έντονη πτώση του ευρώ στην αγορά ξένου συναλλάγματος.
Σε άρθρο του στους Φαινάνσιαλ Τάιμς, ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Μάρτιν Φελντστάιν αναζητεί πιθανές λύσεις για τη νέα κρίση στην ευρωζώνη.
Τώρα που αξιωματούχοι, πολιτικοί και η κοινή γνώμη μιλούν πλέον ανοιχτά για μια πιθανή κατάρρευση του ευρώ, το επιτόκιο του ισπανικού χρέους βρίσκεται εκτός ελέγχου και της Ιταλία φαίνεται να το ακολουθεί με γλήγορο βηματισμό, η ίδια η Γερμανία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μόλυνσης και παρά το ότι όλες οι σύνοδοι κορυφής των ευρωπαίων ηγετών εξακολουθούν να κλείνουν με αισιόδοξα ανακοινωθέντα, αλλά χωρίς καμία πραγματική ουσία, ακριβώς τώρα μια αποφασιστική απάντηση, κατά τον Φελντστάιν, θα μπορούσε να έλθει από τις ίδιες τις χρηματοπιστωτικές αγορές:
“Η αποδυνάμωση της αξίας του ευρώ είναι το κλειδί για την επιβίωση της ευρωζώνης.
Το ευρώ υποχώρησε τον τελευταίο χρόνο κατά 15% συγκριτικά με το δολάριο (από $1,44 κάτω από $1,21). Εάν υποχωρήσει περαιτέρω κατά 15%, τότε θα πλησιάσει σε ισοτιμία 1 προς 1 έναντι του δολαρίου, ενώ θα εξακολουθεί να είναι υψηλότερα κατά 20% από το ιστορικό χαμηλό των 84 σεντς.
Η αποδυνάμωσή του θα μειώσει τις τιμές των ευρωπαϊκών εξαγωγών και θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών, μειώνοντας ή εκμηδενίζοντας τα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, καθώς σχεδόν το ήμισυ του εμπορίου τους διεξάγεται σε χώρες εκτός ευρωζώνης. Το αδύναμο ευρώ θα ενισχύσει επίσης τις καθαρές εξαγωγές της Γερμανίας, θα αυξήσει τους γερμανικούς μισθούς και θα μειώσει τις εμπορικές ανισορροπίες εντός της ευρωζώνης“ .
Ο Φελντστάιν διαβεβαιώνει ότι αξιωματούχοι και εμπειρογνώμονες της ευρωζώνης με τους οποίους ήρθε σε επαφή όλοι τους συμφωνούν ότι η μείωση του ευρώ έναντι του δολαρίου θα ήταν ένα στοιχείο μεγάλης σημασίας για την επιβίωση του ενιαίου νομίσματος. Λέει ο Φελντστάιν:
“Η συνεχιζόμενη μείωση της αξίας του ευρώ δείχνει την αντίληψη των αγορών ότι το ευρώ πρέπει να υποχωρήσει, ειδάλλως η ευρωζώνη θα καταρρεύσει. Οι επενδυτές, άλλωστε, γνωρίζουν πόσο απότομα μπορεί να πέσει ένα νόμισμα: το 2008 το ευρώ υποχώρησε κατά 30% έναντι του δολαρίου μέσα σε έναν χρόνο και κατά 25% έναντι της βρετανικής στερλίνας, μέσα σε έξι μήνες.
Η υποχώρησή του, κατά συνέπεια, μπορεί να συμβεί και χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δράση από την ΕΚΤ. Εάν, όμως, η ΕΚΤ προχωρήσει σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, τότε θα υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών κατάρρευσης. “
Ποιά θα ήταν όμως,η αντίδραση των ΗΠΑ; Ο Φελντστάιν πιστεύει ότι η βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της ευρωζώνης θα έχει αρνητική επίδραση στις αμερικανικές εξαγωγές, αλλά με ένα σχετικά μικρό αντίκτυπο, επειδή το εμπόριο των ΗΠΑ με τις χώρες της ευρωζώνης αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 5 τοις εκατό του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Επιπλέον:
“ Δεν υπάρχει κανένας λόγος να περιμένει κανείς ότι θα υπάρξει πολιτική αντίδραση από την Ουάσιγκτον για τη στήριξη του ενιαίου νομίσματος.
Οι ΗΠΑ, άλλωστε, δεν συνηθίζουν να παρεμβαίνουν στην αγορά συναλλάγματος και τα επιτόκια είναι ήδη τόσο χαμηλά ώστε μεγαλύτερη μείωση θα ήταν απίθανη ακόμη και εάν το ήθελε η Fed. Επιπλέον, τόσο ο πρόεδρος Barack Obama όσο και ο πρόεδρος της Fed, Ben Bernanke, τόνισαν προσφάτως τον κίνδυνο που εγκυμονεί για τις ΗΠΑ η ενδεχόμενη κατάρρευση της ευρωζώνης “.
Ο Μάρτιν Φελντστάιν υπήρξε πάντα ένας σκεπτικιστής: άλλαξε άποψη; Στην πραγματικότητα, όχι.
“ Πιστεύω, τώρα, όπως και πριν από 20 χρόνια, ότι η επιβολή ενός ενιαίου νομίσματος σε μία ετερογενή ομάδα χωρών είναι λάθος. Η Ευρώπη δεν έχει τη γεωγραφική κινητικότητα και τους αυτοματισμούς μεταφοράς πόρων από τα πλούσια στα φτωχά κράτη, που δίνουν τη δυνατότητα στα ομόσπονδα κράτη των ΗΠΑ να έχουν ένα ενιαίο νόμισμα. Ενώ, όμως, η δημιουργία της ευρωζώνης ήταν ένα οικονομικό λάθος, το να διαλυθεί τώρα θα ήταν πολύ επιζήμιο για κυβερνήσεις, επενδυτές και πολίτες.
Ακόμη κι αν σωθεί η ευρωζώνη, πάντως, θα πρέπει να αντιμετωπίσει το δομικό πρόβλημα του ενιαίου νομίσματος: μια ακατάλληλη νομισματική πολιτική σε διαφορετικές χώρες και διαφορετικές συνθήκες. Τα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει τώρα η ευρωζώνη, όμως, μπορεί να αντιμετωπιστούν. Οι αγορές ομολόγων θα αποτρέψουν τον υπερβολικό δανεισμό των κυβερνήσεων και του ιδιωτικού τομέα, που καταγράφηκε την προηγούμενη δεκαετία. Και οι χώρες της περιφέρειας έχουν αρχίσει να κάνουν τα απαραίτητα μεταρρυθμιστικά βήματα, που θα μειώσουν τις διαφορές στην παραγωγικότητα και στο κόστος ανά μονάδα εργασίας “.
Εν ολίγοις, σύμφωνα με τον Φελντστάιν, αφού υπάρχει το ευρώ, αξίζει να κάνουμε μια προσπάθεια και να το κρατήσουμε.
Μένει να δούμε πώς οι αγορές χωρίς νέους κατάλληλους κανόνες, θα εμποδίσουν τα κεφάλαια να επωφεληθούν από αρμπιτράζ (διαδικασία εξασφάλισης υψηλότερου κέρδους χωρίς την ταυτόχρονη ανάληψη μεγαλύτερου κινδύνου)στις αποδόσεις, νέες φούσκες και νέα υπερβολικά χρέη.
Επίσης, μένει να δούμε αν οι “ μεταρρυθμίσεις“ θα καταφέρουν να μειώσουν επαρκώς τις μεγάλες ανισότητες στην παραγωγικότητα και το κόστος εργασίας που αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο εσωτερικό της ευρωζώνης.
Ο συγγραφέας είναι καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
