Στη συνέχεια όμως παρατηρήθηκε ένας εφησυχασμός των παραγωγών εξαιτίας των κοινοτικών επιδοτήσεων και ταυτόχρονα μια αλόγιστη διόγκωση του τριτογενούς τομέα, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα στο 4% του συνολικού ΑΕΠ της Ελλάδας. Αξίζει να σημειωθεί πως το γεωργικό οικογενειακό εισόδημα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 εξαρτιόταν από τις κοινοτικές επιδοτήσεις σε ποσοστό μικρότερο του 10%, για να ακολουθήσει μια βαθμιαία άνοδος που κορυφώθηκε μετά το 2005, όταν το 2011 το ποσοστό συμμετοχής των επιδοτήσεων έφτασε στο 72%.
Η απαξίωση που σημειώθηκε στην πρωτογενή παραγωγή οδήγησε όμως και σε ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο στα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα. Έτσι, ενώ το 2001 η Ελλάδα βρισκόταν στην 14η θέση της παγκόσμιας κατάταξης, με το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ, να φτάνει τα 69 ευρώ κατά κεφαλήν, το 2010 βρέθηκε στην 12η θέση με έλλειμμα 193 ευρώ κατά κεφαλήν.
Σημειώνεται πως το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας με την Ε.Ε.-27 είναι σταθερά ελλειμματικό και αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία, αφού από τα 1,21 δις ευρώ που ήταν το 1999, εκτοξεύτηκε στα 1,79 δις ευρώ το 2011. Μάλιστα, η διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος σημειώθηκε παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές εξαγωγές σχεδόν διπλασιάστηκαν από τα 1,23 δις ευρώ, στα 2, 43 δις ευρώ. Τα στοιχεία για ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο στα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα αποδεικνύουν πως υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου, μέσα όμως από αποδοτικές επενδύσεις που συμβαδίζουν με τις εξελίξεις στο συνεχώς μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον.
Εισιτήριο ανάπτυξης η αγροτική αναγέννηση
Βαμβάκι, φρούτα, λαχανικά και σιτάρι, η βάση των εξαγωγών
Στα 1,76 δις το αρνητικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων
Σε στάδιο ανασυγκρότησης φαίνεται πως βρίσκεται ο πρωτογενής τομέας στη χώρα μας, αφού παρατηρείται ένα πρωτόγνωρο σκηνικό ανάπτυξης. Η τάση αυτή δεν οφείλεται σε κάποια πολιτική βούληση ή πλάνο ανάπτυξης, αλλά περισσότερο αποδίδεται στην εμπιστοσύνη του κόσμου στις επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρει ο κλάδος, ιδιαίτερα σε μια περίοδο οικονομικής ύφεσης.
Η επιστροφή στη γεωργία θεωρείται δεδομένη, αφού επιβεβαιώνεται και από τους οικονομικούς δείκτες, ωστόσο φαίνεται πως ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσκολος για τους «νέους αγρότες», αφού τα δομικά προβλήματα της γεωργίας δεν δημιουργούν τις πιο κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης.
Βέβαια, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, η αξία του οποίου ανέρχεται στα 1,76 δις ευρώ, αποδεικνύει πως υπάρχουν τα περιθώρια για μια περίοδο ανασύνταξης της ελληνικής γεωργίας, που μπορεί να αποτελέσει ακόμα και τον πρωταγωνιστή στην προσπάθεια εξόδου της ελληνικής οικονομίας από την κρίση.
