λευκοί καρχαρίες που απαντώνται μόνο στους ωκεανούς της Γης, κολυμπούν αμέριμνα και στα βάθη των ελληνικών θαλασσών που έχουν εξερευνηθεί ελάχιστα από την επιστημονική κοινότητα. Οι ειδικοί έχουν μείνει άφωνοι με την ποικιλία των ειδών που εμφανίζονται στα πελάγη, ενώ βιολόγοι από ξένα πανεπιστήμια επιθυμούν διακαώς να καταγράψουν και να θαυμάσουν από κοντά τον ανεξερεύνητο αιγαιοπελαγίτικο πλούτο.
Αν και οι ευρωπαϊκές Συνθήκες μάς υποχρεώνουν να συλλέγουμε στοιχεία για τα είδη και τους πληθυσμούς τους, καμία υπηρεσία δεν διαθέτει ολοκληρωμένες βάσεις δεδομένων. Οι επιστήμονες ανησυχούν, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα βρίσκονται σε κίνδυνο. «Η χώρα μας διαθέτει έναν από τους πιο πολύτιμους θησαυρούς του θαυμαστού κόσμου της θάλασσας που πρέπει να προστατευτεί», λέει στη Real planet ο Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του Ινστιούτου Θαλάσσης «Αρχιπέλαγος» και συνεχίζει: «Δυστυχώς, δεν εφαρμόζονται αρκετά από τα διεθνή μέτρα προστασίας για την ολοκληρωμένη προστασία αυτών των θαλάσσιων γιγάντων».
Γιγάντιο καλαμάρι
Τα γιγάντια καλαμάρια πίστευαν οι επιστήμονες ότι υπάρχουν μόνο στον Ειρηνικό ωκεανό. Ωστόσο, πρόσφατα εντοπίστηκαν νεκρά τρία γιγάντια καλαμάρια του είδους Ommastrephes bartramii στο Ρέθυμνο, στο Κοκκάρι της Σάμου και στους Λειψούς. Ενα από αυτά τα σπάνια μαλάκια είχε μήκος πάνω από ενάμιση μέτρο και βάρους που έφτανε τα 9 κιλά. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί, καθώς ζει σε πολύ βαθιά νερά από 200 μέχρι 250 μέτρα βάθος. «Πρώτη αναφορά για το είδος του καλαμαριού στα νερά της Μεσογείου έγινε το 1976. Νομίζαμε ότι ήταν τυχαία, όμως αποδείχθηκε ότι δεν ήταν έτσι. Πλέον, θεωρούμε ότι υπάρχει πιθανή εξάπλωση του είδους σε διάφορα σημεία στο Αιγαίο», σημειώνει η υδροβιολόγος του Ινστιτούτου Αναστασία Μήλιου.
Πτεροφάλαινα
Η πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus) είναι το δεύτερο μεγαλύτερο θηλαστικό στον κόσμο και κολυμπά στον Ατλαντικό ωκεανό. Ομως, το Αιγαίο πέλαγος φιλοξενεί αρκετά από αυτά τα επιβλητικά θηλαστικά τα οποία ζουν στα βόρεια του Ιονίου πελάγους. Το γιγάντιο κήτος ζει σε βάθη που ξεπερνούν τα 400 μέτρα, καθώς μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του για 15 λεπτά περίπου. Τις πρώτες καταγραφές του είδους τις έχουμε από την εποχή του Αριστοτέλη. Ωστόσο, μέχρι σήμερα ο πληθυσμός της πτεροφάλαινας στα ελληνικά νερά δεν έχει εκτιμηθεί επακριβώς. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι σε όλη την Μεσόγειο υπάρχουν 2.000 άτομα. Η σπάνια φάλαινα αυτή έχει μήκος γύρω στα 25 μέτρα και βάρος που μπορεί να ξεπερνά τους 60 τόνους.
Ζιφιός
Ο ζιφιός (Ziphius cavirostris) αποτελεί ένα από τα πιο ντροπαλά είδη στο Αιγαίο, καθώς αποφεύγει την επαφή του με τους ανθρώπους. Το μήκος του μπορεί να φτάσει στα 2 μέτρα και μοιάζει έντονα με δελφίνι, όμως ανήκει στην οικογένεια των φαλαινών. Οι ζιφιοί τρέφονται με καλαμάρια και άλλα μαλάκια που συλλαμβάνουν σε βάθη που ξεπερνούν τα 1.000 μέτρα. Αλλωστε, το κόκκινο βιβλίο δεν αναφέρει κανένα στοιχείο για το αν απειλείται ή όχι, για τον απλούστατο λόγο ότι οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τίποτε για τον πληθυσμό τους. Πρόσφατα, από ένα μακάβριο γεγονός αποδείχτηκε ότι κολυμπούν στο Ιόνιο πέλαγος. Ασκήσεις του ιταλικού πολεμικού ναυτικού με χρήση πανίσχυρων ηχοβολιστικών σόναρ, σκότωσαν 40 άτομα του είδους, τα περισσότερα από τα οποία εκβράστηκαν στις ακτές της Κέρκυρας.
Λευκός καρχαρίας
Ο μεγάλος λευκός καρχαρίας ζει και αναπαράγεται τόσο στο Αιγαίο όσο και στο Ιόνιο πέλαγος. Η παρατήρησή του είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς οι υδροβιολόγοι δυσκολεύονται να τον εντοπίσουν και τον βλέπουν μόνον όταν μπλέκεται στα αλιευτικά εργαλεία των ψαράδων. Ο «αυτοκράτορας» όλων των καρχαριών μπορεί να φτάσει έως και τα 6 μέτρα και το βάρος του μπορεί να ξεπεράσει τους 2 τόνους. Οι περισσότεροι βρίσκουν καταφύγιο σε πολύ μεγάλα βάθη, που μπορεί να φτάσουν από τα 400 έως και 800 μέτρα. Μερικοί, όμως, από αυτούς βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια, κυνηγώντας τη λεία τους μέχρι και στα 20 μέτρα. Το σπάνιο είδος του καρχαρία συχνά πιάνεται στα δίχτυα των αλιέων και πωλείται στην ιχθυαγορά ως «γαλέος» γεγονός που απαγορεύεται αυστηρά από τη διεθνή νομοθεσία.
Φυσητήρας
Οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus) εντοπίζονται κυρίως στα νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η παρουσία τους σε αυτό το μέρος συνδέεται, κατά τους ειδικούς, με την ύπαρξη υποβρύχιων γκρεμών πολύ κοντά στις ακτές, όπου αφθονούν διάφορα καλαμάρια και άλλα μαλάκια με τα οποία τρέφονται. Το μέγεθός τους μπορεί να φτάσει τα 18 μέτρα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο μεσογειακός πληθυσμός των φυσητήρων έχει απομονωθεί από τον αντίστοιχο του Ατλαντικού, με συνέπεια να είναι πολύ ευάλωτος απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή. Ειδικότερα ο πληθυσμός του Αιγαίου είναι από τους τελευταίους της Ευρώπης. Σε αυτό βοήθησε και ότι η Ελλάδα δεν ανέπτυξε γρήγορα βαριά βιομηχανία, με αποτέλεσμα να κρατήσει καθαρές τις θάλασσές της για αρκετά χρόνια, σε αντίθεση με χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία.
