτοιες ομάδες στην Κύπρο, υπό τις παρούσες συνθήκες, γιατί κατά κύριο λόγο η ιατρική φροντίδα βασίζεται πάνω στη διμερή σχέση ιατρού-ασθενούς, με παραπομπές σε άλλους ειδικούς όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η ανάπτυξη κριτηρίων/πρωτοκόλλων στην Κύπρο, που θα είναι απόρροια της λειτουργίας Ιατρικής Σχολής, θα δημιουργήσει τη δυνατότητα να εντοπίζονται και να διορθώνονται κενά και προβλήματα στην παρεχόμενη φροντίδα, δημιουργώντας παράλληλα ευκαιρίες για τους πολλούς εξαίρετους γιατρούς στο νησί και αναβαθμίζοντας το επίπεδο της ιατρικής στον τόπο μας.
5. Καλύτερη ρύθμιση της φαρμακευτικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας ιατρικών μηχανημάτων/ συσκευών.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που σχετίζονται με την ιατρική, περιλαμβανομένων των κατασκευαστών ιατρικών μηχανημάτων και συσκευών και φαρμακοβιομηχάνων, έχουν υψηλά δεοντολογικά και ηθικά επίπεδα και επιδιώκουν ειλικρινά να συνεισφέρουν στην ωφέλεια των ασθενών. Παρόλα αυτά, οι βιομηχανίες κάθε είδους πρέπει, για να επιβιώσουν, να πραγματοποιούν κέρδη, και σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατό να υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων. Σε ένα σύστημα όπως αυτό που λειτουργεί στην Κύπρο τώρα και που βασίζεται κατά κύριο λόγο στην κρίση του ατόμου-γιατρού, η προτίμηση για συγκεκριμένα προϊόντα και πρακτικές είναι δυνατό να ωθήσουν το γιατρό, καλή τη πίστη, στην επιλογή συγκεκριμένης θεραπείας και προϊόντων που να αποδειχθεί στην πορεία ότι δεν ήταν τα καλύτερα για τον ασθενή. Παρόλο που στην Κύπρο η γραπτή νομοθεσία για τέτοια θέματα είναι αρκετά αυστηρή, η απουσία κυπριακών κριτηρίων για τα επίπεδα ιατρικής καθιστά την εφαρμογή της δύσκολη. Είναι αλήθεια πως τέτοιες δυσκολίες υπάρχουν σε όλες τις χώρες και η δημιουργία της ΙΣ δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πλήρως το πρόβλημα. Εντούτοις, είναι βέβαιο πως η λειτουργία ιατρικών ομάδων από συνεργαζόμενους ειδικούς θα βελτιώσει αισθητά την κατάσταση. Αυτό θα γίνει μέσω της μελέτης από τις ομάδες αυτές ερευνών που έχουν γίνει διεθνώς και - όταν κρίνεται αναγκαίο - της διενέργειας κλινικών δοκιμών για τον καθορισμό της καλύτερης δυνατής θεραπείας. Αυτό θα μειώσει αισθητά τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν από την προσωπική προτίμηση ατόμων για συγκεκριμένες μεθόδους και προϊόντα, για οποιοδήποτε λόγο και αν υφίσταται.
Παρόλο που παραδέχονται τα δυνητικά οφέλη της ύπαρξης Ιατρικής Σχολής, αρκετοί πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατό να δημιουργηθεί μια πραγματικά καλή σχολή στην Κύπρο, επειδή θεωρούν πως είναι αδύνατο να αναπτυχθεί εξαίρετο επίπεδο σε όλες τις ειδικότητες. Αυτή η άποψη βασίζεται σε παρανόηση του πώς δομείται η ιατρική εκπαίδευση. Κανένα ιατρικό ίδρυμα, οπουδήποτε στον κόσμο, είναι εξαίρετο σε όλους τους τομείς της ιατρικής επιστήμης, ούτε φυσικά σε όλα όσα σχετίζονται με την ιατρική. Η ιατρική είναι ένας ιδιαίτερα πολύπλοκος τομέας και η εκπαίδευση, τουλάχιστον στο προπτυχιακό στάδιο, ασχολείται κυρίως με τη δημιουργία καλών βάσεων, πάνω στις οποίες οι μελλοντικοί γιατροί θα βασιστούν για να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα τους. Ακριβώς επειδή η ιατρική είνα ένας τεράστιος γνωστικός τομέας, δεν είναι ούτε δυνατόν ούτε και επιθυμητό να διδάσκονται τα πάντα οι φοιτητές. Όλες οι καλές ιατρικές σχολές επιδιώκουν να μεταφέρουν καλή αντίληψη και γνώση στους βασικούς τομείς της ιατρικής όπως τη γενική ιατρική, γενική χειρουργική, γυναικολογία, ιστοπαθολογία και φαρμακολογία. Επίσης, διασφαλίζουν ότι, οι φοιτητές κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους ασθενείς, τους διδάσκουν τη δεοντολογία και την ηθική της ιατρικής και αξιολογούν ορθά τις διάφορες έρευνες. Το σημαντικότερο που τους διδάσκουν είναι ότι, το συμφέρον του ασθενούς είναι αυτό που πρέπει να καθοδηγεί τις σκέψεις και τις πράξεις τους.
Αυτά τα πράγματα δεν απαιτούν πολύ ειδικευμένη γνώση ή τη διεξαγωγή εξαιρετικά ψηλού επιπέδου έρευνας σε όλους τους τομείς και για όλες τις ειδικότητες. Όμως, οι απόφοιτοι μιας καλής Ιατρικής Σχολής είναι σε καλή θέση να επικεντρωθούν στους τομείς που θα τους ενδιαφέρουν ιδιαίτερα στο μέλλον και να συνεισφέρουν στην πρόοδο της ιατρικής επιστήμης.
Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι, η ΙΣ του Πανεπιστημίου Κύπρου θα παράγει εξαίρετους γιατρούς που θα μπορούν να ανταγωνιστούν με τους καλύτερους στον κόσμο.
Στον τομέα της έρευνας, θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένους, ευάριθμους τομείς για τους οποίους υπάρχει ήδη καλή βάση στην Κύπρο, και σε ασθένειες που παρουσιάζονται με μεγάλη συχνότητα στην Κύπρο. Μεγαλώνοντας και αποκτώντας μεγαλύτερα οικονομικά μέσα για τη διεξαγωγή έρευνας, οι τομείς με τους οποίους θα ασχολείται σε βάθος θα αυξάνονται και η ΙΣ θα προσελκύει γιατρούς από εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού που, στη συνέχεια, θα αυξάνουν τις δυνατότητες για έρευνα. Έτσι, θα δημιουργηθεί ένας κύκλος ωφέλειας που θα είναι άκρως ευεργετικός για το νησί οικονομικά, θα δημιουργεί ευκαιρίες για τους Κύπριους γιατρούς και - το κυριότερο - θα αναβαθμίζει συνεχώς την ιατρική φροντίδα στον τόπο μας.
Οι Κύπριοι είμαστε από τη φύση μας συντηρητικοί και δύσκολα πειθόμαστε για την αξία νέων εγχειρημάτων και εξελίξεων. Ίσως, για αυτό να ευθύνονται και τα ιστορικά γεγονότα. Είμαστε όμως, παράλληλα, και πολύ ικανός, ενεργητικός και πολυμήχανος λαός, καθώς και πολύ φιλόδοξοι όχι μόνο για μας, αλλά και για τα παιδιά μας.
Οι συγγραφείς του άρθρου αυτού, έχουμε τη βεβαιότητα ότι οι συμπατριώτες μας θα αντιληφθούν τις τεράστιες ευκαιρίες που θα δημιουργήσει η ΙΣ και θα αγκαλιάσουν την προσπάθεια αυτή με ενθουσιασμό και εμπιστοσύνη. Ευελπιστούμε, επίσης, ότι όλοι όσοι εμπλέκονται θα αντιληφθούν τη δύναμη που έχει το εγχείρημα αυτό, να μεταμορφώσει πραγματικά την ιατρική στον τόπο μας προς όφελος του κράτους, της κοινωνίας, αλλά και του κάθε ενός από εμάς.
campuscy.com
