Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, η πανευρωπαϊκή και στη συνέχεια η παγκόσμια ύφεση, η πτώση τιμών στο πετρέλαιο και στα μέταλλα, η υποτίμηση του ρουβλιού, η αδυναμία εκπλήρωσης των κρατικών υποχρεώσεων προς τους πολίτες, η κατάρρευση των βιομηχανικών υποδομών, η ανεργία, είναι τα ζητήματα που συζητάει σήμερα όλος ο κόσμος. Ε, τίποτα από όλα αυτά δεν θα συμβεί! Σύμφωνα με τη γνώμη των περισσότερων οικονομολόγων κανένα από τα σενάρια «καταστροφής» δεν θα γίνει πραγματικότητα. Τελικά, τι θα συμβεί στη Ρωσία; Θα ταρακουνηθούμε, δεν θα μας αγγίξει η κρίση σε αυτή την φάση, θα μας προσπεράσει;
Σενάρια καταστροφής.
«Στη χειρότερη περίπτωση, θα πέσουμε στην «μαύρη τρύπα» και θα βρεθούμε στον πάτο του πηγαδιού, αλλά με καλή παρέα. Επειδή το απαισιόδοξο σενάριο είναι μια παγκόσμια ύφεση, που θα τους συμπεριλάβει όλους», δηλώνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Παγκοσμιοποίησης, Μιχαήλ Ντελιάγκιν. Στη γλώσσα που εδώ και αρκετό καιρό αντιλαμβάνεται κάθε ρώσος πολίτης, η «μαύρη τρύπα» σύμφωνα με τον κ.Ντελιάγκιν σημαίνει τιμή πετρελαίου στα 50 δολάρια το βαρέλι. Ο ίδιος είναι ένας από τους λίγους εμπειρογνώμονες που μπορεί να προσομοιώσει με μαθηματικά μοντέλα την πιθανή καταστροφή. Οι οικονομολόγοι, σε αντίθεση με τους στρατιωτικούς, συνήθως δεν κάνουν υπολογισμούς με βάση τις πολύ ακραίες συνθήκες όπως είναι οι πόλεμοι, αλλά λειτουργούν με τα «αισιόδοξα» και τα «απαισιόδοξα»σενάρια πάνω στις πιο πιθανές προβλέψεις. Και σε αυτή τη λογική, όλοι, όπως και ο Ντελιάγκιν, θεωρούν μια παγκόσμια ύφεση εξαιρετικά απίθανη, με ένα ρεαλιστικό σενάριο ανάπτυξης μιας ευρωπαϊκής κρίσης να φαίνεται πιο λογικό να συμβεί.
Η ρεαλιστική προοπτική.
«Οι τιμές του πετρελαίου θα σταθεροποιηθούν στα 115δολάρια το βαρέλι, η οικονομική ανάπτυξη θα είναι 3,9% ετησίως», προβλέπει ο διακεκριμένος αναλυτής του Κέντρου Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Βραχυπρόθεσμων Προγνώσεων, Ντμίτρι Μπελοούσοφ. Αυτή είναι μια μορφή «επαναφύτευσης» της οικονομίας. Η οικονομία θα επανακάμψει όταν οι Ευρωπαίοι τα βρουν με την Ελλάδα. η Ισπανία ξεπεράσει την κρίση όσο πιο απαλά γίνεται, τα προβλήματα της Κίνας εξαφανιστούν γρήγορα και η κυβέρνηση μας συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις,επιβλέποντας την πορεία τους, τονώνοντας ταυτόχρονα την εγχώρια ζήτηση.
Οι εξαγωγές αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου,αποτελούν το 62% των ρωσικών εξαγωγών. Οι πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, καλύπτουν το 47,3% των εσόδων του προϋπολογισμού. Ο κύριος προσανατολισμός στις εξαγωγές μας είναι η ευρωπαϊκή αγορά. Οι τιμές του φυσικού αερίου συνδέονται με τις τιμές του πετρελαίου, εξηγεί ο διευθυντής του Κέντρου Ερευνών της Μεταβιομηχανικής Κοινωνίας, Βλαντισλάβ Ινοζέμτσεφ. Ωστόσο, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι αν θα καταρρεύσουν τα πάντα στη ζώνη του ευρώ, θα καταρρεύσουμε και εμείς. Ακόμα και η πτώση του ΑΕΠ στην Ευρώπη κατά 10%, δεν αποτελεί λόγο για να πέσουν οι τιμές του πετρελαίου κατά τρεις φορές, πιστεύει ο κ. Ινοζέμτσεφ. Η κατάρρευση της ευρωζώνης θα κοστίσει ακριβότερα στην ΕΕ απ’το να τη διατηρήσει. Επιπλέον, τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα φαίνεται ότι απομακρύνουν τη χώρα από το χείλος της οικονομικής αβύσσου.
Κρίση διαχείρισης στην Ευρωζώνη.
Ο Βλαντισλάβ Ινοζέμτσεφ κλίνει προς το σενάριο της διευθέτησης της κατάστασης στη ευρωζώνη. Ο ίδιος, θεωρεί τη σημερινή κρίση σαν μια «κρίση διαχείρισης», παρά ως οικονομική. Η κατάσταση στην ευρωζώνη δεν είναι αδιέξοδη, όπως φαίνεται. Η ανησυχία, προέρχεται περισσότερα από τα σχόλια των οικονομικών αναλυτών και των οργανισμών αξιολόγησης. Αυτοί είναι που οξύνουν την κατάσταση και οδηγούν σε υστερία (παρά η ίδια η οικονομική κατάσταση). Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα που συνηγορεί σε αυτό είναι το χρέος των ΗΠΑ. Το αμερικάνικο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας είναι μεγαλύτερο από ότι στις προβληματικές χώρες του ευρωπαϊκού νότου, την Ελλάδα και την Ιταλία. Για αυτό δεν μιλάει κανείς.
Το πραγματικό πρόβλημα, είναι η διαχείριση της ευρωζώνης.Το πρόβλημα εμφανίζεται στη μακρά διαδικασία λήψης αποφάσεων και στην απροθυμία ανάληψης κινδύνων, που φαίνεται στην τάση διαχωρισμού των προβληματικών assets. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα ενιαίο νόμισμα, ένα ενιαίο κέντρο κυκλοφορίας, αλλά δεν υπάρχει ενιαία δημοσιονομική πολιτική, δεν υπάρχει το ανάλογο του υπουργείου Οικονομικών για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έγιναν πολλά λάθη στη διαχείριση της ΕΕ. Τα δάνεια δανεισμού για παράδειγμα. Από 10% που ήταν για την Ιταλία στα τέλη του ‘90 έφτασαν στο 3% στις αρχές του 2000. Το χρέος της φυσικά, αυξήθηκε. Η Ελλάδα και η Ιταλία που επανειλημμένα είχαν υπερβεί το κριτήρια του Μάαστριχτ, ποτέ δεν τιμωρήθηκαν. Αν θα τιμωρούνταν,ίσως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Και τώρα υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια.Πρώτον, να λυθεί το πρόβλημα και να αντλήσουν τα σωστά συμπεράσματα από το μάθημα που τους δόθηκε. Δεύτερον, να λυθεί το πρόβλημα και να μην βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα.
Οι συνέπειες για τη Ρωσία.
Πως πρέπει να αντιδράσει η Ρωσία; Στο ρεαλιστικό σενάριο δεν είναι τόσο τραγική και η πρόβλεψη για τις τιμές του πετρελαίου. Το όριο, ο πάτος του πηγαδιού, για τις χώρες του ΟΠΕΚ, είναι περίπου 80 δολάρια το βαρέλι.Μπορεί να πέσει και πιο χαμηλά, μέχρι τα 72 – 75 δολάρια, αλλά στην περίπτωση που η τιμή ετοιμάζεται να κάνει ελεύθερη πτώση, μπαίνουν αυτόματα σε λειτουργία οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί, μας ηρεμεί ο Ντμίτρι Μπελοούσοφ.
Τα δεδομένα είναι συγκεκριμένα. Στην ευρωζώνη, έχουμε οικονομικά προβλήματα. Μία από τις επιλογές θα ήταν να αγοράσουν λιγότερους ενεργειακούς πόρους, σημειώνει ο Γιεβγκένι Πογκρεμπνιάκ, διευθυντής του τμήματος στρατηγικής ανάλυσης της ρώσικης τράπεζας «Vnesheconombank» (VEB). Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η Κίνα και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπου υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις για ανάπτυξη και εξακολουθούν να είναι ενεργοβόρες. Η τιμή του πετρελαίου θα εξαρτηθεί από την αναλογία αυτών των δύο τάσεων. Στο άμεσο μέλλον, με χρονικό ορίζοντα τους επόμενους τρεις έως έξι μήνες, η κατάσταση δεν αναμένεται να μεταβληθεί σημαντικά.
Έτσι, από ότι φαίνεται, δεν απειλούμαστε από καμία καταστροφή. Παρόλα αυτά, οι στρατηγικοί στόχοι συνεχίζουν να είναι επίκαιροι. Η διαφοροποίηση των εξαγωγικών αγορών, οι επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας, η ανάπτυξη της εσωτερικής ζήτησης και του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνουν.
Σενάρια καταστροφής.
«Στη χειρότερη περίπτωση, θα πέσουμε στην «μαύρη τρύπα» και θα βρεθούμε στον πάτο του πηγαδιού, αλλά με καλή παρέα. Επειδή το απαισιόδοξο σενάριο είναι μια παγκόσμια ύφεση, που θα τους συμπεριλάβει όλους», δηλώνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Παγκοσμιοποίησης, Μιχαήλ Ντελιάγκιν. Στη γλώσσα που εδώ και αρκετό καιρό αντιλαμβάνεται κάθε ρώσος πολίτης, η «μαύρη τρύπα» σύμφωνα με τον κ.Ντελιάγκιν σημαίνει τιμή πετρελαίου στα 50 δολάρια το βαρέλι. Ο ίδιος είναι ένας από τους λίγους εμπειρογνώμονες που μπορεί να προσομοιώσει με μαθηματικά μοντέλα την πιθανή καταστροφή. Οι οικονομολόγοι, σε αντίθεση με τους στρατιωτικούς, συνήθως δεν κάνουν υπολογισμούς με βάση τις πολύ ακραίες συνθήκες όπως είναι οι πόλεμοι, αλλά λειτουργούν με τα «αισιόδοξα» και τα «απαισιόδοξα»σενάρια πάνω στις πιο πιθανές προβλέψεις. Και σε αυτή τη λογική, όλοι, όπως και ο Ντελιάγκιν, θεωρούν μια παγκόσμια ύφεση εξαιρετικά απίθανη, με ένα ρεαλιστικό σενάριο ανάπτυξης μιας ευρωπαϊκής κρίσης να φαίνεται πιο λογικό να συμβεί.
Η ρεαλιστική προοπτική.
«Οι τιμές του πετρελαίου θα σταθεροποιηθούν στα 115δολάρια το βαρέλι, η οικονομική ανάπτυξη θα είναι 3,9% ετησίως», προβλέπει ο διακεκριμένος αναλυτής του Κέντρου Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Βραχυπρόθεσμων Προγνώσεων, Ντμίτρι Μπελοούσοφ. Αυτή είναι μια μορφή «επαναφύτευσης» της οικονομίας. Η οικονομία θα επανακάμψει όταν οι Ευρωπαίοι τα βρουν με την Ελλάδα. η Ισπανία ξεπεράσει την κρίση όσο πιο απαλά γίνεται, τα προβλήματα της Κίνας εξαφανιστούν γρήγορα και η κυβέρνηση μας συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις,επιβλέποντας την πορεία τους, τονώνοντας ταυτόχρονα την εγχώρια ζήτηση.
Οι εξαγωγές αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου,αποτελούν το 62% των ρωσικών εξαγωγών. Οι πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, καλύπτουν το 47,3% των εσόδων του προϋπολογισμού. Ο κύριος προσανατολισμός στις εξαγωγές μας είναι η ευρωπαϊκή αγορά. Οι τιμές του φυσικού αερίου συνδέονται με τις τιμές του πετρελαίου, εξηγεί ο διευθυντής του Κέντρου Ερευνών της Μεταβιομηχανικής Κοινωνίας, Βλαντισλάβ Ινοζέμτσεφ. Ωστόσο, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι αν θα καταρρεύσουν τα πάντα στη ζώνη του ευρώ, θα καταρρεύσουμε και εμείς. Ακόμα και η πτώση του ΑΕΠ στην Ευρώπη κατά 10%, δεν αποτελεί λόγο για να πέσουν οι τιμές του πετρελαίου κατά τρεις φορές, πιστεύει ο κ. Ινοζέμτσεφ. Η κατάρρευση της ευρωζώνης θα κοστίσει ακριβότερα στην ΕΕ απ’το να τη διατηρήσει. Επιπλέον, τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα φαίνεται ότι απομακρύνουν τη χώρα από το χείλος της οικονομικής αβύσσου.
Κρίση διαχείρισης στην Ευρωζώνη.
Ο Βλαντισλάβ Ινοζέμτσεφ κλίνει προς το σενάριο της διευθέτησης της κατάστασης στη ευρωζώνη. Ο ίδιος, θεωρεί τη σημερινή κρίση σαν μια «κρίση διαχείρισης», παρά ως οικονομική. Η κατάσταση στην ευρωζώνη δεν είναι αδιέξοδη, όπως φαίνεται. Η ανησυχία, προέρχεται περισσότερα από τα σχόλια των οικονομικών αναλυτών και των οργανισμών αξιολόγησης. Αυτοί είναι που οξύνουν την κατάσταση και οδηγούν σε υστερία (παρά η ίδια η οικονομική κατάσταση). Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα που συνηγορεί σε αυτό είναι το χρέος των ΗΠΑ. Το αμερικάνικο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας είναι μεγαλύτερο από ότι στις προβληματικές χώρες του ευρωπαϊκού νότου, την Ελλάδα και την Ιταλία. Για αυτό δεν μιλάει κανείς.
Το πραγματικό πρόβλημα, είναι η διαχείριση της ευρωζώνης.Το πρόβλημα εμφανίζεται στη μακρά διαδικασία λήψης αποφάσεων και στην απροθυμία ανάληψης κινδύνων, που φαίνεται στην τάση διαχωρισμού των προβληματικών assets. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα ενιαίο νόμισμα, ένα ενιαίο κέντρο κυκλοφορίας, αλλά δεν υπάρχει ενιαία δημοσιονομική πολιτική, δεν υπάρχει το ανάλογο του υπουργείου Οικονομικών για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έγιναν πολλά λάθη στη διαχείριση της ΕΕ. Τα δάνεια δανεισμού για παράδειγμα. Από 10% που ήταν για την Ιταλία στα τέλη του ‘90 έφτασαν στο 3% στις αρχές του 2000. Το χρέος της φυσικά, αυξήθηκε. Η Ελλάδα και η Ιταλία που επανειλημμένα είχαν υπερβεί το κριτήρια του Μάαστριχτ, ποτέ δεν τιμωρήθηκαν. Αν θα τιμωρούνταν,ίσως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Και τώρα υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια.Πρώτον, να λυθεί το πρόβλημα και να αντλήσουν τα σωστά συμπεράσματα από το μάθημα που τους δόθηκε. Δεύτερον, να λυθεί το πρόβλημα και να μην βγάλουν τα σωστά συμπεράσματα.
Οι συνέπειες για τη Ρωσία.
Πως πρέπει να αντιδράσει η Ρωσία; Στο ρεαλιστικό σενάριο δεν είναι τόσο τραγική και η πρόβλεψη για τις τιμές του πετρελαίου. Το όριο, ο πάτος του πηγαδιού, για τις χώρες του ΟΠΕΚ, είναι περίπου 80 δολάρια το βαρέλι.Μπορεί να πέσει και πιο χαμηλά, μέχρι τα 72 – 75 δολάρια, αλλά στην περίπτωση που η τιμή ετοιμάζεται να κάνει ελεύθερη πτώση, μπαίνουν αυτόματα σε λειτουργία οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί, μας ηρεμεί ο Ντμίτρι Μπελοούσοφ.
Τα δεδομένα είναι συγκεκριμένα. Στην ευρωζώνη, έχουμε οικονομικά προβλήματα. Μία από τις επιλογές θα ήταν να αγοράσουν λιγότερους ενεργειακούς πόρους, σημειώνει ο Γιεβγκένι Πογκρεμπνιάκ, διευθυντής του τμήματος στρατηγικής ανάλυσης της ρώσικης τράπεζας «Vnesheconombank» (VEB). Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η Κίνα και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπου υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις για ανάπτυξη και εξακολουθούν να είναι ενεργοβόρες. Η τιμή του πετρελαίου θα εξαρτηθεί από την αναλογία αυτών των δύο τάσεων. Στο άμεσο μέλλον, με χρονικό ορίζοντα τους επόμενους τρεις έως έξι μήνες, η κατάσταση δεν αναμένεται να μεταβληθεί σημαντικά.
Έτσι, από ότι φαίνεται, δεν απειλούμαστε από καμία καταστροφή. Παρόλα αυτά, οι στρατηγικοί στόχοι συνεχίζουν να είναι επίκαιροι. Η διαφοροποίηση των εξαγωγικών αγορών, οι επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας, η ανάπτυξη της εσωτερικής ζήτησης και του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνουν.
