Μετά την επίθεση, συνελήφθη ο Φιντέλ Κάστρο και στις 6 Οκτώβρη του 1953, κατά τη διάρκεια της ιστορικής του απολογίας στο δικαστήριο του Σαντιάγκο ντε Κούμπα, τόνισε:
«Οσο για μένα, ξέρω πως η φυλακή θα 'ναι σκληρή όσο δεν ήτανε ποτέ για κανένα, πως θα βρω μπροστά μου απειλές, παγίδες και άτιμες βιαιότητες. Μα, δεν τις φοβούμαι, όπως δεν τρέμω τη μανία του άθλιου τυράννου που πήρε τη ζωή εβδομήντα αδελφών μου. Καταδικάστε με, δεν πειράζει, η Ιστορία θα με δικαιώσει».
Καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκιση στο σωφρονιστήριο του Λος Πίνος, που σήμερα ονομάζεται το Νησί της Νεολαίας. Μετά από δύο χρόνια φυλακής, στον Φιντέλ και τους συντρόφους του χορηγήθηκε γενική αμνηστία και αυτοεξορίστηκε στο Μεξικό, απ' όπου οργανώθηκε και εκπαιδεύτηκε στρατιωτικά μια ομάδα επαναστατών, ανάμεσά τους ο Αργεντίνος Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα και ο Καμίλο Σιενφουέγκος. Εκεί η ομάδα ετοιμάστηκε για τη νέα προσπάθεια ανατροπής του αιματοβαμμένου καθεστώτος του Μπατίστα και την απελευθέρωση της Κούβας από τα δεσμά του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Με ένα μικρό πλοιάριο, το «Γκράνμα», 82 επαναστάτες αποβιβάστηκαν σε παραλία στους πρόποδες της οροσειράς της Σιέρα Μαέστρα στις 30 Νοέμβρη του 1956, σηματοδοτώντας ουσιαστικά την έναρξη της Επανάστασης στο νησί.
Από αυτούς μόνο 12 αντάρτες κατάφεραν να επιζήσουν. Ανάμεσά τους οι μεγάλοι ηγέτες της Επανάστασης, ο Φιντέλ και ο Ραούλ Κάστρο, ο Αργεντίνος Ερνέστο Γκεβάρα Ντε λα Σέρνα (ο θρυλικός Τσε), ο Καμίλο Σιενφουέγκος, ο Χουάν Αλμέιδα.
Η ολιγάριθμη αυτή ομάδα, που κατάφερε να ανασυνταχθεί καταφεύγοντας στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ξεκίνησε τον αγώνα με διαδοχικές νίκες κατά του εκπαιδευμένου από Αμερικανούς ειδικούς στρατού του Μπατίστα, αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα της Κουβανικής Επανάστασης που διήρκεσε για τα επόμενα δύο χρόνια περίπου και οδήγησε τελικά στην ανατροπή του Μπατίστα.
Ετσι ξεκίνησε ο επαναστατικός στρατός που στηρίχτηκε ήδη στη δουλειά - πολιτικοστρατιωτική - που είχαν ξεκινήσει το Κίνημα 26ης Ιούλη με επικεφαλής τον Φρανκ Πάις, το Επαναστατικό Διευθυντήριο, από φλογερούς επαναστάτες φοιτητές και το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα Κούβας, όπως είχε ονομαστεί το ΚΚ Κούβας, που το 1955 είχε απορρίψει την έκκληση του Κάστρο για ένοπλο αγώνα, αλλά είχε δώσει όλες τις δυνάμεις του στην πάλη για τη δημιουργία μαχητικών επιτροπών στα εργοστάσια και στις κοινότητες και τη δημιουργία ενός εθνικού δημοκρατικού μετώπου, που θα ένωνε όλες τις δυνάμεις που ήταν αντίθετες με τον Μπατίστα. Αυτή η προσεκτική πολιτική προετοιμασία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών δυνάμεων αποδείχτηκε κρίσιμη για την επιτυχία της Επανάστασης.
Το Φλεβάρη του 1956 έγιναν καθολικές απεργίες εργατών στη βιομηχανία ζάχαρης και σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Οι επαναστάτες κατάφεραν να συνδυάσουν τον αγώνα στα βουνά με ένοπλες εξεγέρσεις, απεργίες και διαδηλώσεις σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Στο πλευρό τους είχαν και σημαντικό μέρος του πληθυσμού της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι το 1958 οι ένοπλοι αντάρτες έφτασαν τους 6.000 και είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος του Νησιού.
Μετά την επιτυχία της Επανάστασης, οι τρεις προαναφερόμενες πολιτικές ομάδες συνενώθηκαν, σχηματίζοντας, τον Ιούλη του 1961, τις Ενωμένες Επαναστατικές Οργανώσεις (Organizaciones Revolucionarias Integradas, ORI), οι οποίες μετεξελίχθηκαν το 1965 και επανασύστησαν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά την επικράτηση της Επανάστασης, οι Κουβανοί παραμένουν σταθεροί στις αρχές και τα ιδεώδη τους, παρά τις επιθέσεις και τις πιέσεις που δέχονται - με διάφορες μορφές - για να αλλάξουν τη σοσιαλιστική τους επιλογή διακυβέρνησης, που θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση σοβαρών επιτευγμάτων και κατακτήσεων στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή τους.
Από τον πρόλογο του Τάρικ Άλι για την καινούρια έκδοση της περίφημης απολογίας του Φιδέλ Κάστρο
“Η Ιστορία θα με δικαιώσει ”.
Συχνά οι επαναστάσεις χρειάζεται να γίνουν δύο φορές για να πετύχουν. Με πιο διάσημη ίσως την Οκτωβριανή Επανάσταση (1905 και 1917). Πολύς κόσμος γνωρίζει πως η Κουβανική Επανάσταση θριάμβευσε την Πρωτοχρονιά του 1959. Λιγότεροι γνωρίζουν για το πρελούδιο της, την επίθεση στο στρατόπεδο Μονκάδα του Σαντιάγο ντε Κούβα, στις 26 Ιούλη 1953 με ηγέτη τον μόλις 27 χρόνων τότε Φιδέλ Κάστρο. Σε ανάμνηση εκείνης της εξέγερσης η επαναστατική οργάνωση του Φιδέλ ονομάστηκε Movimiento de 26 de Julio (Κίνημα της 26 Ιούλη).
Το πρώην “πιστό νησί” της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, κέρδισε την ανεξαρτησία του μόλις το 1899, τελευταίο από όλες τις ισπανικές κτήσεις του δυτικού ημισφαιρίου και μετά από το Δεύτερο Πόλεμο Ανεξαρτησίας (1895 – 1898), που έμεινε περισσότερο γνωστός στην ιστορία ως Ισπανοαμερικανικός Πόλεμος , λόγω της εμπλοκής των Ηνωμένων Πολιτειών τον τελευταίο χρόνο του. Η τύχη της Κούβας ελάχιστα άλλαξε ωστόσο. Ουσιαστικά μετατράπηκε από ισπανική αποικία σε βορειοαμερικανικό προτεκτοράτο, λόγω της Τροπολογίας Πλάττ , την οποία υποχρεώθηκε να ενσωματώσει στο Σύνταγμά της, η οποία επέτρεπε στο μεγάλο γείτονα να επεμβαίνει στρατιωτικά όποτε έκρινε ότι πλήττονταν τα συμφέροντά του στο νησί. Πράγμα που έγινε 3 φορές ως το 1934, που η τροπολογία έπαψε να ισχύει μετά την επανάσταση που ανέτρεψε τον διχτάτορα Ματσάδο.
Παρ’ όλα αυτά, η πολιτική διαφθορά και εξάρτηση συνεχίστηκε. Ο Ματσάδο αντικαταστάθηκε από τον πρώην λοχία Μπατίστα , που είτε ως διχτάτορας (συμμετείχε σε τρία πραξικοπήματα), είτε ως νομότυπος πρόεδρος, είτε από το παρασκήνιο χειραγωγώντας πολιτικούς μαριονέτες, διαφέντευε την Κούβα επί τρεις δεκαετίες σχεδόν – με κάποια σύντομα δημοκρατικά διαλείμματα.
Η δεκαετία του ’50 ήταν η πιο κρίσιμη και δραματική στη σύγχρονη ιστορία της Κούβας. Ο Μπατίστα με στρατιωτικό πραξικόπημα στις 10 Μαρτίου 1952 ανατρέπει μια αργυρώνητη και διεφθαρμένη πολιτική διακυβέρνηση, εκμεταλλευόμενος το καταρρακωμένο κύρος της δημοκρατίας, προλαμβάνοντας τις προγραμματισμένες για την 1η Ιουνίου εκλογές. Κυβερνά και ληστρικά, καταπνίγοντας βάναυσα κάθε διαφωνία και αντίσταση.
Ο Φιδέλ Κάστρο Ρους είναι εκείνη την εποχή ασκούμενος δικηγόρος στην Αβάνα. Με ενεργό συμμετοχή στο φοιτητικό και το συνδικαλιστικό κίνημα και υποψήφιος με το κόμμα “Ορτόδοξο” του Εδουάρδο Τσιμπάς.
Το κόμμα αυτό δημιουργήθηκε το 1947 από δυσαρεστημένα νεαρά στελέχη του διεφθαρμένου κυβερνώντος κόμματος “Αουτέντικο”, με ιδεολογική πλατφόρμα τον εθνικισμό, την κοινωνική μεταρρύθμιση και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Παρά την αυτοκτονία του Τσιμπάς κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής εκπομπής το 1951, ήταν πολύ πιθανή η επικράτηση του κόμματός του στις επερχόμενες εκλογές.
Ο Φιδέλ προσπάθησε αρχικά να αμφισβητήσει το πραξικόπημα δικαστικά. Αφού απέτυχε, επέλεξε το δρόμο της ένοπλης αντίστασης. Κατάφερε να συγκεντρώσει, να εκπαιδεύσει και να εξοπλίσει 165 περίπου μαχητές. Οι άλλοι επικεφαλής ήταν οι Άβελ Σανταμαρία, Χοσέ Λουίς Τασέντε, Ρενάτο Γκιτάρτ Ρασέλ, Πέδρο Μιρέτ και Χεσούς Μοντανέ. Όλοι τους νέοι ιδεολόγοι χωρίς προηγούμενη στρατιωτική εμπειρία.
Η επίθεση εκδηλώθηκε νωρίς το πρωί της 26ης Ιούλη 1953 κατά του στρατοπέδου Μονκάδα και το φυλακίου Μπαγιάμο. Από κακή συνεννόηση ένα σημαντικό μέρος των δυνάμεων έμεινε πίσω και δεν μπόρεσε να βοηθήσει στη μάχη που ακολούθησε. Λάθος που αποδείχτηκε μοιραίο. Αρχικά οι επιτιθέμενοι κατάφεραν να αιφνιδιάσουν και να καταλάβουν τα κτίρια γύρω από τους στρατώνες. Η τυχαία σύγκρουση με την περίπολο όμως έδωσε στους στρατιώτες την δυνατότητα να προλάβουν να παραταχθούν και να αμυνθούν. Τελικά θα επικρατήσουν σαν αποτέλεσμα της συντριπτικής αριθμητικής υπεροχής τους (15 προς 1) και της καλής οχύρωσης του φρουρίου.
Οι εξεγερμένοι παρά την ήττα τους έχουν μικρές απώλειες στη μάχη και υποχωρούν με σκοπό να συνεχίσουν τον αγώνα στα βουνά. Μέσα σε μια βδομάδα οι περισσότεροι συλλαμβάνονται ή παραδίδονται. Από τους 70 νεκρούς των εξεγερμένων μέσα σε μια εβδομάδα, οι περισσότεροι θα δολοφονηθούν αιχμάλωτοι με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα ή κρατούμενοι μετά από φριχτά βασανιστήρια. Οι υπόλοιποι θα παραπεμφθούν σε δίκη που ξεκινά στις 25 Σεπτέμβρη 1953. Ο Φιδέλ αρχικά καταθέτει ως μάρτυρας υπέρ των κατηγορούμενων συντρόφων του. Προσπαθούν να τον εμποδίσουν να καταθέσει στις επόμενες συνεδριάσεις του δικαστηρίου επικαλούμενοι ψευδώς ότι η κατάσταση της υγείας του δεν είναι καλή. Όταν έρχεται η ώρα της δικής του δίκης, θα γίνει κεκλεισμένων των θυρών σε μια μικρή αίθουσα του ναυτικού νοσοκομείου, αντί του δικαστικού μεγάρου. Παρουσία καμιάς εκατοστής στρατιωτικών και μόνο 2 δικηγόρων και 6 δημοσιογράφων.
Ο εισαγγελέας ζητάει να του επιβληθεί ποινή φυλάκισης 26 ετών, για οργάνωση και συμμετοχή σε ένοπλη εξέγερση βάσει του Άρθρου 148 του Κώδικα Κοινωνικής Άμυνας, το οποίο βέβαια αναφέρεται σε περίοδο συνταγματικής δημοκρατίας και όχι ανωμαλίας.
Ο Φιδέλ, ο οποίος υπερασπίζεται ο ίδιος τον εαυτό του, προβαίνει σε μια μακρά σε διάρκεια απολογία καταπέλτη, που θα μετατρέψει μια ήττα στο πεδίο της μάχης σε ηθική νίκη και θα τον αναδείξει σε πολιτική προσωπικότητα πρώτης γραμμής. Επικαλείται για την υπεράσπισή του το άρθρο 40 του Συντάγματος του 1940 (που κατέλυσε ο Μπατίστα), που προβλέπει ότι “Η προβολή της απαραίτητης αντίστασης με σκοπό την προστασία κατοχυρωμένων ατομικών δικαιωμάτων είναι νόμιμη”. Συμπληρώνει δε ότι, το δικαίωμα της εξέγερσης εναντίον μιας τυραννίας είναι μια αρχή η οποία, είτε συμπεριλαμβάνεται στο νομικό Σύνταγμα είτε όχι, είναι πάντα δεσμευτική στα πλαίσια μιας δημοκρατικής κοινωνίας.
Η υπόλοιπη απολογία του είναι το μανιφέστο ενός ριζοσπάστη εθνικιστή.
Περιλαμβάνει μια σύνοψη της ιστορίας της Κούβας από τον καιρό του Κολόμβου ως τις μέρες
εκείνες, με ιδιαίτερη αναφορά στους πολέμους ανεξαρτησίας κατά των Ισπανών, την υποτέλεια στους βορειαμερικανούς, τις δικτατορίες και τις διεφθαρμένες πολιτικές κυβερνήσεις που ακολούθησαν, με τελευταία τη στυγνή χούντα του Μπατίστα. Ο απολογούμενος περιγράφει ακόμα τις βασικές προγραμματικές θέσεις του κινήματος του. Θέσεις υπέρ της επαναφοράς του – αρκετά προοδευτικού – Συντάγματος του 1940, για αγροτική μεταρρύθμιση υπέρ των ακτημόνων και μικροκαλλιεργητών, συμμετοχή των εργατών στα κέρδη των επιχειρήσεων, κατάσχεση των παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιών, βελτίωση των υποδομών παιδείας, υγείας και στέγασης. Οι θέσεις αυτές, προοδευτικές αλλά όχι ακόμα κομμουνιστικές, αποτέλεσαν τη βάση των πρώτων μεταρρυθμίσεων της επαναστατικής κυβέρνησης το 1959.
Ο Φιδέλ διανθίζει την ομιλία του με αποσπάσματα από ιστορικά έργα διαφωτιστών και προοδευτικών φιλοσόφων και πολιτικών, όπως ο Μοντεσκιέ, ο Λοκ, ο Ρουσσώ, ο Τζέφερσον, και πάνω από όλους ο εθνικός ποιητής της Κούβας και ηγέτης του Απελευθερωτικού Πολέμου του 1895, Χοσέ Μαρτί . Ολοκληρώνει την απολογία του με τα παρακάτω λόγια:
Μας έμαθαν ότι ο τιτάνας Μασέο είπε κάποτε πως “την ελευθερία δεν την εκλιπαρείς, την κερδίζεις με τη λεπίδας της ματσέτας”. Μας έμαθαν ότι ο Απόστολος (Χοσέ Μαρτί) έγραψε: “Ο άνθρωπος που συμμορφώνεται με άδικους νόμους και επιτρέπει σε οποιονδήποτε να ποδοπατεί τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, ο άνθρωπος που κακομεταχειρίζεται την πατρίδα του μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι έντιμος”.[...]
[...] Ξέρω πως η φυλακή θα είναι για μένα σκληρή, όπως είναι πάντα για όλους, με θρασύδειλες απειλές και διεστραμμένα βασανιστήρια. Αλλά δεν φοβάμαι τη φυλακή, όπως και δεν φοβάμαι και την οργή του άθλιου τυράννου που πήρε τις ζωές εβδομήντα συντρόφων μου.
Καταδικάστε με. Δεν έχει σημασία.
Η ιστορία θα με δικαιώσει!
Ο Φιδέλ καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή, αλλά αμνηστεύτηκε μετά από δύο χρόνια μαζί με αρκετούς άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Κατέφυγε στο Μεξικό όπου ανασύνταξε το Κίνημα της 26ης Ιούλη, με προσθήκες και μη Κουβανών επαναστατών, όπως ο Αργεντίνος γιατρός Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα .
Η στρατιωτική εκπαίδευση των ανδρών ανατέθηκε στον Ισπανό εξόριστο Μπάγιο, πρώην συνταγματάρχη του Δημοκρατικού Στρατού. Έτσι προέκυψαν οι 82 αντάρτες του Γκράνμα , που απέπλευσαν τέλη Νοέμβρη του 1956 από τη Βερακρούς προς την ιστορία.
Η πρώτη δικαίωση του ιστορικού κομαντάντε ήρθε πέντε χρόνια και τρεις μήνες μετά την περίφημη απολογία, όταν ο τύραννος Μπατίστα εγκατέλειπε την πρωτοχρονιάτικη δεξίωση και την χώρα με τις βαλίτσες γεμάτες δολάρια και οι μπαρμπούδος γκεριγιέρος (γενειοφόροι αντάρτες) έμπαιναν στη Σάντα Κλάρα, την Αβάνα και το Σαντιάγο. Συμπτωματικά, η ιστορία δικαίωσε και μια άλλη διάσημη φράση του Μαρτί:
“Για μια χώρα που υποφέρει, δεν υπάρχει άλλη Πρωτοχρονιά από την ήττα των εχθρών της”.
Ένας άλλος μεγάλος Κουβανός λογοτέχνης, ο Αλέχο Καρπεντιέρ , είπε πως ποτέ δεν είδε τόσο χαρούμενη την πόλη (της Αβάνας) όπως όταν παραδόθηκε με όλη της τη δύναμη, στη μαγεία της Επανάστασης.
Η δεύτερη δικαίωση ήρθε στις επόμενες δεκαετίες, όταν η νεαρή ακόμα Κουβανική Επανάσταση όχι μόνο ενέπνευσε, αλλά και βοήθησε πολιτικά και στρατιωτικά, λαούς του λεγόμενου “Τρίτου Κόσμου” στους αγώνες τους για απελευθέρωση και αξιοπρέπεια. Στο Βιετνάμ, την Αγκόλα, τη Νικαράγουα και αλλού.
Η τρίτη και πιο συγκλονιστική δικαίωση, ήρθε μετά την κατάρρευση του υπαρχτού σοσιαλισμού, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της αποθέωσης της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και της πιο ισχυρής και αλαζονικής στη σύγχρονη ιστορία Αυτοκρατορίας. Αναπάντεχα, ένα σοσιαλιστικό, ανθρωπιστικό, γνήσια λατιναμερικάνικο κύμα από την Καραϊβική σάρωσε την αμερικανική υποήπειρο, από το Ρίο Γκράντε ως τα στενά του Μαγγελάνου. Τις ζούγκλες, τις σιέρρες, τα λάνος, μέχρι και τα κυβερνητικά μέγαρα στο Καράκας, τη Λα Πας, το Κίτο και αλλού.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
«Οσο για μένα, ξέρω πως η φυλακή θα 'ναι σκληρή όσο δεν ήτανε ποτέ για κανένα, πως θα βρω μπροστά μου απειλές, παγίδες και άτιμες βιαιότητες. Μα, δεν τις φοβούμαι, όπως δεν τρέμω τη μανία του άθλιου τυράννου που πήρε τη ζωή εβδομήντα αδελφών μου. Καταδικάστε με, δεν πειράζει, η Ιστορία θα με δικαιώσει».
Με τούτα τα λόγια έκλεισε την ιστορική του απολογία, στις 6 του Οκτώβρη του 1953, στο δικαστήριο του Σαντιάγκο της Κούβας, ο Φιντέλ Κάστρο, κατηγορούμενος για την επίθεση στη Μονκάδα, στις 26 του Ιούλη του ίδιου έτους, που σκοπό είχε να ξεσηκώσει το λαό του νησιού εναντίον της δικτατορίας του Μπατίστα. Κι όμως, τότε, κανείς δεν πίστευε πως η δικαίωση βρισκόταν πολύ κοντά. Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε 15 χρόνια φυλάκιση στο σωφρονιστήριο του Λος Πίνος, που σήμερα ονομάζεται Ισλα δε Χουβεντούδα.
Το 1955, στις 15 του Μάη, ο Κάστρο αποφυλακίστηκε και στις αρχές Ιούλη αναχώρησε για το Μεξικό, όπου οργάνωσε και εκπαίδευσε στρατιωτικά μια ομάδα επαναστατών, από τις τάξεις της οποίας βγήκαν όλοι οι μεγάλοι ηγέτες της Κουβανέζικης Επανάστασης, όπως ο Καμίλο Σιενφουέγκος, ο Χουάν Αλμέιδα και, φυσικά, o Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Ουσιαστικά όμως, η 26η του Ιούλη σηματοδοτεί την απαρχή της μεγάλης λαϊκής εξέγερσης κατά του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα, που κατέληξε στη Νίκη της Επανάστασης, την 1η του Γενάρη του 1959.
Εισβολείς στον κόλπο των Χοίρων, που πιάστηκαν αιχμάλωτοι από κουβανικά στρατεύματα. Από τους 1.197 αιχμάλωτους εισβολείς, οι 100 ήταν ιδιοκτήτες φυτειών, οι 67 εκμισθωτές διαμερισμάτων, οι 24 ιδιοκτήτες μεγάλων περιουσιών, οι 112 μεγάλοι επιχειρηματίες, οι 194 πρώην στρατιώτες του Μπατίστα, οι 179 «αργόσχολοι πλούσιοι», οι 35 μεγιστάνες της βιομηχανίας κ.ο.κ.
Η Ιστορία, πράγματι, δικαίωσε τον Φιντέλ Κάστρο. Οταν ο λαϊκός επαναστατικός στρατός της Κούβας έμπαινε στην πόλη Σαντιάγο ντε Κούβα την 1η Γενάρη του 1959. Οταν την ίδια μέρα δόθηκε η αποφασιστική μάχη στη Σάντα Κλάρα με νίκη των επαναστατών. Την προηγούμενη, 31 Δεκέμβρη 1958, ο δικτάτορας Μπατίστα είχε εγκαταλείψει τη χώρα, φεύγοντας κρυφά για τον Αγιο Δομίνικο.
Ετσι, οι αντάρτες με τον Τσε μπήκαν θριαμβευτικά στην Αβάνα την 1η Γενάρη του 1959. Στις 8 Γενάρη 1959, ο Φιντέλ Κάστρο φτάνει στην Αβάνα και αναλαμβάνει πρωθυπουργός της πρώτης επαναστατικής κυβέρνησης. Ετσι άρχισε η νικηφόρα προς το σοσιαλισμό πορεία, αφού ξανοιγόταν η δυνατότητα στο λαό να οργανώσει τη δική του «έφοδο στον ουρανό». «Μέσα στη μύτη» του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Στα 90 μόλις μίλια απόσταση από το Μαϊάμι των ΗΠΑ. Μα, από δω αρχίζουν και τα δύσκολα.
Τα πρώτα βήματα στην πολιτική δράση
Ο Φιντέλ Κάστρο γεννήθηκε στη μικρή πόλη Μαγιαρί της επαρχίας Οριέντε, στις 13 Αυγούστου του 1926. Είναι το τρίτο παιδί ενός συντηρητικού Ισπανού μετανάστη και μιας Κουβανής. Από μικρός έδειχνε μεγάλη σωματική δύναμη και τολμηρή σκέψη. Τόσο στο κολέγιο, όσο και ως φοιτητής της Νομικής διακρίθηκε στις αθλητικές ομάδες που συμμετείχε, ενώ ταυτόχρονα η ικανότητα του λόγου που τον διέκρινε συμπλήρωνε τα απαραίτητα προσόντα για να αναδειχτεί φυσικός ηγέτης των συμφοιτητών του. Την περίοδο εκείνη, ο Φιντέλ, όπως τον αποκαλούν όλοι στην Κούβα, ήταν στέλεχος του Ορθόδοξου Κόμματος, του Εδουάρδου Τσιμπάς (ο οποίος αργότερα αυτοκτόνησε). Το κόμμα αυτό ασκούσε έντονη κριτική στη διαφθορά των στρατηγών και των πολιτικών που κυβερνούσαν για λογαριασμό των ΗΠΑ. Η επιρροή του ήταν μεγάλη στους μικροαστούς και στους σπουδαστές, αλλά δεν ήταν το κατάλληλο για να οργανώσει τη δύναμη που χρειαζόταν για να αφαιρέσει τα εμπόδια που έστεκαν στο δρόμο ανάπτυξης της κουβανικής κοινωνίας και να αγωνιστεί ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Ο κομμουνιστής ηγέτης Μπλας Ρόκα θεωρούσε ότι το κόμμα αυτό «αποτελούσε εμπόδιο στην κινητοποίηση των λαϊκών μαζών, στον ενεργητικό αγώνα και στην επαναστατική δράση εναντίον της τυραννίας».
Η Μονκάδα και η «Γκράνμα»
Ο Φιντέλ Κάστρο, ενώ κόβει ζαχαροκάλαμο. «Κανένας παράδεισος δεν κερδίζεται με έφοδο, γιατί δεν υπάρχει παράδεισος. Για να έχεις παράδεισο, πρέπει πρώτα να τον χτίσεις. Ο ιμπεριαλισμός δεν μας άφησε κανέναν παράδεισο. Μας άφησε κόλαση: Κόλαση φτώχειας, αμάθειας, ένδειας και δυστυχίας. Την κόλαση της υπανάπτυξης» (Φιντέλ Κάστρο, 24/11/1971)
Αυτή η γραμμή της παθητικής στάσης του Ορθόδοξου Κόμματος δε συμβιβαζόταν με την αντίληψη του Φιντέλ Κάστρο. Η επίθεση στους στρατώνες Μονκάδα, στο Σαντιάγο της Κούβας, όπου στάθμευαν χιλιάδες στρατού της τυραννίας, ήταν μια δυνατή πρόκληση. Από εκείνη την επίθεση γεννήθηκε το Κίνημα της 26ης του Ιούλη. Η επίθεση απέτυχε, αλλά από εκείνη την ημέρα του 1953 το κόμμα του Τσιμπάς παραχωρεί τη θέση του σε έναν επαναστατικό οργανισμό πολύ πιο αποτελεσματικό. Ελάχιστοι από τους επαναστάτες της Μονκάδα επιζούν της επίθεσης.
Ο Φιντέλ, μετά από δύο χρόνια φυλακής, απελευθερώνεται και αυτοεξορίζεται στο Μεξικό, όπου μαζί με τον Αργεντινό Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, τον Καμίλο Σιενφουέγκος και άλλους ετοιμάζουν τη νέα προσπάθεια ανατροπής του αιματοβαμμένου καθεστώτος του Μπατίστα και απελευθέρωσης της Κούβας από τα δεσμά του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Με ένα μικρό πλοίο, την «Γκράνμα» (σώζεται στο μουσείο της Επανάστασης στην Κούβα), 82 επαναστάτες αποβιβάζονται σε μια παραλία στους πρόποδες της οροσειράς της Σιέρα Μαέστρα στις 30 Νοέμβρη του 1956. Μόνο 10 απ' αυτούς καταφέρνουν να επιζήσουν, αφού τα χτυπήματα που δέχονται από τις επιδρομές της αεροπορίας της δικτατορίας είναι εξοντωτικά. Μεταξύ τους ο Φιντέλ, ο αδελφός του, Ραούλ, ο Τσε, ο Σιενφουέγκος κι ο Χουάν Αλμέιδα. Ετσι αρχίζει η εποποιία του αγώνα στα βουνά και οι διαδοχικές νίκες κατά του εκπαιδευμένου από Αμερικανούς ειδικούς στρατού του Μπατίστα.
Παράλληλα, διεξαγόταν και ο αγώνας στις πόλεις από το κίνημα της 26ης του Ιούλη με επικεφαλής τον Φρανκ Παΐς, που είχε οργανώσει ένα τεράστιο παράνομο δίκτυο. Το τότε Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Κούβας (ήταν μαρξιστικό - λενινιστικό κόμμα), που το 1955 είχε απορρίψει την έκκληση του Κάστρο για ένοπλο αγώνα, είχε δώσει όλες τις δυνάμεις του στην πάλη για τη δημιουργία μαχητικών επιτροπών στα εργοστάσια και στις κοινότητες και τη δημιουργία ενός εθνικού δημοκρατικού μετώπου, που θα ένωνε όλες τις δυνάμεις που ήταν αντίθετες με τον Μπατίστα. Αυτή η προσεκτική πολιτική προετοιμασία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών δυνάμεων αποδείχτηκε κρίσιμη για την επιτυχία της επανάστασης.
H Επανάσταση
1956. Ο Φιντέλ Κάστρο και οι 82 επαναστάτες της «Γκράνμα» αποβιβάζονται σε μιά ελώδη περιοχή ρυζοφόρων στο Οριέντε. Χωρικοί τους προσφέρουν υλική βοήθεια και υποστήριξη. Στη φωτ., ο οδηγός Κρεσένσιο Πέρες, δίπλα στον Φιντέλ, προσφέρει στους επιζήσαντες του «Γκράνμα» την αλληλεγγύη των χωρικών της Σιέρα
Fernando Garcia - Oscar Sola
Τα χρόνια της «διακυβέρνησης» από τον Μπατίστα, που χαρακτηρίζονται από τη βία και την πολιτική κατατρομοκράτηση του πληθυσμού και την καταλήστευση της κουβανικής οικονομίας, συνοδεύτηκαν από την πλήρη ανοχή όλων των αστικών κομμάτων, που ποτέ δεν πρόβαλαν καμία αντίσταση, με φωτεινή, όμως, εξαίρεση το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Κούβας. Η επίθεση στις 26 Ιούλη του 1953 στους στρατώνες της Μονκάδα, στο Σαντιάγκο ντε Κούμπα, παρά την αποτυχία της, ήταν η σπίθα που άναψε. Είχε μεγάλη συμβολή στην αφύπνιση της λαϊκής συνείδησης για την οργάνωση ενός πλατιού λαϊκού κινήματος κατά της δικτατορίας. Αλλωστε, υπήρχε ανάλογη εμπειρία στην ιστορία του λαϊκού κινήματος της Κούβας. Οι εξεγέρσεις που άρχισαν το 1953 συνεχίστηκαν με εντατικό ρυθμό σε όλα τα σημεία του νησιού με τη συμμετοχή πολλών Κουβανών φοιτητών, αγροτών και εργατών κύρια. Το Νοέμβρη του 1954, ο Μπατίστα έδωσε αμνηστία σε όλους τους πολιτικούς κρατούμενους, ανάμεσα σε αυτούς ήταν και οι πρωτεργάτες της επίθεσης της 26ης Ιούλη. Στο Μεξικό η συνάντηση των Φιντέλ και Ραούλ Κάστρο με τον Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα ντε λα Σέρνα Λιντς θα αποδειχτεί καθοριστική, για την επαναστατική διαδικασία στην Κούβα, αφού ο αργεντίνικης καταγωγής επαναστάτης θα γίνει πλέον αναπόσπαστο μέλος της ομάδας που οργάνωσαν οι Κουβανοί, αυτής που θα οδηγήσει μετά την απόβαση στην Κούβα με το «Γκράμνα», το Δεκέμβρη του 1956, στη νικηφόρα επανάσταση. Παράλληλα, το νησί φλεγόταν από τις απεργίες. Το Φλεβάρη και το Μάρτη του 1956 έγιναν οι καθολικές απεργίες των εργατών στη βιομηχανία της ζάχαρης, των σιδηροδρομικών, αλλά και των εργαζομένων στα μέσα μαζικής συγκοινωνίας όλων των μεγάλων πόλεων. Στο πλευρό των εργαζομένων και οι φοιτητές και σπουδαστές.
Στις 21 Αυγούστου του 1958, ο Τσε Γκεβάρα εξορμά με 140 άνδρες από τη Σιέρα Μαέστρα για την επαρχία Λας Βίγιας
Fernando Garcia - Oscar Sola
Στο μεταξύ αποφασίστηκε η συνένωση όλων των συνιστωσών των εξεγερμένων δυνάμεων και ο σχηματισμός του κινήματος της «26ης Ιούλη». Στις 30 Νοέμβρη του 1956 σημειώνεται μία νέα ένοπλη εξέγερση στο Σαντιάγκο από εργάτες και φοιτητές, ενώ το Δεκέμβρη η χώρα παραλύει από τη γενική απεργία.
Τότε αποβιβάστηκε στις ακτές της επαρχίας Οριέντε το επαναστατικό στρατιωτικό τμήμα με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο από το Μεξικό και άρχισαν οι πρώτες μάχες που κατέληξαν υπέρ του στρατού του Μπατίστα, αλλά έστω και αποδεκατισμένες οι επαναστατικές δυνάμεις κατορθώνουν να παγιώσουν τη θέση τους στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και να δημιουργήσουν το ένοπλο τμήμα κατά της δικτατορίας. Ενα τμήμα που συνεχώς αυξανόταν με τη συμμετοχή εργατών και αγροτών με συνέπεια να εξελιχθεί σε Επαναστατικό Στρατό. Οι ανταρτικές επαναστατικές δυνάμεις δρούσαν σε συνδυασμό με ένοπλες εξεγέρσεις, απεργίες, διαδηλώσεις σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Στις 13 Μάρτη του 1957 η φοιτητική οργάνωση «Επαναστατικό Διευθυντήριο» έκανε επίθεση κατά του Προεδρικού Μεγάρου με στόχο την εξόντωση του Μπατίστα, στόχος που δεν επιτεύχθηκε, αλλά λειτούργησε αφυπνιστικά ώστε να υπάρξει το ξεσήκωμα των πολιτών της πρωτεύουσας Αβάνας.
Το 1958, όλη η χώρα είχε καταληφθεί από επαναστατικό πυρετό και ενώ οι απεργίες και οι διαδηλώσεις συγκλόνιζαν τον τόπο, οι ανταρτικές ομάδες προχωρούσαν σταδιακά στην κατάληψη μεγάλου τμήματος του νησιού. Το Δεκέμβρη του 1958, ο Επαναστατικός Στρατός αριθμούσε περισσότερους από 6.000 ένοπλους αντάρτες, ενώ τμήματά του, με επικεφαλής τους Τσε Γκεβάρα, Ραούλ Κάστρο, Καμίλο Σιενφουέγκος και Χουάν Αλμέιδα, προχωρούσαν προς την πρωτεύουσα. Τα ξημερώματα της 16ης Δεκέμβρη ο Τσε Γκεβάρα θα οδηγήσει την αντάρτικη ομάδα του και δύο μέρες αργότερα θα σημειώσει την καθοριστικής σημασίας νίκη στη μάχη της Σάντα Κλάρα - που αποτελούσε την καρδιά της χώρας και το βιομηχανικό κέντρο - γεγονός που θα αποκόψει τον κυβερνητικό στρατό και θα εμποδίσει τις ενισχύσεις και την ανατροφοδότησή του. Από εκείνη τη στιγμή, το παλιρροϊκό κύμα της επανάστασης θα ξεχυθεί και θα είναι έτοιμο να σκεπάσει και την Αβάνα. Στις 29 πριν το ξημέρωμα, η τακτική της παρείσφρησης του κομαντάτε επιτρέπει στους αντάρτες να πάρουν πλεονεκτικές θέσεις μέσα στην πόλη, επωφελούμενες από το μισοσκόταδο. Τα πυροτεχνήματα της 31ης Δεκέμβρη που θα φωτίσουν τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς του 1959 θα φωτίσουν και θα ξυπνήσουν στα μάτια χιλιάδων Κουβανών, που είχαν ξεχυθεί στους δρόμους για να γιορτάσουν τη νίκη, την ελπίδα για ένα μέλλον διαφορετικό.
Τα πρώτα μέτρα της Επανάστασης
Ο Τσε μπροστά σ' ένα τανκ στο στρατόπεδο Λεόνσιο Βιδάλ της Σάντα Κλάρα, τις πρώτες μέρες του Γενάρη του 1959
Fernando Garcia - Oscar Sola
Ας παρακολουθήσουμε όμως πώς εκτιμά η εισήγηση του Φιντέλ Κάστρο στο 1ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας την επανάσταση και την εξέλιξή της (Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1976).
«Ταυτόχρονα εμείς καταλαβαίναμε θαυμάσια όλες τις δυσκολίες κι όταν μπήκαμε στην πρωτεύουσα της Δημοκρατίας, στις 8 Γενάρη 1959, δηλώσαμε: "Ζούμε μια αποφασιστική στιγμή της ιστορίας μας. Η τυραννία έπεσε. Απέραντη είναι η λαϊκή χαρά. Εχουμε όμως ακόμα πολλά να κάνουμε. Δεν έχουμε την αυταπάτη να πιστεύουμε ότι από δω και μπρος όλα θα είναι εύκολα. Ισως στο μέλλον όλα θα 'ναι ακόμα πιο δύσκολα"»...
«Ενα από τα πρώτα μέτρα της Επανάστασης υπήρξε η παραδειγματική τιμωρία των βασικών ενόχων για τα εγκλήματα που έγιναν από τη δικτατορία του Μπατίστα... Αυτό που αποτελούσε στοιχειώδη πράξη δικαιοσύνης, που το ζητούσε ομόφωνα ο λαός μας, προκάλεσε τη λυσσασμένη εκστρατεία του ιμπεριαλιστικού Τύπου ενάντια στην Επανάσταση...
Ταυτόχρονα, δημεύτηκαν χωρίς καθυστέρηση όλα τα παράνομα αποκτημένα υλικά αγαθά που βρίσκονταν στα χέρια των αξιωματούχων του αιματοβαμμένου καθεστώτος...
Ο παλιός στρατός που είχε καταπιέσει σκληρά το λαό, διαλύθηκε και οι αρμοδιότητες που αντιστοιχούν στις ένοπλες δυνάμεις, μεταβιβάστηκαν στον ένδοξο Επαναστατικό Στρατό, που, όπως έλεγε ο Καμίλιο Σιενφουέγκος: "Ηταν ο λαός, ντυμένος τ' αμπέχονο".
Η δημόσια διοίκηση ξεκαθαρίστηκε από τα στοιχεία που είχαν συνεργαστεί με την τυραννία...
Τα πολιτικά κόμματα που υπηρέτησαν τους καταπιεστές διαλύθηκαν.
Η διεφθαρμένη και πουλημένη ηγεσία των συνδικάτων απομακρύνθηκε και τα δικαιώματα των εργαζομένων αποκαταστάθηκαν.
Οι εργάτες που είχαν απολυθεί από τις επιχειρήσεις στην περίοδο της δικτατορίας γύρισαν στις εργασίες τους. Σταμάτησε αμέσως το διώξιμο αγροτών από τη γη.
Ως διοικητής της Τράπεζας, ο Τσε εργαζόταν έως και 16 ώρες τη μέρα. Τα Σαββατοκύριακα επωφελούνταν της «αργίας» και δούλευε σε διάφορες εθελοντικές εργασίες. Εδώ, στο χτίσιμο της συνοικίας «Μαρτί»,στα περίχωρα της Αβάνας, το 1961
Fernando Garcia - Oscar Sola
Στις 3 Μάρτη 1959 η Κουβανική Εταιρεία Τηλεφώνων - γιάγκικο μονοπώλιο - που είχε αναμειχθεί στις βρώμικες υποθέσεις της τυραννίας σε βάρος των συμφερόντων του λαού, μπήκε κάτω από κρατικό έλεγχο.
Στις 6 Μάρτη ψηφίστηκε νόμος που μείωσε κατά 50% τα υψηλά ενοίκια που πλήρωνε ο λαός, μέτρο που ξεσήκωσε μεγάλο ενθουσιασμό στον πληθυσμό των πόλεων και δημιούργησε πραγματική αναταραχή στους αστικούς κύκλους.
Στις 21 Απρίλη όλες οι πλαζ της χώρας κηρύχτηκαν ελεύθερες για τη χρήση του λαού και καταργήθηκαν έτσι τα προνόμια και οι μισητές διακρίσεις που είχε επιβάλει η αστική τάξη σε πολλούς από αυτούς τους τόπους αναψυχής.
Στις 17 Μάη ψηφίστηκε η πρώτη Αγροτική Μεταρρύθμιση. Αυτό το αποφασιστικό, αναγκαίο και δίκαιο μέτρο, μας έβαλε άμεσα αντιμέτωπους όχι μόνο με την ντόπια ολιγαρχία, αλλά και με τον ιμπεριαλισμό, γιατί πολλές αμερικάνικες επιχειρήσεις είχαν στην ιδιοκτησία τους πελώριες εκτάσεις με τα πιο γόνιμα εδάφη της χώρας, κυρίως φυτεμένες με ζαχαροκάλαμο. Παρ' όλο που το καθορισμένο ανώτατο όριο ιδιοκτησίας ήταν 30 καβαλερίες (4.020 στρέμματα), δηλαδή έκταση σχετικά μεγάλη, υπήρχαν αμερικανικές εταιρείες που είχαν στην ιδιοκτησία τους εκτάσεις μέχρι και 17 χιλιάδες καβαλερίες (2.270 χιλιάδες στρέμματα). Απ' αυτήν την άποψη ο νόμος ήταν πραγματικά ριζοσπαστικός.
Στις 20 Αυγούστου 1959 μειώθηκε η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και μπήκε έτσι τέρμα στην ασυδοσία ενός αλλού τεράστιου αμερικανικού μονοπωλίου.
Εκτός από τα μέτρα αυτά που πάρθηκαν μέσα σε λίγους μήνες, η επανάσταση από τις πρώτες κιόλας μέρες καταπιάστηκε με τη φοβερή μάστιγα της ανεργίας κι έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στον αγώνα για βελτίωση των αθλίων συνθηκών που επικρατούσαν, στην Παιδεία και στη λαϊκή Υγεία. Χιλιάδες δάσκαλοι στάλθηκαν στην ύπαιθρο, ενώ στις πιο απόμακρες γωνιές της χώρας μας άρχισαν να χτίζονται πολυάριθμα νοσοκομεία...
Ο Φιντέλ Κάστρο έχει συλληφθεί και ανακρίνεται από αστυνομικούς, μετά την επίθεση στο στρατόπεδο Μονκάδα της πόλης Σαντιάγο ντε Κούβα, τον Ιούλη του 1953
Fernando Garcia - Oscar Sola
Σε σύντομο χρονικό διάστημα άρχισε με επιτυχία το έργο της εξάλειψης των τενεκεδοσυνοικιών που τόσο πλατιά διάδοση έχουν στις μεγάλες πόλεις της Λατινικής Αμερικής...
Ωστόσο, η χώρα βρισκόταν σε δύσκολη οικονομική κατάσταση: οι τιμές της ζάχαρης παρέμεναν χαμηλές, ενώ τα συναλλαγματικά αποθέματα τα είχε κατακλέψει η τυραννία. Καθώς ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός παρακολουθούσε αυτό το πρόγραμμα επιτεύξεων με όλο και μεγαλύτερη εχθρότητα, οι ΗΠΑ σταμάτησαν τις εμπορικές τους πιστώσεις. Αυτό είχε σημαντική αρνητική επίδραση στις απαραίτητες για τη χώρα εισαγωγές. Ετσι, η Επανάσταση αναγκάστηκε να πάρει αυστηρά μέτρα οικονομίας. Αυτό όμως δεν το έκανε σε βάρος των φτωχών στρωμάτων του πληθυσμού, όπως γίνεται στον καπιταλιστικό κόσμο. Σταμάτησαν οι εισαγωγές των περιττών ειδών και καθιερώθηκε ισότιμη κατανομή των βασικών προϊόντων. Αυτό ήταν ένα από τα πιο δίκαια, ριζικά και αναγκαία μέτρα που πήρε η Επανάσταση, η οποία είχε μπροστά της έναν απελπισμένο αγώνα επιβίωσης».
Ιμπεριαλιστική επίθεση
«Ο ιμπεριαλισμός όμως δεν ήταν διατεθειμένος να επιτρέψει ήσυχα την ανάπτυξη της Επανάστασης στην Κούβα... δεν μπορούσε να ανεχτεί έστω και μόνο την εθνική - απελευθερωτική επανάσταση στην Κούβα. Μόλις ψηφίστηκε ο νόμος για την Αγροτική Μεταρρύθμιση, οι ΗΠΑ άρχισαν να οργανώνουν στρατιωτική επιχείρηση ενάντια στην Κούβα. Ακόμα λιγότερο ήταν διατεθειμένοι οι ιμπεριαλιστές να ανεχθούν το σοσιαλισμό στη χώρα μας. Και μόνο η σκέψη για το τι παράδειγμα μπορούσε να αποτελέσει για τη Λατινική Αμερική η νικηφόρα κουβανέζικη επανάσταση, τρόμαζε τους ηγετικούς κύκλους των γιάγκηδων. Για τον κουβανέζικο λαό, όμως, δεν υπήρχε άλλη διέξοδος. Ο λαός ούτε ήθελε ούτε μπορούσε να σταματήσει. Η εθνική μας απελευθέρωση και η κοινωνική μας απελευθέρωση ήταν αδιάσπαστα αλληλένδετες. Το να τραβήξουμε προς τα μπρος, γινόταν μια ιστορική ανάγκη. Το σταμάτημα θα σήμαινε δειλία και προδοσία που θα μας ξανακαταντούσε αποικία των γιάγκηδων και σκλάβους των εκμεταλλευτών. Είναι φανερό ότι οι συνθήκες για την τελική εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της χώρας μας καθορίζονταν από το νέο συσχετισμό των δυνάμεων στον παγκόσμιο στίβο...».
Στις 4 Μάρτη 1960, το γαλλικό πλοίο «Λε Κουμπρ», με φορτίο βελγικά όπλα που είχε αγοράσει η επαναστατική κυβέρνηση, ανατινάχτηκε, ενώ ξεφόρτωνε στο λιμάνι της Αβάνας.
Σχεδόν 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 200 τραυματίστηκαν - Κουβανοί λιμενεργάτες και φρουροί του επαναστατικού στρατού και Γάλλοι ναυτικοί, μέλη του πληρώματος του πλοίου. Ο Φιντέλ Κάστρο κατηγόρησε τις ΗΠΑ ως υπεύθυνες για το μακελειό. Στη φωτογραφία, οι πυρποληθείσες δεξαμενές κατά την έκρηξη στο πλοίο
Fernando Garcia - Oscar Sola
Πράγματι, μετά τη «Διακήρυξη της Αβάνας» η απάντηση των ΗΠΑ ήταν η απαγόρευση των εξαγωγών προς την Κούβα και στις αρχές του 1961 διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις, γεγονός που θα σηματοδοτήσει και την επίσημη έναρξη του μονομερούς πολέμου των ΗΠΑ κατά της Κούβας, που είναι συνυφασμένος με την πορεία της σοσιαλιστικής Κούβας.
Ετσι, μπροστά στην απειλή της στρατιωτικής επέμβασης από τις ΗΠΑ, που έγινε πράξη τον Απρίλη του 1961 με την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, στην οποία απέτυχαν οικτρά οι Αμερικάνοι, μετρά λοιπόν και απ' αυτή τη νικηφόρα μάχη του επαναστατημένου λαού κατά των ιμπεριαλιστών εισβολέων, η Επανάσταση στην Κούβα προχωρούσε προς τα μπρος. Στηριγμένη στην αδιάσπαστη ενότητα λαού και επαναστατικής κυβέρνησης, στο σοσιαλιστικό σύστημα και την ΕΣΣΔ, αλλά και στην αλληλεγγύη των εργατικών κινημάτων των καπιταλιστικών χωρών και του κινήματος τότε των λαών που είχαν αποτινάξει το ζυγό της αποικίας.
Στα μέσα του 1961 είχαν ήδη τεθεί οι βάσεις και οι προϋποθέσεις για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας της Κούβας και στις 16 Απριλίου του 1961 θα ανακηρύξει την Κούβα σοσιαλιστική. Μια μέρα αργότερα 1.297 Κουβανοί που είχαν καταφύγει στις ΗΠΑ με την εκπαίδευση και οδηγίες της CIA εισβάλλουν στον Κόλπο των Χοίρων. Δύο μέρες αργότερα οι κουβανικές δυνάμεις θα βγουν νικηφόρες από αυτήν την επέμβαση, κατατροπώνοντας τις αμερικανικές δυνάμεις και σηματοδοτώντας την πρώτη ήττα των Αμερικανών σε έδαφος της Λατινικής Αμερικής. Την Πρωτομαγιά, ο Κάστρο στην ομιλία του στην πλατεία της Επανάστασης θα τονίσει: "Λοιπόν ναι! Το καθεστώς μας είναι σοσιαλιστικό!... Θέλουμε ένα Σύνταγμα που να μην είναι αστικό που να ανταποκρίνεται δηλαδή στα συμφέροντα εκμετάλλευσης μιας τάξης σε βάρος του λαού. Θέλουμε ένα Σύνταγμα που να ανταποκρίνεται σε ένα καινούριο κοινωνικό σύστημα, όπου να μην υπάρχει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό το καινούριο σύστημα λέγεται σοσιαλισμός"».
Στο σοσιαλιστικό δρόμο
Στη φωτογραφία, μία μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ, στις 16 Απρίλη 1961, ο Φιντέλ στην κατάμεστη πλατεία της Επανάστασης διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης. Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος»
Fernando Garcia - Oscar Sola
Πώς προχώρησαν προς τα μπρος παίρνοντας μέτρα σοσιαλιστικού χαρακτήρα και, μάλιστα, σε συνθήκες αναμενόμενης στρατιωτικής επίθεσης;
«Στις 26 Οκτώβρη 1959, ιδρύθηκε η Εθνική Επαναστατική Πολιτοφυλακή.
Στις 4 Μάρτη 1960 το γαλλικό πλοίο «Λε Κουμπρ» με φορτίο βελγικά όπλα που είχε αγοράσει η επαναστατική κυβέρνηση ανατινάχτηκε ενώ ξεφόρτωνε στο λιμάνι της Αβάνας. Σχεδόν 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 200 τραυματίστηκαν - Κουβανοί λιμενεργάτες και φρουροί του επαναστατικού στρατού και Γάλλοι ναυτικοί, μέλη του πληρώματος του πλοίου. Ο Φιντέλ Κάστρο κατηγόρησε τις ΗΠΑ ως υπεύθυνες για το μακελειό. Στις 5 Μάρτη 1960, στην κηδεία των μαρτύρων του «Λε Κουμπρ» ρίχτηκε για πρώτη φορά το σύνθημα: "Πατρίδα ή θάνατος!".
Στις 8 Μάη της ίδιας χρονιάς, αποκαταστάθηκαν διπλωματικές σχέσεις με την Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
Στις 6 Αυγούστου, έγινε η εθνικοποίηση των διυλιστηρίων πετρελαίου, των εταιρειών ηλεκτρισμού και τηλεφώνων, καθώς και 36 εργοστασίων ζάχαρης. Ολα αυτά ανήκαν σε αμερικάνικες εταιρείες.
Στις 2 Σεπτέμβρη, ψηφίστηκε η Πρώτη Διακήρυξη της Αβάνας.
Στις 28 Σεπτέμβρη, σε μεγάλη λαϊκή συγκέντρωση και καθώς ακόμα αντηχούσαν οι εκρήξεις βομβών των αντεπαναστατών, ιδρύθηκαν οι Επιτροπές Αμυνας της Επανάστασης.
Στις 23 Φλεβάρη του 1961, ο Τσε Γκεβάρα αναλαμβάνει το υπουργείο Βιομηχανίας. Η εκβιομηχάνιση των εκατοντάδων εθνικοποιημένων επιχειρήσεων της Κούβας θα είναι το μεγάλο του σχέδιο. Στη φωτογραφία, ο Ραούλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα στα ορυχεία νικελίου του Νικάρο
Fernando Garcia - Oscar Sola
Στις 13 Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς εθνικοποιήθηκαν όλες οι τράπεζες και 383 μεγάλες οικονομικές επιχειρήσεις.
Την άλλη μέρα, στις 14 Οκτώβρη, ψηφίστηκε ο Νόμος της Αστικής Μεταρρύθμισης.
Το πρόγραμμα της Μονκάδα, στα κύρια σημεία του, είχε εκπληρωθεί και η Επανάσταση της Κούβας περνούσε στο σοσιαλιστικό στάδιο, καθώς συνεχιζόταν ο επικός αντιιμπεριαλιστικός αγώνας.
Τον Απρίλη 1961, όταν τα αεροδρόμιά μας βομβαρδίζονταν από τον αέρα και οι μισθοφόροι αποβιβάζονταν στη Χιρόν, 100.000 Κουβανέζοι νεολαίοι και δεκάδες χιλιάδες δάσκαλοι βρίσκονταν στην ύπαιθρο, στην εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού, στην πιο γιγάντια προσπάθεια που έγινε ποτέ σε μια χώρα. Μέσα σε ένα μόνο χρόνο, η Κούβα έγινε το έθνος με το πιο χαμηλό επίπεδο αγραμματοσύνης στη Λατινική Αμερική. Ο κουβανέζικος λαός, ταυτόχρονα, ήταν ικανός να διεξάγει μάχες σε διάφορα πεδία. Εδώ με το όπλο στο χέρι, εκεί με τα βιβλία, ενώ στα κέντρα δουλειάς και στα εργοστάσια, εκείνοι που έμεναν έβγαζαν την παραγωγή και εκείνων που είχαν φύγει για να πολεμήσουν».
Χρονολόγιο της κουβανικής επανάστασης
1952: Στο Μάρτιο του τρέχοντος έτους, Πρώην Πρόεδρος του Μπατίστα άρπαξαν και εξουσία με τη βοήθεια του στρατού.
1953: Στις 26 Ιουλίου, περίπου 160 επαναστάτες, με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο, επιτέθηκαν στο στρατώνα Μονκάδα στο Σαντιάγκο ντε Κούβα. Έξοδα που έγιναν στις Φιντέλ για την επίθεσή του στις 16 Οκτωβρίου? Έδωσε μία ομιλία με τίτλο, «η ιστορία θα με συγχωρέσει» στη δική του άμυνα.
1954: Τον Σεπτέμβριο του 1954, Αργεντινής μαρξιστής επαναστάτης, ο Τσε Γκεβάρα, έφτασε στην Πόλη του Μεξικού. Δύο μήνες αργότερα, ο Μπατίστα διέλυσε το κοινοβούλιο. Εξελέγη ομόφωνα ως συνταγματικό Πρόεδρο.
1955: Ο Φιντέλ Κάστρο και ο αδελφός του εισήχθησαν στον Τσε Γκεβάρα.
1956: Στις 25 Νοεμβρίου, ο Φιντέλ Κάστρο συνοδεύεται από τον αδελφό του, Ραούλ, ο Τσε Γκεβάρα και Καμίλο Σιενφουέγος, μαζί με άλλους αντάρτες που ξεκίνησε για την Κούβα. Στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, προσγειώθηκαν στην επαρχία Οριέντε.
1957: Στις 17 Ιανουαρίου, Κάστρο κέρδισε την πρώτη επιτυχία του και άρχισε να παίρνει τους οπαδούς μέσα και γύρω από την Κούβα. Στις 13 Μαρτίου, φοιτητές του Πανεπιστημίου ξεκίνησε μια επίθεση στο Προεδρικό Μέγαρο στην Αβάνα.
Η επίθεση δεν ήταν επιτυχής. Στις 30 Ιουλίου, ο Frank Pais, ένας Κουβανός επαναστάτης έπρεπε να θυσιάσει τη ζωή του στους δρόμους, ενώ αγωνίζεται εναντίον της κυβέρνησης του Μπατίστα.
1958: Το έτος 1958 ήταν αρκετά περιπετειώδης για την κουβανική επανάσταση. Θα δει τις διάφορες μορφές εξεγέρσεων. Οι άνθρωποι έδειχναν μη-συνεργασίας μέσω μιας απεργίας, ενώ υπήρξαν κάποιες εξέχουσες ένοπλες επιθέσεις για κατάργηση της κυβέρνησης του Μπατίστα.
Τον Φεβρουάριο, ο Ραούλ Κάστρο άνοιξε μπροστά στη Sierra de Cristal. Τον Μάρτιο, οι ΗΠΑ ανέστειλε την προμήθεια όπλων στις δυνάμεις του Μπατίστα. Η 26η Ιουλίου κίνημα οργάνωσε μια γενική απεργία τον Απρίλιο του 9,1958. Τον Μάιο, ο Μπατίστα προσπάθησε να καταστρέψουν τις ένοπλες δυνάμεις του Κάστρο. Οι αντάρτες βγήκε νικητής και κατέλαβε μία μεγάλη ποσότητα όπλων. Το πρώτο Κούβα-ΗΠΑ πειρατεία πραγματοποιήθηκε όταν οι μαχητές κατέλαβαν ένα αεροπλάνο που πετούσε από το Μαϊάμι στην Αβάνα. Τον Δεκέμβριο, οδήγησε τον Γκεβάρα ένα στράτευμα από αντάρτες επιτέθηκαν και Σάντα Κλάρα.
Στις 28 Δεκεμβρίου, κατάφεραν να το κατακτήσουν. Στις 31 Δεκεμβρίου, Camilo Cienfuegos οδήγησε μια ομάδα επαναστατών που κατέληξε σε νίκη στο Yaguajay.
1959: Την πρώτη μέρα του έτους, ο Μπατίστα έφυγε Κούβα μετά την παραίτησή τους. Στις 5 Ιανουαρίου, Μανουέλ Urrutia έγινε ο πρόεδρος της Κούβας. Ήταν η 20η Πρόεδρος της Κούβας. Στις 16 Φεβρουαρίου, ο Φιντέλ Κάστρο έγινε πρωθυπουργός της Κούβας. Ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδηγούν την κουβανική επανάσταση στην επιτυχία.
