σύμφωνα με το οποίο είναι έτοιμη να αγοράσει κρατικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε το πρόγραμμα OMT ως απάντηση στις πανικόβλητες πωλήσεις δημόσιου χρέους της Νότιας Ευρώπης του περασμένου καλοκαιριού, οι οποίες απείλησαν να καταστρέψουν την ευρωζώνη.
Σε πρώτο επίπεδο, η επέτειος ήταν ευτυχής. Οι αποδόσεις των ισπανικών και ιταλικών ομολόγων, οι οποίες είχαν ανέλθει σε μη βιώσιμα υψηλά εξαιτίας των φόβων για διάσπαση της ευρωζώνης, μειώθηκαν απότομα μετά την ανακοίνωση. Από τότε, έχουν παραμείνει σε χαμηλότερα επίπεδα, παρά τη μικρή ορατή βελτίωση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ίσως το καλύτερο από όλα, είναι ότι η ΕΚΤ δε χρειάστηκε να ενεργοποιήσει ποτέ το μηχανισμό. Στην πραγματικότητα, δεν έχει αγοράσει κανένα ομόλογο στο πλαίσιο του προγράμματος. Η υπόσχεσή της να ενεργήσει, ήταν αρκετή για να ηρεμήσει τις αγορές.
Ωστόσο, το πρόγραμμα OMT έχει επίσης καταδικαστεί για υπέρβαση της εντολής της ΕΚΤ. Οι κριτικοί το βλέπουν ως μια δόλια προσπάθεια να παρακαμφθεί η απαγόρευση στις άμεσες αγορές κυβερνητικών ομολόγων από την ΕΚΤ. Αποτελεί, συνεπώς, μια πηγή ηθικού κινδύνου, καθότι εκτονώνει την πίεση στους σπάταλους πολιτικούς για να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς και να προχωρήσουν με τις μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, θεωρείται ότι εκθέτει τους κύριους μετόχους της ΕΚΤ, κυρίως τη Γερμανία, στους κινδύνους των απωλειών στις εκμεταλλεύσεις τους των νοτιοευρωπαϊκών ομολόγων.
Νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, τα θέματα αυτά αποτέλεσαν το αντικείμενο διήμερων ακροάσεων ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, το οποίο θα εκδώσει την απόφασή του σύντομα. Εάν διαπιστώσει ότι το πρόγραμμα OMT δεν συνάδει με το γερμανικό Σύνταγμα, θα μπορούσε να αναγκάσει την Bundesbank να αρνηθεί τη συμμετοχή της. Θα μπορούσε ακόμη και να αναγκάσει την ΕΚΤ να εγκαταλείψει το OMT.
Επί του παρόντος, πάνω από 100 οικονομολόγοι, οι μισοί από τη Γερμανία, οι άλλοι μισοί από το εξωτερικό, έχουν υπογράψει επιστολή για τη στήριξη του προγράμματος. (Εκμυστήρευση: Είμαι ανάμεσά τους) Μπορεί να φαίνεται παράξενο για τους ξένους να συμμετέχουν σε ένα ζήτημα του γερμανικού δικαίου. Αλλά, τα όσα διακυβεύονται είναι πολύ σημαντικά για να παραμείνει κανείς στο περιθώριο.
Μία κανονική νομισματική ένωση, που είναι αυτό που φιλοδοξεί να γίνει η ευρωζώνη, απαιτεί μια κανονική κεντρική τράπεζα που θα πραγματοποιήσει όλο το φάσμα των λειτουργιών των κεντρικών τραπεζών. Αυτό ξεκινά με τη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών. Αλλά, όπως αναγνωρίζεται στο καταστατικό της ΕΚΤ, αυτό σημαίνει, επίσης, τη διασφάλιση της «ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών».
Επιπλέον, αυτό σημαίνει διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Η πρόσφατη εμπειρία έχει παράσχει μια σκληρή υπενθύμιση των συνεπειών της παραμέλησης αυτής της ευθύνης. Συγκεκριμένα, η κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι έτοιμη να δράσει ως δανειστής έσχατης ανάγκης, όταν ο πανικός των επενδυτών απειλεί τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Οι Αμερικανοί πήραν αυτά τα μαθήματα με το δύσκολο τρόπο. Τα ιδρυτικά στελέχη του Ομοσπονδιακού Αποθεματικού Συστήματος ερμήνευσαν πολύ στενά την εντολή τους, θεωρώντας τη Fed ως υπεύθυνη για τη διατήρηση της μετατρεψιμότητας χρυσού και ενός σταθερού δολαρίου. Αγκαλιάζοντας αυτό το «δόγμα πραγματικών λογαριασμών», θεώρησαν ότι ο ρόλος τους ήταν να παρέχουν όσα χρήματα και πιστώσεις χρειάζονταν για τις συναλλαγές λιανικής και χονδρικής, και τίποτα περισσότερο. Ειδικότερα, δεν θεώρησαν την Fed, ως δανειστή έσχατης ανάγκης. Τα δάνεια έκτακτης ανάγκης για τα προβληματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις αγορές, προειδοποίησαν, θα ενθάρρυναν την υπερβολική ανάληψη κινδύνου και θα δημιουργούσαν φούσκες, ενώ θα εξέθεταν την Fed σε απώλειες του χαρτοφυλακίου των επενδύσεων.
Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά κλιμακωτών τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών κρίσεων το 1930, το 1931 και το 1933, η τελευταία εκ των οποίων έκανε το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ να καταρρεύσει. Προφανώς, αυτός δεν ήταν ο σωστός τρόπος διαχείρισης της (ήδη από τότε) μεγαλύτερης οικονομία του κόσμου. Το αποτέλεσμα ήταν ο τραπεζικός νόμος του 1933, ο οποίος επέκτεινε τις εξουσίες της Fed στο να υποτιμά και να αγοράζει γραμμάτια, συναλλαγματικές, και λογαριασμούς, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι λιανικές τράπεζες θα έχουν τη ρευστότητα που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών των καταθετών. Ο τραπεζικός νόμος - και η εμπειρία που οδήγησε σε αυτόν- κατέστησε σαφές ότι η Fed είχε την υποχρέωση να χρησιμοποιήσει τις εν λόγω εξουσίες.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ δεν ξαναείχαν οικονομική κρίση παρόμοια με αυτή του 1933 από τότε. Η οικονομική κρίση του 2008, πλησίασε, αλλά η ετοιμότητα της Fed να παρέμβει ως δανειστής έκτακτης ανάγκης ήταν ακριβώς αυτή που απέτρεψε τα χειρότερα.
Το δίδαγμα της εμπειρίας των ΗΠΑ είναι σαφές. Η ευρωζώνη δεν θα γίνει ποτέ μία κανονική, εύρυθμη νομισματική ένωση, μέχρι να αποκτήσει μια φυσιολογική, λειτουργική κεντρική τράπεζα η οποία θα είναι έτοιμη να ενεργήσει ως δανειστής έσχατης ανάγκης. Το πρόγραμμα OMT είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ΕΚΤ έχει πρόσφατα δηλώσει ότι είναι έτοιμη να κάνει τα υπόλοιπα βήματα που είναι απαραίτητα για μια κανονική κεντρική τράπεζα, δημοσιεύοντας, για παράδειγμα, τα πρακτικά του διοικητικού συμβουλίου της, ώστε το κοινό να μπορεί να κατανοήσει τις λειτουργίες της και δεσμεύοντας τα μέλη ώστε να είναι υπόλογα για τις πράξεις τους
Το καταστατικό της ΕΚΤ δεν ήταν χαραγμένο σε πέτρινες πλάκες και δεν προήλθε από το όρος Σινά. Πρόκειται για ένα καταστατικό φτιαγμένο από ανθρώπους, και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται -από το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο και από τους υπόλοιπους- ως ένα ζωντανό έγγραφο που πρέπει να ερμηνεύεται υπό το φως των σημερινών γεγονότων. Οι υπόλοιποι από εμάς θα πρέπει να ενθαρρύνουμε αυτή την προσέγγιση. Η μοίρα του ευρώ θα μπορούσε κάλλιστα να εξαρτάται από αυτό.
http://www.banksnews.gr
