Με τη συνεργασία της Ελένης Λαζαράτου, καθηγήτριας Παιδοψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, επιστημονικής συνεργάτιδας Μονάδας Μελέτης Ύπνου Αιγινήτειου, και της...
Αναστασίας Αμφιλοχίου, πνευμονολόγου, αναπληρώτριας διευθύντριας Μονάδας Μελέτης Ύπνου Σισμανόγλειου.
7 προβλήματα ύπνου ζητούν άμεση λύση
Έχουν περάσει ήδη δύο χρόνια από τότε που γεννήθηκε, και ακριβώς τόσο έχετε να κοιμηθείτε! Λύστε επιτέλους το πρόβλημα της αϋπνίας του μικρού σας υπνοβάτη.
Στην αρχή, νομίζετε ότι είναι οι κολικοί που δεν αφήνουν το μωρό να κοιμηθεί. Μετά, ότι βγάζει δόντια. Κάποιοι θα σας πουν: «Κάνε υπομονή μέχρι να περπατήσει, και τότε από την κούραση θα πέφτει ξερό!» Για πολλούς από εμάς, όμως, τα βράδια περνούν μόνο για να ανακαλύψουμε ότι η επιχείρηση «παιδί και ύπνος» δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κάποια στιγμή, συνήθως όταν τα συμπτώματα έλλειψης ξεκούρασης γίνονται ανησυχητικά (βάζετε τη ζάχαρη στο ψυγείο ή χρησιμοποιείτε τον αφρό ξυρίσματος αντί για οδοντόκρεμα), θα αναρωτηθείτε μήπως κάνετε κάτι λάθος. Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα ύπνου της παιδικής ηλικίας απαιτούν οργανωμένο πλάνο αντιμετώπισης. Ποια είναι όμως τα πιο συνηθισμένα και πώς θα τα λύσετε;
1. Ξυπνάει συχνά το βράδυ
Το πρόβλημα: Το παιδί ξυπνάει τρεις έως δέκα φορές κάθε βράδυ, είναι αδύνατο να ξανακοιμηθεί μόνο του χωρίς βοήθεια, πετάγεται με τον παραμικρό θόρυβο και κοιμάται λιγότερες ώρες από το φυσιολογικό. Έρευνες έχουν δείξει ότι ένα παιδί που ως τα πέντε δεν έχει ξεπεράσει το πρόβλημα αϋπνίας έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάσχει από διαταραχές του ύπνου στην υπόλοιπη ζωή του.
Η λύση: Για να μάθει από μωρό να κοιμάται όλη τη νύχτα, είναι σημαντικό να ρυθμιστεί το βιολογικό του ρολόι από νωρίς. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να μάθει είναι η διαφορά ανάμεσα στη μέρα και τη νύχτα και, πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Αυτή η διάκριση είναι θεμελιώδης για να ρυθμιστεί το βιολογικό του ρολόι.
-Φροντίστε το βράδυ το δωμάτιο να είναι σκοτεινό και ήσυχο. Αντίθετα, την ημέρα μη δημιουργείτε τεχνητό σκοτάδι στο δωμάτιο όταν το μωρό κοιμάται και μην αποφεύγετε τους θορύβους.
- Στα ημερήσια γεύματα θα πρέπει να του μιλάτε. Τα νυχτερινά όμως πρέπει να είναι πιο ήσυχα κι όσο γίνεται πιο αθόρυβα.
- Ανταποκριθείτε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα όταν το μωρό κλάψει τη νύχτα. Αν φτάσετε όσο ακόμα είνα μισοκοιμισμένο, είναι πιο πιθανό να το βοηθήσετε να ξανακοιμηθεί αμέσως.
- Διευκολύνετέ το να συνδέσει τον ύπνο με κάποια αντικείμενα που μπορούν να παραμένουν μαζί του όλη τη νύχτα, π.χ. πιπίλα ή αρκουδάκι.
- Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο και όταν ξυπνάει έρχεται στο κρεβάτι σας, αγκαλιάστε το και επιστρέψτε μαζί χωρίς λόγια στο δωμάτιό του. Ποτέ μην αποκοιμίζετε το παιδί στο κρεβάτι σας με σκοπό να το μεταφέρετε μετά από λίγο στο δικό του.
2. Βρέχει το κρεβάτι του
Το πρόβλημα: Αν και από καιρό έχει βγάλει την πάνα, δεν καταφέρνει πάντα να κρατηθεί όταν κοιμάται. Πολλά παιδιά δεν μπορούν να μείνουν στεγνά όλη νύχτα πριν από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ενώ περιστασιακή νυχτερινή ενούρηση παρατηρείται σε ποσοστό 4% των παιδιών μέχρι τα επτά. Συχνά παίζει ρόλο και το πόσο βαριά κοιμάται το παιδί, ενώ το πρόβλημα μπορεί να επιδεινωθεί σε περιόδους στρες.
Η λύση: Αν έχει μόλις μάθει να χρησιμοποιεί το γιογιό, καλό είναι να του φοράτε πάνα τη νύχτα μέχρι να βεβαιωθείτε ότι αυτή παραμένει στεγνή μέχρι το πρωί. Για την περίπτωση ατυχήματος, καλό είναι να στρώσετε ένα απορροφητικό κάλυμμα πάνω στο στρώμα του. Ακόμη:
- Αποφεύγετε να δίνετε πολλά υγρά στο παιδί κοντά στην ώρα ύπνου.
- Καθιερώστε τη συνήθεια να χρησιμοποιεί την τουαλέτα πριν κοιμηθεί και αμέσως μόλις ξυπνήσει το πρωί.
- Ελέγξτε μέχρι ποια ώρα μπορεί να κρατηθεί το βράδυ και βάλτε το ξυπνητήρι ώστε να το σηκώσετε λίγο πριν, για να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα και μετά να συνεχίσει τον ύπνο του.
- Μην το μαλώνετε ποτέ σε περίπτωση «ατυχήματος», γιατί έτσι το αγχώνετε περισσότερο.
3. Δεν κοιμάται εύκολα
Το πρόβλημα: Το 35% των παιδιών δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί. Πολλά μάλιστα από αυτά συνεχίζουν να μην πηγαίνουν εύκολα για ύπνο και καθώς μεγαλώνουν.
Η λύση: Βάλτε μια τάξη στο πρόγραμμά του, ώστε κάθε πράγμα να γίνεται στην ώρα του και με τις ίδιες συνθήκες. Δημιουργήστε μια μικρή ιεροτελεστία πριν από τον ύπνο –ένα τραγούδι, ένα παραμύθι, ένα φιλάκι. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί όχι να κοιμηθεί πιο γρήγορα, αλλά να συνδέσει
τον ύπνο με κάτι συγκεκριμένο και ευχάριστο.
- Δεχτείτε να μείνετε μαζί του μέχρι να αποκοιμηθεί, αν σας το ζητήσει· βγείτε όμως αμέσως από το δωμάτιό του μόλις το πάρει ο ύπνος.
- Συμφωνήστε να σας φωνάζει όταν θέλει κάτι, αντί να σηκώνεται και να έρχεται σε σας.
- Μην το αφήνετε να βλέπει τηλεόραση ή να παίζει βιντεοπαιχνίδια πριν από την ώρα ύπνου.
- Φροντίστε το τελευταίο γεύμα να μην είναι βαρύ και να έχει απόσταση από την ώρα του ύπνου.
- Αποφύγετε το δεύτερο μισό της ημέρας να του δίνετε τροφές ή υγρά που εμπεριέχουν καφεΐνη, όπως σοκολάτες, χυμούς ή αναψυκτικά.
4. Εφιάλτες
Το πρόβλημα: Το παιδί ξυπνάει τρομαγμένο επειδή είδε ένα τρομακτικό όνειρο που του προκάλεσε αγωνία. Αν το ρωτήσετε, θυμάται να σας διηγηθεί ακριβώς τι είδε στον ύπνο του. Το 50% των παιδιών έχει εφιάλτες, οι οποίοι ξεκινούν από την ηλικία των 18 μηνών· συνήθως τους βλέπει στο δεύτερο μισό της νύχτας. Τα επεισόδια μπορεί να είναι μεμονωμένα ή να επαναλαμβάνονται για μερικές εβδομάδες και τις περισσότερες φορές σχετίζονται με κάτι που του προκάλεσε άγχος κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η λύση: Σε αντίθεση με τους νυχτερινούς τρόμους, το παιδί όταν ξυπνάει είναι σε θέση να καταλάβει ότι αυτό που το τρόμαξε στον ύπνο του δεν υπάρχει στο δωμάτιό του και γι’ αυτό δεν έχει λόγο να φοβάται.
- Βοηθήστε το να ηρεμήσει κάνοντάς το να νιώσει σιγουριά και ασφάλεια.
- Φροντίστε -όσο αυτό είναι δυνατό- να μειώσετε τους στρεσογόνους παράγοντες κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Μην παίρνετε το παιδί στο κρεβάτι σας, γιατί έτσι θα καθιερώσετε μια κακή συνήθεια.
5. Νυχτερινοί τρόμοι
Το πρόβλημα: Το παιδί σηκώνεται απότομα, έχει τα μάτια ανοιχτά ή κλειστά, φωνάζει σαν να υποφέρει και είναι χλομό, ιδρωμένο, έντρομο. Δεν έχει συνείδηση του τι συμβαίνει, γιατί εξακολουθεί να είναι κοιμισμένο και ανίκανο να έρθει σε επαφή με την πραγματικότητα ό,τι κι αν του πείτε. Το επεισόδιο μπορεί να διαρκέσει δύο έως και δέκα λεπτά. Η διαφορά με τους εφιάλτες είναι πως όταν ξυπνάει δεν θυμάται τίποτα. Οι νυχτερινοί τρόμοι εμφανίζονται στην ηλικία των δύο ή τριών χρόνων και κρατούν περίπου μέχρι τα οχτώ. Αφορούν το 8-10% των παιδιών και των δύο φύλων. Συνήθως εκδηλώνονται στο πρώτο μισό της νύχτας.
Η λύση: Οι νυχτερινοί τρόμοι μπορεί να συνδέονται με την κούραση. Γι’ αυτό, είναι καλό να τηρείτε αυστηρά τις ώρες ύπνου και να φροντίζετε να μην κουράζεται το παιδί υπερβολικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επίσης, είναι πιθανό να εκδηλωθούν σε περιόδους που είναι αγχωμένο. Γενικά, να θυμάστε:
- Μην προσπαθείτε να ξυπνήσετε το παιδί και αποφύγετε να ανάψετε τα φώτα στο δωμάτιο.
- Μείνετε κοντά του, κρατώντας το έτσι ώστε να μην αυτοτραμαυτιστεί ή χτυπήσει μέχρι να περάσει το επεισόδιο.
- Μιλήστε του με ήρεμη και καθησυχαστική φωνή ενώ κοιμάται.
6. Ροχαλητό ή άπνοια
Το πρόβλημα: Αν το παιδί ροχαλίζει δυνατά και επίμονα και, προπαντός, αν παρατηρήσετε ότι στον ύπνο του αναπνέει με το στόμα ανοιχτό ή ότι έχει δυσκολία στην αναπνοή, τότε το ροχαλητό σίγουρα αποτελεί πρόβλημα. Το 7-10% των παιδιών ροχαλίζει. Τις περισσότερες φορές αιτία είναι η βουλωμένη μύτη ή οι πρησμένες αμυγδαλές. Το χρόνιο ροχαλητό συνδέεται με το πρόβλημα της άπνοιας, δηλαδή της προσωρινής διακοπής της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί ενώ ροχαλίζει σταματάει για να πάρει ανάσα πολλές φορές μέσα σε μία ώρα, με επακόλουθο την κακή ποιότητα ύπνου.
Η λύση: Η πιο συνηθισμένη αιτία για το ροχαλητό είναι τα υπερτροφικά κρεατάκια και οι υπερτροφικές αμυγδαλές. Γι’ αυτό, πριν από οτιδήποτε άλλο, θα πρέπει να επισκεφτείτε τον ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος θα εκτιμήσει ανάλογα με τα ευρήματα της ακτινογραφίας αν χρειάζεται να γίνει χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους. Επίσης, το ροχαλητό στα παιδιά μπορεί να συνδέεται με αλλεργίες ή άσθμα, τα οποία απαιτούν χρόνια θεραπεία. Ορίστε τι άλλο μπορεί να βοηθήσει:
- Γυρίστε το στο πλάι την ώρα που κοιμάται ή βάλτε του ένα μαξιλάρι ώστε το κεφάλι του να είναι ελαφρώς ανασηκωμένο.
- Φροντίστε να απομακρύνετε από το υπνοδωμάτιο αλλεργιογόνους παράγοντες, όπως λούτρινα κουκλάκια ή μοκέτες.
- Αν το παιδί είναι υπέρβαρο, θα πρέπει να ρυθμιστεί το βάρος του με την καθοδήγηση διαιτολόγου.
- Παρόλο που το πρόβλημα μπορεί να λυθεί καθώς το παιδί μεγαλώνει, αν τα συμπτώματα επιμένουν, θα πρέπει να επισκεφτείτε ειδική μονάδα μελέτης ύπνου. Τέτοιες μονάδες υπάρχουν σε πολλά νοσοκομεία, όπως στα: Σισμανόγλειο, Αιγινήτειο, Ευαγγελισμός, Μητέρα, Σωτηρία, Ευγενίδειο κ.α.
7. Υπνοβασία
Το πρόβλημα: Το παιδί περπατάει ή κάνει διάφορες κινήσεις ενώ κοιμάται –συνήθως με ανοιχτά τα μάτια, που όμως κοιτούν στο κενό. Μπορεί στον ύπνο του να φωνάζει, να κλαίει ή να γελάει είτε να λέει σκόρπιες λέξεις και ακατάληπτες φράσεις που δεν τις θυμάται όταν ξυπνάει. Η υπνοβασία είναι συνήθως κληρονομική και αφορά το 30% των παιδιών και των δύο φύλων. Εμφανίζεται στην ηλικία των τεσσάρων με πέντε χρόνων και κορυφώνεται γύρω στα έντεκα. Συνήθως συμβαίνει νωρίς το πρωί ή κατά τις πρώτες τρεις με τέσσερις ώρες ύπνου.
Η λύση: Δεν πρόκειται ουσιαστικά για κάποιο πρόβλημα που πρέπει να λύσετε. Επειδή όμως η υπνοβασία συνδέεται με την κούραση, καλό είναι να φροντίζετε το παιδί να κάνει στροφή σε χαλαρές δραστηριότητες κατά το δεύτερο μισό της ημέρας. Ακόμη:
- Λάβετε μέτρα ασφαλείας (μαζέψτε τα παιχνίδια ή τα ασταθή έπιπλα από το δωμάτιό του), για να αποφύγετε τα ατυχήματα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Αποφύγετε να το ξυπνήσετε την ώρα που υπνοβατεί.
- Μιλήστε του ήρεμα, προκειμένου να το οδηγήσετε πίσω στο κρεβάτι. Μόλις ξαπλώσει, αφήστε το να ησυχάσει.
- Αποφύγετε καλύτερα να κάνετε ερωτήσεις σχετικά με το θέμα αυτό την επόμενη μέρα.
