Στὸ πολυτεχνεῖο τὸ ‘74 φωνάζαμε «ψωμί, παιδεία, ἐλευθερία». Ψωμὶ σημαίνει νὰ μπορεῖ νὰ ζεῖ τὸ σῶμα καὶ νὰ ἔχει ὑγεία καὶ
δύναμη νὰ στηρίζει τὸ πνεῦμα, τὸ ὁποῖο ὁδηγεῖ στὴν ἐλευθερία.
Αὐτὰ τὰ τρία πράγματα, εἶναι οὐσιαστικὰ ἕνα, δηλαδὴ ἐλευθερία ἀφοῦ τὸ ψωμὶ δίδει ὕπαρξη στὸ σῶμα καὶ τὸ σῶμα μέσα ἀπὸ τὴν παιδεία φιλοξενεῖ τὸ πνεῦμα. Ὅμως ὅταν λείπει ἡ σοφία τότε τούτη ἡ τριάδα διασπᾶται καὶ διασπασμένη ὁδηγεῖ στὸ χάος, στὴν ἀμορφία, τὴν κόλαση, στὴν καταστροφή, στὴν διάλυση τῆς πόλης καὶ τῆς κοινότητας. Διότι χωρὶς σοφία τὸ ψωμὶ ταυτίζεται μὲ τὴν μαλθακότητα, τὴν ἀδιαφορία γιὰ τοὺς ἄλλους, τὴν ἀπρόσωπη κατανάλωση ἡδονῆς, ὕλης, πληροφορίας. Ὅμοια, χωρὶς σοφία ἡ παιδεία γίνεται γνώση ἐργαλειακή, ἐξειδίκευση τεχνικὴ καὶ ὄχι ἔρωτας γνώσης, πάθος ἀλήθειας καὶ ποιότητας. … Χωρὶς τὴν σοφία ἡ παιδεία χάνει τὴν λάμψη τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ ὅλου καὶ ὑπηρετεῖ ἀντὶ τῆς δημοκρατίας τὸν αὐταρχισμὸ καὶ τὴν ἐξουσιαστικότητα τῶν λίγων ἔναντι τῶν πολλῶν, ἢ τῶν πολλῶν ἔναντι ὅλων. Ὅμοια, χωρὶς σοφία ἡ ἐλευθερία καθίσταται αὐθαιρεσία καὶ τυραννία τῶν ἰσχυρῶν ἔναντι τῶν ἀδυνάτων, καὶ τῆς μάζας ἔναντι τῆς δημοκρατίας δηλαδὴ διάλυση τῆς κοινότητας καὶ τῆς πόλης.
Τὸ ‘74 ὁ λαὸς μας φωνάζοντας ψωμί, παιδεία, ἐλευθερία ἔδιωξε τὴν χούντα καὶ τὴν πολιτικὴ τυραννία. Δὲν ἔκαιγε, δὲν κατεδάφιζε, δὲν λεηλατοῦσε τὴν πόλη του. Τότε τὰ τὰνκ τῆς χούντας ἰσοπέδωναν τὰ κτίρια γιὰ νὰ ὑποτάξουν τὸ πνεῦμα τοῦ λαοῦ. Σήμερα τὸ σκοτισμένο πνεῦμα γκρεμίζει καὶ λεηλατεῖ. Διότι τὰ ἱερὰ σύμβολα «ψωμί», «παιδεία», «ἐλευθερία» ἔχουν ἀντιστραφεῖ καὶ ἔχουν χάσει τὸ ἀρχικό τους αὐθεντικὸ καὶ ἀληθινὸ περιεχόμενο. Καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι θὰ γράψει ὅτι χωρὶς Θεὸ ὅλα ἐπιτρέπονται. Δηλαδή, χωρὶς αἴσθηση ἱερότητας τῆς ζωῆς, τοῦ κόσμου καὶ τῆς ὕπαρξης, τὸ χάος, ἡ διάλυση, ἡ ἀποδόμηση εἶναι πρὸ τῶν πυλῶν.
Οἱ ἐργαζόμενοι ποὺ δέχονται ὅλη τὴν σκληρότητα τῶν καιρῶν καὶ μίας ἄδικης πολιτικῆς ποὺ κάνει νὰ ἀγωνιᾶ ἡ γενιὰ τῶν 700 εὐρὼ γιὰ τὴν ἐπιβίωσή της ἐνῶ διαμαρτύρεται δὲν καίει δὲν ρημάζει δὲν λεηλατεῖ. Ἀντίθετα ἀκοῦμε ὅτι τὰ σχολεῖα βράζουν καὶ οἱ μικροὶ μαθητὲς γίνονται φορεῖς μίας πρωτόγνωρης βίας. Καὶ δὲν νομίζω ὅτι οἱ δεκαπεντάχρονοι μαθητὲς ἀγωνιοῦν γιὰ τὸ μέλλον τῆς κοινωνίας καὶ ἔτσι ἀντιδροῦν. Μακάρι νὰ συνέβαινε αὐτό. Κάτι ἄλλο ὅμως συμβαίνει ἐδῶ. Μᾶλλον τὰ παιδιὰ εἶναι τὸ ἀσύνειδο ἀντηχεῖο ἑνὸς πνεύματος ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τοὺς μεγάλους, ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὸ σύστημα τὸ ὁποῖο νοσεῖ ποικιλότροπα.
Καὶ τοῦτο τὸ φαινόμενο δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὸ ὀδυνηρὸ ἀποτέλεσμα τοῦ ἀδειάσματος τῶν λέξεων – συνθημάτων ψωμὶ – παιδεία – ἐλευθερία ἀπὸ τὸ ἀρχικὸ περιεχόμενο καὶ τὴν ἀντιστροφή τους πρὸς κάτι ποὺ εἶναι πρωτόγνωρο γιὰ ἕναν λαὸ τὸν ὁποῖο εἴδαμε, μέχρι σήμερα, νὰ τὰ βάζει μὲ τοὺς καταπιεστὲς τῶν λαῶν καὶ κάθε εἴδους φασισμούς, δίνοντας τὸ αἷμα του καὶ τὴν ζωή του γιὰ τὴν δημοκρατία καὶ τὴν παγκόσμια εἰρήνη. Δὲν γνωρίζω ἀλήθεια, ἂν τούτη ἡ παραφροσύνη εἶναι ἡ συνήθης ἀναβίωση τῶν ἐλαττωμάτων τοῦ λαοῦ μας ποὺ κάθε τόσο τὸν ὁδηγοῦσαν στὴ διχόνοια ἢ στὸ νὰ φυλακίζει καὶ νὰ φονεύει τοὺς ἥρωές του ἢ τοὺς σοφούς του, ἢ μία μετάλλαξη τοῦ ἑαυτοῦ μας σὲ κάτι ἄλλο ποὺ μόλις τώρα γεννιέται, μετὰ ἀπὸ τὴν συνάντησή μας μὲ τὸν σύγχρονο παγκόσμιο τρόπο τοῦ τεχνικοῦ πνεύματος, τῆς ἄσοφης κατανάλωσης καὶ τοῦ ἄρρωστου εὐδαιμονισμοῦ χωρὶς προοπτικὴ συμμετοχικότητας καὶ κοινωνίας ἀνθρώπων μέσα στὴν ποιότητα καὶ τὴν αὐθεντικότητα.
Διότι στὰ παιδικά μου χρόνια πρόλαβα ἀνθρώπους μὲ ἀσύγκριτα μεγαλύτερη ἔνδεια ἢ φτώχεια ἀπὸ τὴν σημερινὴ ἀλλὰ ἰκανότερους στὸ νὰ διαχειριστοῦν τὴν ἔνδεια καὶ τὴν φτώχεια μὲ σοφία, δημιουργικότητα καὶ ἀγωνιστικότητα, ἰκανότερους στὸ νὰ εἶναι παρὰ στὸ νὰ ἔχουνε. Βέβαια, ἕνας λαὸς ποὺ βλέπει τοὺς ἡγέτες τοὺς πνευματικούς, οἰκονομικοὺς ἢ πολιτικούς, νὰ ζοῦνε σὲ ἀσύγκριτη χλιδὴ καὶ πολὺ πιὸ πέρα τοῦ μέσου ὄρου, σίγουρα χάνει πιὸ εὔκολα τὴν ψυχραιμία του, τὴ λογική του καὶ τὴν ἀρχοντιά του. Γιὰ νὰ ἀντέξει κανεὶς τὴν ὑλικὴ ὑπεροχὴ τοῦ ἄλλου χωρὶς νὰ τὸν ζηλοφθονεῖ θὰ πρέπει νὰ ἔχει διασώσει ἢ νὰ ἔχει ἀνακαλύψει ἀρκετὸ περιεχόμενο τοῦ ἑαυτοῦ του ἀπὸ ἕναν Σωκράτη, ἕναν Ἅγιο Ἰωάννη Χρυσόστομο, ἕναν Παπαδιαμάντη ἢ ὅποιον ἄλλο μεγάλο του τόπου μας.
pentapostagma.gr
