Μια νέα μελέτη που έρχεται από τη Νορβηγία και συγκεκριμένα από την οργάνωση Publish What You Pay Norway (PWYPN) αποκαλύπτει πώς οι γίγαντες της εξορυκτικής βιομηχανίας εξαφανίζουν τα κέρδη μέσα από φορολογικούς παραδείσους και μυστικές δικαιοδοσίες, όπως το Delaware των ΗΠΑ και η Ολλανδία. Αντίγραφο της έκθεσης “Piping profits: the secret world of oil, gas and mining giants” μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ.
Και επειδή το θέμα ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ, ακολουθεί σχόλιο…
Ψάχνοντας στις ετήσιες εκθέσεις και στις καταχωρήσεις στο χρηματιστήριο δέκα από τις πιο ισχυρές εταιρείες εξόρυξης πετρελαίου, μετάλλων και φυσικού αερίου στον κόσμο, όπως η BP, η ExxonMobil και η Glencore, η πεντάμηνη έρευνα του PWYPN διαπίστωσε ότι:
Μόνο αυτές οι 10 εταιρείες κατέχουν τον εντυπωσιακό αριθμό των 6.038 θυγατρικών
Το ένα τρίτο από αυτες βρίσκονται σε “μυστικές δικαιοδοσίες”, με πρώτο το Delaware και έπειτα την Ολλανδία
Οι “μυστικές δικαιοδοσίες” είναι μέρη όπου υπάρχουν ελάχιστες απαιτήσεις από τις εταιρείες για τη δημοσίευση ισολογισμών και στοιχείων ιδιοκτησίας καθώς και ενός πλήθους άλλων βασικών πληροφοριών, οι οποίες ως αποτέλεσμα μπορούν να μένουν κρυφά από τη δημόσια θέα. Οι μυστικές δικαιοδοσίες διευκολύνουν τις παράνομες χρηματικές ροές από τις οποίες οι αναπτυσσόμενες, αλλά πλούσιες σε ορυκτούς πόρους χώρες χάνουν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο.
Καμία από τις εταιρείες δεν παραβιάζει κανένα νόμο, ούτε τυχόν κανονιστικές απαιτήσεις της χρηματιστηριακής αγοράς. Όμως, σύμφωνα με την Mona Thowsen, εθνική συντονιστρια του PWYPN: “Αυτό που η μελέτη δείχνει είναι ότι η ιδιοκτησιακή δομή της εξορυκτικής βιομηχανίας και η τεράστια χρήση των μυστικών δικαιοδοσιών μπορεί να λειτουργήσει κατά της επείγουσας ανάγκης να μειωθεί η διαφθορά και η επιθετική φοροαποφυγή στον εξορυκτικό τομέα”. Πίσω από την ευγενική διατύπωση, αυτό που λέει αυτή η κυρία είναι ότι “η ιδιοκτησιακή δομή της εξορυκτικής βιομηχανίας ΕΥΝΟΕΙ τη διαφθορά και την επιθετική φοροαποφυγή”.
Την ίδια ώρα αυξάνονται από πολλές πλευρές οι πιέσεις στους νομοθέτες των ΗΠΑ και της ΕΕ να λάβουν αποφάσεις που θα σταματήσουν η λεηλασία και την οικονομική αιμορραγία των πλούσιων σε ορυκτά πλην φτωχών χωρών. Συγκεκριμένα επιζητείται η καθιέρωση μέτρων που θα υποχρεώνουν τις εταιρείες να δημοσιεύουν όλα τους τα έσοδα, κόστη, κέρδη, φόρους και τις ποσότητες των φυσικών πόρων που χρησιμοποίησαν ή απέκτησαν, για κάθε χρονιά και για κάθε χώρα όπου δραστηριοποιούνται. Αυτά είναι τα λεγόμενα Country-by-Country Reporting measures που θεωρούνται βασικά εργαλεία για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της αδιαφάνειας που βλάπτει τους ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σήμερα οι γίγαντες της εξορυκτικής βιομηχανίας “συμπυκνώνουν” όλες αυτές τις πληροφορίες σε μια σειρά λογαριασμών. Αυτό καθιστά αδύνατο για τους πολίτες να αποκτήσουν μια ακριβή εικόνα του πόσο πετρέλαιο, φυσικό αέριο ή ορυκτά εξάγονται από τις χώρες τους, πόσα έχουν απομείνει και τι είδους συμφωνία έκανε η χώρα τους για λογαριασμό τους.
Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης δημοσιογράφοι από τη Βολιβία και το Εκουαδόρ που προσπαθούσαν να αποκτήσουν βασικές οικονομικές και επιχειρησιακές πληροφορίες σχετικά με στρατηγικής σημασίας εξορυκτικές επιχειρήσεις στις χώρες τους. Οι επιπονες προσπάθειες ενάμιση μήνα δεν απέδωσαν τίποτα γιατί έπεσαν πάνω στο πέπλο μυστικότητας που καλύπτει αυτές τις πληροφορίες και εμποδίζει τους πολίτες να μάθουν τι συμβαίνει με τους φυσικούς τους πόρους.
“Είτε πρόκειται για τις εξορυκτικές βιομηχανίες ή για το ίδιο το κράτος, ενώνουν τις δυνάμεις τους απέναντι στον κοινό εχθρό: τις ερωτήσεις της κοινωνίας των πολιτών”.
Marco Escalera, Somos Sur, Βολιβία
Τόσο το Ντελαγουέρ όσο και η Ολλανδία είναι ελκυστικοί τόποι για εταιρείες. Πάνω από 900.000 επιχειρήσεις – περισσότερες από τον ανθρώπινο πληθυσμό του – έχουν επιλέξει το Delaware ως έδρα τους. Στην Ολλανδία εδρεύει ο μεγαλύτερος αριθμός από conduit-companies (εταιρείες-διαύλους) παγκοσμίως και είναι μια σημαντική δικαιοδοσία για εταιρείες που επιθυμούν να μεταφέρουν το εταιρικό χρέος μέσα στην ίδια οργάνωση.
Oι conduit companies είναι εταιρείες που συστήνονται για την αποφυγή της διπλής φορολόγησης – όμως σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Συμβούλιο - COM(2012) 337 final – αναφέρονται ως “εταιρείες ειδικού σκοπού που εξυπηρετούν τη φοροαποφυγή”.
Για να έρθουμε και στην Ελλάδα: H χώρα μας δεν φημίζεται για ισχυρούς θεσμούς που λειτουργούν – αντιθέτως φημιζεται για ευρύτατη διαφθορά και μάλιστα με επιδόσεις που επιδεινώνονται διαρκώς. Το 2011 η Ελλάδα κατέλαβε την 80η θέση στον “Corruption Perception Index (CPI)”, μαζί με το Ελ Σαλβαδόρ, το Περού και την Ταϊλάνδη (δείτε εδώ). Ο CPI κατατάσσει 183 χώρες χρησιμοποιώντας στοιχεία από 17 διαφορετικές έρευνες που εξετάζουν παράγοντες όπως η εφαρμογή των νόμων κατά της διαφθοράς, η πρόσφαση στην πληροφόρηση και οι συγκρούσεις συμφερόντων.
Είναι δε εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ΟΛΕΣ οι μεταλλευτικές εταιρείες που πέρασαν από τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, είχαν την ιδιοκτησία μέσω κάποιας Ολλανδικής εταιρείας. Η TVX GOLD είχε μια Ολλανδική εταιρείας με το όνομα MUYSKEN HOLDINGS B.V. Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε αν η TVX πλήρωσε ποτέ φόρους στο Ελληνικό κράτος στα 7 χρόνια που λειτουργούσε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας.
Η ΕUROPEAN GOLDFIELDS κατείχε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας μέσω της θυγατρικής της EUROPEAN GOLDFIELDS MINING BV (NETHERLANDS), η οποία διατηρήθηκε και με το καινούριο ιδιοκτησιακό καθεστώς της ΕLDORADO GOLD. Δείτε και το σχετικό διάγραμμα με τις 31 συνολικά θυγατρικές της ΕLDORADO από την “Αnnual Information Form 2012″ (εικόνα):
Tα μεταλλεία στην Τουρκία τα κατέχει μέσω άλλης Ολλανδικής θυγατρικής. Και το μεταλλείο Certej στη Ρουμανία μέσω… Μπαρμπάντος.
Το αν αυτές οι εταιρείες είναι πραγματικά “εταιρείες-δίαυλοι που εξυπηρετούν την φοροαποφυγή”, όπως λέει και η Κομισιόν, δεν το γνωρίζουμε. Όμως η κατά προτίμηση χρήση Ολλανδικών θυγατρικών σίγουρα δημιουργεί ερωτηματικά. Και έχουμε μια ερώτηση να απευθύνουμε στους φωστήρες της Κυβέρνησης που τόσο ενεργά προωθούν την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων από ξένες πολυεθνικές:
Η φορολόγηση των εταιρειών είναι ως γνωστόν η μόνη πηγή από την οποία η Ελλάδα μπορεί να περιμένει έσοδα από τα μεταλλεία της ΕLDORADO που είναι ιδιωτικά μεταλλεία, άρα δεν υπάρχουν ούτε δικαιώματα ούτε μισθώματα. Είναι τόσο σίγουροι εκεί στο Υπουργείο Οικονομικών ότι θα καταφέρουν να βρουν το δρόμο τους μέσα από το δαίδαλο των ξένων θυγατρικών και να βρουν φορολογητέα ύλη να φορολογήσουν; Eίναι τόσο σίγουροι ότι όσα περιγράφει το πιο πάνω άρθρο δεν μας αφορούν;
Και κλείνουμε με κάτι ενδεικτικό του τι συμβαίνει στον θαυμαστό κόσμο της δημιουργικής λογιστικής και της παγκοσμιοποιημένης απορρύθμισης:
Το 2003, η μεταλλευτική εταιρεία CAMBIOR αποχώρησε από τη Γουιάνα, αφού είχε τελειώσει η εκμετάλλευση ενός από τα πλουσιότερα μεταλλεία χρυσού του κόσμου, το Ομάι. Στο μεταξύ είχε προκαλέσε μια από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στην ιστορία όταν, τον Αύγουστο 1995, το φράγμα τελμάτων του μεταλλείου κατέρρευσε, στέλνοντας ένα κύμα αποβλήτων με κυάνιο και βαρέα τοξικά μέταλλα στον μεγαλύτερο ποταμό της χώρας τον Essequibo. H αγωγή αποζημιώσεων από τους 23.000 κατοίκους των παραποτάμιων κοινοτήτων απορρίφθηκε από το δικαστήριο το οποίο δεν βρήκε ποινικές ευθύνες στην εταιρεία (διαβάστε περισσότερα εδώ).
Εχοντας αφαιρέσει από το Ομάι 2,9 εκατ. ουγγιές χρυσού ή περίπου 1 δις δολάρια (η τιμή του χρυσού ήταν χαμηλή τότε…), η Cambior δεν πληρωσε ποτέ ούτε ένα δολάριο εταιρικού φόρου γιατί ποτέ δεν παρουσίασε κέρδη! Όπως δήλωσε στο δικαστήριο ο δικηγόρος των παθόντων κατοίκων “ή οι μέτοχοι της CAMBIOR παραπλανήθηκαν ή η χώρα, μεταφορικά μιλώντας, χάνει την παρθενία της”.
