Έχουμε φτάσει σε μια σπάνια στιγμή της κρίσης στην ευρωζώνη: Προσωπικά είμαι μάλλον πιο αισιόδοξος από τις αγορές. Δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα θα φύγει από την ...
ευρωζώνη και πιστεύω ότι υπάρχει μια μικρή ελπίδα στην συνεδρίαση της 28ης Ιουνίου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να καταλήξει σε μια συμφωνία για τραπεζική ένωση αρκετά δυναμική.
Η ιδέα της τραπεζικής ένωσης έχει κερδίσει πόντους. Ο διοικητή της ΕΚΤ Mario Draghi, είπε την περασμένη εβδομάδα ότι οι αναδιοργανώσεις τραπεζών θα πρέπει να συγκεντρωθούν. Ο κ. Draghi, όπως και ο Ιταλος πρωθυπουργός Mario Monti, ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από την συζήτηση για το θέμα στην πρόσφατη άτυπη σύνοδο κορυφής.
Η μέχρι πρότινος επιφυλακτική Angela Merkel μοιάζει να έχει γίνει πιο ανοιχτή στην ιδέα, αλλά δεν δείχνει μεγάλο ενθουσιασμό. Ήταν η γερμανίδα Καγκελάριος που το 2008 απέρριψε την ιδέα ενός πανευρωπαϊκού ταμείου που θα αντιμετώπιζε την κατάρρευση της Lehman Brothers. Σε εκείνη την φάση, η ευρωζώνη έλαβε την καταστροφική απόφαση ότι κάθε χώρα πρέπει να σώσει τις δικές της τράπεζες. Εκείνη ήταν η μέρα που ξεκίνησε η κρίση στην ευρωζώνη.
Η διαφαινόμενη αλλαγή στην στάση της μπορεί να σημαίνει ένα από τα εξής τρία πράγματα. Πρώτον, ίσως πραγματικά είναι έτοιμη να συζητήσει την τραπεζική ένωση.Δεύτερον, ίσως θέλει να θολώσει τα νερά. Μια τρίτη εξήγηση είναι ότι θέλει να πει «όχι» χωρίς να φανεί ότι λέει «όχι», ίσως για να μην πάρει την ευθύνη. Αν ισχύει οποιαδήποτε άλλη εκτός από την πρώτη εξήγηση, έχουμε πρόβλημα.
Κατ’ αρχήν, μια τέτοια ένωση πρέπει να περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις τράπεζες. Η δοκιμασία για την συμμετοχή θα πρέπει να είναι η συστημική σχέση. Αυτή θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όχι την πολιτική ανταγωνισμού. Ο πήχης θα πρέπει να πέσει αρκετά χαμηλά ώστε να περιλαμβάνει την Bankia και την γερμανική Landesbanken: δηλαδή θα πρέπει να είναι πραγματικά χαμηλά.
Θα πρέπει να βγουν όλες οι συστημικά σημαντικές τράπεζες από τα κράτη μέλη και να μπουν στην ευρωζώνη. Η έννοια της ισπανικής τράπεζας θα σταματήσει να υπάρχει. Η Bankia θα βρίσκεται στην Ισπανία αλλά δεν θα είναι ισπανική.
Μια τραπεζική ένωση θα πρέπει να περιλαμβάνει τέσσερις συντελεστές συγκέντρωσης: Ταμείο εκκαθάρισης και ανακεφαλαιοποίησης, ταμείο κοινής ασφάλισης καταθέσεων, κεντρικό ρυθμιστή και κεντρική εποπτεία.
Επιπλέον, τα δύο ταμεία, της κεφαλαιοποίησης και της ασφάλισης, πρέπει να έχουν επαρκή χρηματοδότηση. Ο μηχανισμός εκκαθάρισης θα πρέπει να βασίζεται σε μια δέσμευση για, ας πούμε, 1 τρισ. ευρώ, τα οποία θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν από ένα κοινό και πολλαπλό χρεόγραφο, δηλαδή ομόλογο ευρωζώνης. Για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία, πρέπει να χρησιμοποιηθεί η υπάρχουσα ομπρέλα διασώσεων, αλλά αυτή θα είναι προσωρινή μόνο λύση.
Η ασφάλιση καταθέσεων θα είναι απεριόριστη. Ίσως είναι καλύτερο να «δεθεί» με την ίδια την ΕΚΤ, που θα είναι λογικό εάν και όποτε ο μηχανισμός ανακεφαλαιοποίησης είναι αρκετά μεγάλος.
Ο στόχος θα πρέπει να είναι να σταματήσουν οι δύο τύποι μαζικών τραπεζικών αναλήψεων που συμβαίνουν τώρα. Ο πρώτος είναι κλαδικός: Αναλήψεις σε αδύναμες τράπεζες με τα κεφάλαια να πηγαίνουν προς τις ισχυρότερες. Ο δεύτερος είναι γεωγραφικός: Αναλήψεις σε τράπεζες αδύναμων περιφερειακών χωρών, με τα κεφάλαια να πηγαίνουν σε χώρες του πυρήνα. Με άλλα λόγια, η ασφάλιση καταθέσεων πρέπει όχι μόνο να ασφαλίζει καταθέσεις, αλλά και την αξία σε ευρώ των καταθέσεων ακόμη κι αν μια χώρα αποχωρήσει.
Και τα δύο σχέδια απαιτούν βαθιές θεσμικές αλλαγές. Το κοινό ταμείο ανακεφαλαιοποιήσεων χρειάζεται κεντρική εποπτεία με το κουράγιο και την εξουσία να μπει σε μια ισπανική τράπεζα και να την κλείσει. Η ασφάλιση καταθέσεων πρέπει να συνοδεύεται με βαθειά πολιτική ένωση. Αλλιώς, ίσως δημιουργήσει αρνητικό ηθικό προηγούμενο, ενθαρρύνοντας τις χώρες να φύγουν από την ευρωζώνη, εφόσον έχουν αυτή την εξασφάλιση. Χωρίς δέσμευση για περαιτέρω πολιτική ένωση, η ασφάλιση καταθέσεων γίνεται είτε μη αποτελεσματική, είτε καταστροφική.
Η ανακεφαλαιοποίηση, η ασφάλιση και η κοινή εποπτεία, γι’ αυτό πάνε μαζί.
Γι’ αυτό, μια σωστή τραπεζική ένωση είναι πράγματι σπουδαία υπόθεση. Θα πρέπει να είναι το ισχυρότερο συστατικό οποιασδήποτε μελλοντικής δημοσιονομικής ένωσης. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι κινούνται όλοι στο ίδιο μήκος κύματος. Όπως πάντα, δεν πρέπει να υποτιμάμε την διάθεση των Ευρωπαίων πολιτικών να θολώσουν τα νερά, αν δεν μπορέσουν να φτάσουν σε συμβιβασμό και τον περάσουν ως ιστορική συμφωνία. Το να ληφθεί υπόψη, θα είναι θρίαμβος της ελπίδας ενάντια στην εμπειρία.
Αλλά πάντως έχω τουλάχιστον αυτή την ελπίδα. Σε αντίθεση με έξι μήνες πριν, οι αξιωματούχοι τώρα συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στην τραπεζική ένωση. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος τώρα είναι να αλλάξουν γνώμη οι ηγέτες της ευρωζώνης. Η κα Merkel δεν έχει προσπαθήσει να προωθήσει την υπόθεση στην πατρίδα της. Μια σωστή τραπεζική ένωση θα είναι σοκ για πολλούς Γερμανούς, μεταξύ των οποίων οι άνθρωποι των μίντια. Παραμένει ευκολότερο να είσαι απαισιόδοξος, αλλά προσωπικά δεν είμαι έτοιμος να εγκαταλείψω αυτή την τελευταία ελπίδα να σωθεί το ευρώ.
