Για να καταλάβουμε τι γίνεται, πρέπει να ξεφύγουμε από τις ψευδαισθήσεις.
Μέχρι στιγμής η ευρωπαϊκή κρίση ήταν μια σειρά από (υποτίθεται) αποφασιστικές καμπές, που απλά οδηγούσαν σε κάποιες άλλες.
Οι επερχόμενες εκλογές στην Ελλάδα είναι μια ακόμη καμπή. Αν και μπορεί να κερδίσουν οι πολιτικές δυνάμεις που συμφωνούν με την δανειακή συμφωνία, η παραμονή της χώρας στο ευρώ είναι δύσκολη. Ήδη, υπάρχουν αποσύρσεις καταθέσεων, αποφυγή πληρωμής των φόρων, και πολλές επιχειρήσεις δεν πληρώνουν τους προμηθευτές τους, επειδή όλοι περιμένουν την δραχμή.
Η τρόικα αποδείχθηκε ανίκανη να επαναφέρει την οικονομική ομαλότητα στην Ελλάδα, και το ίδιο θα συμβεί με οποιαδήποτε νέα προσπάθεια. Κάτι τέτοιο άφησε να εννοηθεί και η αγανακτισμένη πλέον Christine Lagarde.
Η ελληνική αποτυχία αποδεικνύει το λανθασμένο της ευρωζώνης. Η εσωτερική υποτίμηση (περικοπές δαπανών και ημερομισθίων) αποδείχτηκε οδυνηρή. Δεν μπορεί να επαναφέρει την ανταγωνιστικότητα, ούτε βοηθά στην αποπληρωμή των τεράστιων χρεών της χώρας.
Τώρα, εκτός από τον οικονομικό αντίκτυπο, η λιτότητα φέρνει και πολιτικό. Με όλους πια να συζητούν την πιθανή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, ποιος νοήμων θα θέλει να επενδύσει, ή να υπογράψει συμβόλαια στην Ελλάδα; Άρα, η ελληνική οικονομία είναι καταδικασμένη.
Κάποιοι πολιτικοί μιλάνε για μια συντεταγμένη έξοδο της Ελλάδας, Πιστεύουν πως αυτό θα ήταν μια βιώσιμη επιλογή, και πως δεν θα την ακολουθούσαν κι άλλα κράτη. Αυτό είναι λάθος. Μια έξοδος της Ελλάδας, απλά θα οδηγούσε στην χαοτική διάλυση της ευρωζώνης.
Στην επόμενη φάση της κρίσης, οι λαοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με τα τεράστια ρίσκα των αποτυχημένων προσπαθειών να διατηρηθεί το ευρώ ζωντανό. Αν φύγει η Ελλάδα, θα κηρύξει στάση πληρωμών σε ένα πελώριο εξωτερικό χρέος, ύψους περίπου €300 δισ.
Επίσης, κάτι που θα πρέπει να γνωρίζουν οι Γερμανοί φορολογούμενοι, είναι ότι η Ελλάδα πολύ πιθανόν να ακυρώσει και το χρέος των €155 δισ που χρωστάει στην ΕΚΤ και στις υπόλοιπες 16 κεντρικές τράπεζες. Το μεγάλο μέρος του δανεισμού προς την Ελλάδα, για να σωθούν οι τράπεζές της, έγινε από την Bundesbank.
Η ΕΚΤ διαψεύδει ότι έχει πάρει μεγάλα ρίσκα όσον αφορά στον δανεισμό. Όμως, οι αγορές ομολόγων, και το πρόγραμμα Target2, σημαίνουν πως η ΕΚΤ έχει ανοίγματα προς τις αδύναμες χώρες ύψους €1 τρισεκατομμυρίου. 200% περισσότερα δηλαδή από τα συνολικά κεφάλαια της ευρωζώνης. Πρόκειται για τεράστιο ρίσκο, και αντιστοιχεί στο 43% του γερμανικού ΑΕΠ.
Ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Jacek Rostowski ζήτησε από την ΕΚΤ να προχωρήσει σε απεριόριστο δανεισμό προς τις χώρες της ευρωζώνης, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Αυτό όμως δύσκολα θα γίνει, επειδή υπάρχει ο κίνδυνος επανάληψης της ελληνικής περιπέτειας και αλλού. Οπότε, γιατί να επεκταθούν τα ανοίγματα της ΕΚΤ; Οι Γερμανοί αποκλείεται να ανεχτούν περαιτέρω ρίσκα και ζημιές, και οι πολίτες των άλλων χωρών μάλλον θα αρχίσουν και αυτοί τις αποσύρσεις των καταθέσεων.
Αυτό θα οδηγήσει σε έλλειψη ρευστότητας των τραπεζών, μείωση της πίστωσης, και άρα σε μεγαλύτερη ύφεση, και συνεπώς λαϊκή οργή.
Αν η ΕΚΤ δεν προχωρήσει σε χρηματοδότηση, τότε η φυγή κεφαλαίων από την Ισπανία και την Ιταλία που θα κατευθυνθεί κυρίως στις τράπεζες της Γερμανίας, θα μετατραπεί σε ντε φάκτο δανεισμό της Bundesbank προς τις Banca d’Italia και Banco de Espana, δηλαδή στο ιταλικό και ισπανικό κράτος. Μόλις το αντιληφτούν οι Γερμανοί ψηφοφόροι, θα φοβηθούν.
Το τέλος του ευρώ θα ακολουθήσει την ύφεση της περιφέρειας, που δεν θα μπορεί να εκπληρώσει τους στόχους της τρόικας, αφού τα βάρη θα πολλαπλασιαστούν. Το ευρώ θα χάσει σε αξία, αλλά όχι με τρόπο που θα καταστήσει την ΕΕ ελκυστική στους διεθνείς επενδυτές.
Όλοι θα θεωρήσουν πως η ΕΚΤ έχει χάσει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής, και αναγκάζεται να χρηματοδοτήσει την φυγή κεφαλαίων, με το ρίσκο ότι δεν θα εξοφληθεί ποτέ. Το ευρώ θα πάψει να θεωρείται ασφαλές νόμισμα και οι επενδυτές θα αποφύγουν την αγορά ομολόγων της ευρωζώνης. Ακόμη και η ίδια η Γερμανία θα συναντήσει δυσκολίες στο να εκδώσει ελκυστικά πακέτα ομολόγων. Τέλος, οι Γερμανοί θα πληγούν από πληθωρισμό και παράλληλα θα επιβαρυνθούν με τον λογαριασμό για την διάσωση των εταίρων τους.
Η πιο απλή λύση θα ήταν για την Γερμανία να βγει από το ευρώ, αναγκάζοντας και τις υπόλοιπες χώρες να ακολουθήσουν. Η ενοχή της Γερμανίας για το παρελθόν, και τα οφέλη που είχε με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, θα αναβάλουν αυτό το σενάριο. Όμως, αν τελικά σπάσει το φράγμα, οι συνέπειες θα είναι πολύ πιο σκληρές, αφού τα συσσωρευμένα χρέη και ο έντονος ανταγωνισμός θα μεγεθυνθούν.
Μια άτακτη διάλυση της ευρωζώνης θα βλάψει την παγκόσμια οικονομία πολύ περισσότερο από ότι η κρίση του 2008. Τότε, το ζήτημα ήταν τα κράτη να βοηθήσουν τις τράπεζες και τους πιστωτές. Τώρα, τα κράτη είναι αυτά που χρειάζονται βοήθεια. Η ευρωπαϊκή οικονομία αντιστοιχεί στο 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το συνολικό δημόσιο χρέος της ευρωζώνης φτάνει τα $11 τρισ.
Οι πλούσιες χρηματαγορές της Ευρώπης, καθώς και οι τράπεζές της, συμπεριλαμβανομένων των συμβολαίων αξίας $186 τρισ που βρίσκονται σε εκκρεμότητα, θα τεθούν σε κίνδυνο, και θα σημειωθεί μεγάλη φυγή κεφαλαίων από την ΕΕ προς την Ασία και την Αμερική. Πως θα αντέξει το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα σε μια τέτοια ισχυρή ανακατάταξη; Μεγάλος αριθμός συνταξιούχων και καταθετών θα δουν τα χρήματά τους να εξατμίζονται λόγω πληθωρισμού. Η πολιτική αναστάτωση που θα ακολουθήσει θα είναι αναπόφευκτη.
Οι υποσχέσεις των Ευρωπαίων ηγετών να κάνουν ότι χρειάζεται για να σωθεί τα ευρώ απέτυχαν παταγωδώς. Τώρα, για να συνεχίσουν, θα πρέπει να τα βάλουν με τα εκλογικά τους σώματα. Η κατάρρευση του ευρώ είναι νομοτελειακή και απλά αναβάλλεται. Πάντως, ότι και να γίνει, το τέλος θα είναι άσχημο.
Όταν υπάρχει κρίση, τότε αρχίζουν και οι αλληλοκατηγορίες. Ήδη, πολλοί, όπως το ΔΝΤ, καλύπτουν την πλάτη τους, ρίχνοντας το φταίξιμο στους «φοροφυγάδες» και «διεφθαρμένους» Έλληνες. Αυτό είναι λάθος. Το ευρώ προκαλεί δυστυχία και ανεργία και σε άλλες χώρες. Και παρά τις συνταγές της τρόικας, η κατάσταση στην ευρωπαϊκή περιφέρεια χειροτερεύει. Δεν φταίνε για αυτό οι Έλληνες πολιτικοί.
Ήρθε λοιπόν η ώρα, η ΕΕ, και το ΔΝΤ, με την βοήθεια των ΗΠΑ, να εξετάσουν την διάλυση του ευρώ. Αυτό είναι δύσκολο να γίνει οργανωμένα, αλλά μπορεί να περιοριστεί το χάος. Τα νομικά, τεχνικά και οικονομικά ζητήματα μπορούν να προβλεφθούν. Χρειάζεται να εισαχθούν νέα νομίσματα, και να αντιμετωπισθούν εθνικές χρεοκοπίες, ανακεφαλαιώσεις τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων, κλπ.
Κάποια κράτη θα χρειαστούν ξένο συνάλλαγμα για να στηρίξουν το νέο νόμισμά τους. Παράλληλα, η Ευρώπη θα πρέπει να διατηρήσει τα μεγάλα της επιτεύγματα, όπως είναι το ελεύθερο εμπόριο, η ελεύθερη διακίνηση των πολιτών, απομακρυνόμενη παράλληλα από το βάρος του ενιαίου νομίσματος.
Δυστυχώς, οι πολιτικοί σήμερα αρνούνται αυτή τη λύση. Δεν θέλουν να παραδεχτούν την ανικανότητα και τα λάθη τους. Και εν πάση περιπτώσει, ο συντονισμός ενός τέτοιου δύσκολου εγχειρήματος, μοιάζει πολύ δύσκολος.
Για αυτό, ξεχάστε την διάσωση σας από τους G20, G8, G7, τους μηχανισμούς σταθερότητας, ή και τα ευρωομόλογα. Όλα αυτά είναι παραμύθια.
Ο καθένας είναι πια μόνος του, και όποιος αντέξει….
