Γράφει ο Οδυσσέας Τσαγκαράκης, oμότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέας
«Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα» (Καρλ Μαρξ). Τη δεκαετία του ΄80 (θα θυμούνται ασφαλώς οι μεγαλύτεροι) κέρδιζαν...ψήφους και τις εκλογές όσοι έπαιζαν εν ου παικτοίς, υπερασπιζόμενοι δήθεν τα δίκαια του «πάντα ευκολόπιστου και πάντα προδομένου» (Παλαμάς) λαού («Έξω οι Βάσεις του Θανάτου», «Έξω το ΝΑΤΟ», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο»).
Εν έτει 2012 πεδίο προεκλογικής ψευδο-αντιπαράθεσης ήταν (και παραμένει) το μνημόνιο. Με την προπαγάνδα κομματικοποιημένων ΜΜΕ (ηλεκτρονικών και έντυπων) οι δεξιές και σοσιαλιστικές δυνάμεις το παρουσίασαν καλό ή περίπου καλό (γιατί αναχαιτίζει την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και διασφαλίζει τη χρηματοδότηση, περιέχει σωτήριες διαρθρωτικές αλλαγές, κτλ.) ενώ οι αριστερές, κυρίως παρακλάδια του οπορτουνισμού, μαζί με κάποιες καιροσκοπικές παραφυάδες της δεξιάς, το δαιμονοποίησαν (γιατί οδηγεί στη μείωση μισθών και συντάξεων, στην ανεργία, στις απολύσεις, περικοπές εργατικών δικαιωμάτων, κτλ.).
Ψηφοφόροι χωρίς ιδιαίτερα στενούς κομματικούς δεσμούς ή και άλλοι με ισχυρότερα ιδεολογικά ερείσματα, άρχισαν να αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στο «καλό» και το «κακό» μνημόνιο, ανάμεσα στα μνημονιακά και αντιμνημονιακά κόμματα και έτσι ανάμεσα στους μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς υποψηφίους βουλευτές. Εκτός από «ευκολόπιστος» ο λαός (ή το μεγαλύτερο τμήμα του) ήταν αυτή τη φορά και ευάλωτος (λόγω δικαιολογημένης οργής και απόγνωσης), πράγμα που τελικά λειτούργησε εναντίον του, αν κρίνει κανείς από το μετεκλογικό αδιέξοδο.
Έτσι οι πολιτικάντηδες δίχασαν ξανά το λαό, ακολουθώντας τη δοκιμασμένη τακτική του «divide et impera», δηλ. «διαίρει και βασίλευε» (ή, εν προκειμένω, μάζευε ψήφους). Ο Χαρίλαος Φλωράκης έλεγε με το δικό του, ξεχωριστό τρόπο, «ο λαός βλέπει το τυρί και όχι τη φάκα». Επαληθεύτηκε. Σκόπιμα απέκρυψαν από το λαό ότι μια καταγγελία της δανειακής σύμβασης θα διέκοπτε (ανάμεσα στις άλλες οδυνηρές συνέπειες) τη ροή της χρηματοδότησης, πράγμα που θα πλήρωνε ακριβά ο μέσος πολίτης ατομικά και η χώρα γενικά (η ταλαιπωρημένη αξιοπιστία της θα κουρελιαζόταν και εφεξής δύσκολα θα έβρισκε δανειστές), και ότι δε θα πετύχαιναν ποτέ το στόχο τους (όπως δεν τον πέτυχαν και οι δημαγωγοί της δεκαετίας του ΄80, με τις βάσεις, το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ ως ΕΕ να είναι ακόμη εδώ). Το ίδιο ισχύει και για άλλες, «ηπιότερες» μορφές αντιμνημονιακής δημαγωγίας (moratorium αποπληρωμής, καταβολή μόνο των νόμιμων τόκων, τροποποίηση του μνημονίου, κ.α.). Το μνημόνιο μπορεί να μην έχει πολιτική νομιμοποίηση, αλλά έχει νομική ισχύ.
Τι άλλους λοιπόν στόχους υπηρετούσαν οι λεονταρισμοί εκτός από κομματικούς και ψηφοθηρικούς; Μπορεί μια χώρα που αιμορραγεί στην εντατική να εκτοξεύει απειλές και να ελπίζει ότι θα πτοηθεί ο αντίπαλος και θα καταθέσει τα όπλα; Ούτε Σαμψών ούτε Λεωνίδας είναι στην ελεεινή κατάσταση που την έφεραν. Το «vae victis» του Βρέννου, δηλ. αλίμονο στους ηττημένους, για τους Ρωμαίους που διαμαρτυρήθηκαν διότι ενώ κατέβαλαν τη συμφωνηθείσα ποσότητα χρυσού στο ακέραιο ο Γαλάτης τους έκλεβε στο ζύγι (Λίβιος, «Ab Urbe Condita» V, 34-49), ισχύει και για τους οικονομικά ηττημένους, δηλ. τους χρεοκοπημένους. Η διαμαρτυρία των Ρωμαίων τους κόστισε περισσότερο χρυσάφι. Ο Βρέννος μπορεί να ήταν βάρβαρος, αλλά και οι πολιτισμένοι δανειστές – εταίροι σίγουρα δε θα έδειχναν καλύτερη συμπεριφορά αν έβλεπαν ότι μια δανειολήπτρια χώρα ζημίωνε τα συμφέροντά τους (ακόμη και με δίκαιες διαμαρτυρίες). Αν οι δημαγωγοί δεν το ήξεραν αυτό προεκλογικά το έμαθαν μετεκλογικά και ασφαλώς το εμπέδωσαν. Υπάρχουν φιλεύσπλαχνοι και αλτρουιστές δανειστές (για να μην πει κανείς κορόιδα ή κάτι χειρότερο); Γιατί κάποιοι οφειλέτες χάνουν σπίτια, αυτοκίνητα και περιουσίες;
Έτσι (στο απίθανο ενδεχόμενο καταγγελίας του μνημονίου) όχι μόνο δε θα κέρδιζαν οι πολίτες αυτά που έχασαν, αλλά κινδύνευαν να χάσουν και όσα τους απέμειναν. Αντί να εξηγήσουν την αναγκαιότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και να διαγράψουν με τόλμη και ειλικρίνεια την προοπτική εξόδου της χώρα από την κρίση, οι πολιτικάντηδες καλλιέργησαν φρούδες ελπίδες, ο καθένας με τον τρόπο του, για να κερδίσουν τη μερίδα του λέοντος από το εκλογικό σώμα. Θα αποκαταστούσαν π.χ. μισθούς και συντάξεις στα προ του μνημονίου επίπεδα. Οι ψηφοφόροι έτριβαν τα χέρια τους. Τόσο γρήγορα ξεχάστηκε η δημαγωγία του «λεφτά υπάρχουν». Δεν είχαν τα κότσια να πουν στον κόσμο πώς φτάσαμε στο μνημόνιο, πώς και γιατί βρέθηκε η χώρα καταχρεωμένη. Βέβαια, μια τέτοια τακτική θα ήταν μάλλον επιζήμια και σίγουρα δε θα έφερνε πολλές ψήφους στα κόμματα.
Ο αχαλίνωτος δανεισμός ξεκίνησε με τους δημαγωγούς που κατάφεραν να αρπάξουν την εξουσία. Επί δεκαετίες ζούσαμε ως λαός (κυρίως με δική τους ευθύνη) πέρα από τις δυνατότητες της οικονομίας μας, δημιουργήθηκαν συνθήκες μιας εικονικής ευημερίας και τελικά συρθήκαμε στο ταπεινωτικό μνημόνιο (πάλι με δική τους ευθύνη), και σήμερα η χώρα βρίσκεται επί ξηρού ακμής.
Αφού λοιπόν τα κόμματα δημαγωγούν και αποδεδειγμένα δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους διαχρονικά, είναι καιρός να ωριμάσουν οι ψηφοφόροι. Και τα αποτελέσματα της κάλπης ήταν ενθαρρυντικά: αρκετοί είναι εκείνοι που άρχισαν να σκέπτονται υπεύθυνα.
Εναλλακτικά υπήρχαν (και υπάρχουν) υγιείς πολιτικές δυνάμεις (εκτός Βουλής) με προοδευτικές ιδέες, νέα προγράμματα και άξιους ηγέτες (όχι με νυν ή πρώην μέλη του Κοινοβουλίου) που στην πλειονότητά τους οι οργισμένοι ψηφοφόροι αγνόησαν και προτίμησαν το εύκολο και σαγηνευτικό, αλλά επικίνδυνο τραγούδι των σύγχρονων σειρήνων (χωρίς να μοιάζουν όμως του ομηρικού Οδυσσέα). Θα το καταλάβουν;
