Μέσα από αυτό το άρθρο δεν θα προσπαθήσω να γίνω ούτε γεωπόνος ούτε εντομολόγος αλλά ούτε και υπεύθυνος επί του θέματος. Μια προσπάθεια θα κάνω για να δω πως φτάσαμε σε αυτήν την κατάσταση.
Αν πάρουμε το θέμα από την αρχή θα δούμε ότι το κουνούπι ζει από 18 ημέρες έως 4-5 εβδομάδες και το θηλυκό είναι αυτό που χρειάζεται το αίμα για να επωάσει τα αυγά του σε στάσιμα νερά, τα οποία επιπλέουν στην επιφάνεια. Τα αυγά μετατρέπονται σε προνύμφες και στην συνέχεια βγαίνει μέσα από την προνύμφη το κουνούπι και ξανά ξεκινά ο ίδιος κύκλος ζωής του.
Ό νομός Έβρου λοιπόν αποτελεί για το κουνούπι το παράδεισό του. Άφθονα νερά για να πολλαπλασιαστή και άνθρωποι και ζώα για να τροφοδοτηθεί με το αίμα που χρειάζεται για τα αυγά του.
Στον νομό μας κάθε χρόνο γίνονται προσπάθειες για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αλλά καθώς φαίνεται δεν τα καταφέρνουν και ιδιαίτερα καλά καθότι το πρόβλημα μεγαλώνει κάθε χρόνο.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση των κουνουπιών στον νομό μας. Χαρακτηριστικό είναι ότι φέτος το πρόβλημα οξύνθηκε μέχρι και στην Σαμοθράκη. Που μπορεί να οφείλεται αυτό; Ένας από τους λόγους είναι η ανθρώπινη παρέμβαση. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί σε όλο τον νομό μας τεχνητές λίμνες για τον ανεφοδιασμό των πυροσβεστικών οχημάτων με νερό σε περιπτώσεις φωτιάς. Σε μια πρόχειρη καταμέτρηση στην περιοχή του Διδυμοτείχου θα βρούμε τουλάχιστον πέντε από αυτές οι οποίες είναι κατά την καλοκαιρινή περίοδο στάσιμα τα νερά τους και βοηθούν στον πολλαπλασιασμό των κουνουπιών.
Μια άλλη ανθρώπινη παρέμβαση που πιστεύω ότι γιγάντωσε το θέμα είναι η συνεχώς αυξανόμενηκαλλιέργεια ρυζιού από την γείτονα χώρα την Τουρκία. Αν θα δούμε τον χάρτη του νομού μας θα παρατηρήσουμε και το μέγεθος της καλλιέργειας ρυζιού στην ανατολική Θράκη. Οι καλλιέργειες αυτές είναι σημαντικές για την επιβίωση του ντόπιου πληθυσμού και μάλιστα κάθε χρόνο γίνεται και γιορτή ρυζιού στην Ιψάλα της Τουρκίας που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νότιο-ανατολικά από το Σουφλί. Όλοι αυτοί οι ορυζώνες αποτελούν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα ανάπτυξης των κουνουπιών. Φυσικά ο νομός Έβρου πέραν του συνώνυμου ποταμού του, έχει αρκετά άλλα ποτάμια εκατέρωθεν των συνόρων, αρδευτικά κανάλια, υπαίθριες ποτίστρες ζώων και στάσιμα νερά επί μήνες λόγω των πλημμυρών του χειμώνα σε λιβαδοκαλλιέργειες.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν σημεία πολλαπλασιασμού των κουνουπιών και μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος και πόσο δύσκολη είναι η αντιμετώπισή του.
Τα κουνούπια έχουν αποδείξει ότι ακόμη και μέσα σε έναν κουβά νερό μπορούν να πολλαπλασιαστούν.
Τα μέτρα που λαμβάνονται μέχρι στιγμής από την πολιτεία φαίνεται ότι δεν επαρκούν κρίνοντας εκ του αποτελέσματος καθότι τα κουνούπια αυξάνονται κάθε χρόνο.
Το πρόβλημα είναι τόσο πολυσύνθετο που για ν αντιμετωπιστεί χρειάζεται ένα πρόγραμμα συνδυασμού πολλών μέτρων για να έχουμε αποτέλεσμα. Συνήθως καταπολέμηση κουνουπιών και εντομοκτόνα είναι συνδεδεμένα στο μυαλό μας και δεν έχουμε άδικο. Αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό.
Ποιες άλλες λύσεις υπάρχουν λοιπόν;
Το ψαράκι Gambusia affinis
Το ψαράκι Gambusia affinis Είναι κατεξοχήν προνυμφοφάγα ψάρια που συνήθως προτιμούν να ζουν σε ζεστά, καθαρά και ρηχά νερά. Με δεδομένη όμως την πολύ μεγάλη προσαρμοστικότητά τους στην θερμοκρασία του νερού και την αλατότητα, έχουν αποδειχθεί καταπληκτικοί θηρευτές προνυμφών κουνουπιών ακόμα και σε νερά που δεν είναι ανάλογα των προτιμήσεων τους. Το πόσες προνύμφες κουνουπιών μπορεί να καταναλώσει ένα κουνουπόψαρο την ημέρα, εξαρτάται από το μέγεθός του (από 100 έως 1000 προνύμφες σε 24 ώρες). Το είδος αυτό εισάχθηκε στη Κρήτη κατά το 1937 από την Επιθεώρηση Καταπολέμησης της Ελονοσίας που είχε δημιουργηθεί από την Υγειονομική Σχολή των Αθηνών. Γι ‘αυτό τον λόγω κατασκευάστηκαν σε 3 πόλεις της Κρήτης (Χανιά, Ρέθυµνο και Ηράκλειο) ειδικές δεξαμενές (τεχνητά ενυδρεία, όπως ονομάστηκαν) για την διατήρηση πληθυσμών G. affinis και την συνεχή διασπορά τους σε περιοχές µε τέλματα και τενάγη, όπου ενδημούσαν τα κουνούπια. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε λίμνες, κανάλια, φράγματα και παραποτάμους και πιστεύω θα έχουν αποτελέσματα.
Sun Oil
Τα λάδια γνωστά ως sun oil κατατάσσονται στην κατηγορία των χημικών και δημιουργούν μια λεπτή ελαιώδης κρούστα στην επιφάνεια στάσιμων νερών με αποτέλεσμα την ασφυξία των προνυμφών. Τα λάδια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε στάσιμα νερά τα οποία δεν φιλοξενούν ψάρια μέσα , όπου θα ασφυκτιούσαν και αυτά από μη οξυγόνωση των νερών. Το μειονέκτημά του είναι ότι εμποδίζει την εξάτμιση των νερών και έτσι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλημμυρισμένες καλλιέργειες. Ίσως όμως να αποτελεί μια καλή λύση για τους ορυζώνες.
Στείρωση των κουνουπιών
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η δυνατότητα παραγωγής τέλειων αναπαραγωγικών στείρων κουνουπιών. Τα στείρα τέλεια έντομα στη συνέχεια ελευθερώνονται στο περιβάλλον και ερχόμενα σε σύζευξη με τα κουνούπια του περιβάλλοντος τα αυγά που θα γεννηθούν είναι στείρα και ως εκ τούτου θα επέλθει μια σταδιακή μείωση του πληθυσμού των κουνουπιών. Είναι μια λύση πολλά υποσχόμενη που χρησιμοποιείται για μεγάλες εκτάσεις όπου δύσκολα μπορούν να συμβάλλουν άλλα μέτρα.
Ψεκασμοί
Οι ψεκασμοί με εντομοκτόνα κατά κύριο λόγω με ελικόπτερα αλλά και με επίγεια μέσα βοηθά αποτελεσματικά στον πόλεμο εναντίον των κουνουπιών. Ελλοχεύει βέβαια κινδύνους για τους πληθυσμούς των μελισσιών του νομού μας καθότι οι ψεκασμοί με σκευάσματα εντομοκτόνα επηρεάζουν και τις μέλισσες.
Μηχανική αντιμετώπιση
Σε αυτό τον πόλεμο θα πρέπει να συμβάλλουν και οι πολίτες. Πέρα από τις προσπάθειες της πολιτείας με επεμβάσεις όπου μπορεί θα πρέπει και οι πολίτες να λάβουν τα μέτρα τους. Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει η να προσελκύσει τα κουνούπια, όπως ελαττωματικά αποχετευτικά συστήματα σπιτιών, ξενοδοχείων και εργοστασίων, εγκαταλελειμμένες δεξαμενές, ποτίστρες ζώων, εγκαταλελειμμένα δοχεία, όπως ντεπόζιτα, γυάλινα σκεύη, λάστιχα αυτοκινήτων θα πρέπει να προφυλάσσονται από την προσέγγιση των κουνουπιών.
Παγίδες Κουνουπιών.
Έχει παρατηρηθεί ότι κίτρινες σε χρώμα παγίδες καλυμμένες με διαφανή κολλητική ουσία συλλαμβάνει τα τέλεια έντομα των κουνουπιών. Οι παγίδες αυτές είναι καλό να τοποθετούνται σε σημεία εκτροφής και αναπαραγωγής των κουνουπιών. Το ύψος από το έδαφος, τοποθέτησης των παγίδων εξαρτάται από το είδος των κουνουπιών. Η τοποθέτηση στις παγίδες αυτές και διαφόρων ελκυστικών ουσιών για τα κουνούπια συμβάλλει στην καλύτερη σύλληψή τους. Όπως είναι γνωστό τα αρσενικά τρέφονται από υγρά με γλυκιά γεύση ενώ τα θηλυκά από αίμα το οποίο μπορεί να είναι από ζώα.
Σίγουρα λύσεις θα υπάρχουν και ακόμη περισσότερες αν γίνει μια έρευνα. Θέλω να πιστεύω ότι όλα τα παραπάνω τα γνωρίζουν οι υπεύθυνοι του νομού μας που ασχολούνται με το θέμα της καταπολέμησης των κουνουπιών, όπως επίσης κατανοώ και την στενότητα που υπάρχει σε χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων. Θα πρέπει όμως να βρεθούν και λύσεις. Έστω αυτά το χρήματα που δίνονται για την καταπολέμηση να χρησιμοποιούνται σωστά. Το να φορτωθεί ένας υπάλληλος μια ψεκαστήρα και να ψεκάζει τις ποτίστρες των ζώων δεν το θεωρώ ούτε καν ημίμετρο. Είναι περισσότερο για ψυχολογικούς και πολιτικούς λόγους. Για να βλέπει ο κόσμος ότι κάτι κάνουμε. Η αντιμετώπιση θέλει δραστικά μέτρα και συντονισμό εκ μέρους της πολιτείας και των γειτονικών χωρών. Παράδειγμα προς μίμηση αποτελεί το κέντρο καταπολέμησης κουνουπιών και πολιτικής προστασίας Σερρών , όπου τα προβλήματα είναι σχεδόν τα ίδια με τον Έβρο μιας και έχει χιλιάδες στρέμματα ορυζώνων.
Ας οργανωθούν λοιπόν οι υπεύθυνοι γιατί ο νομός στενάζει από την μάστιγα των κουνουπιών. Υποβιβάζει την ποιότητα ζωής μας καθώς επίσης και τον ελάχιστο τουρισμό που έχουμε. Έχουμε καταντήσει να σκεφτόμαστε να βγούμε μια βόλτα ή να καθίσουμε έξω λόγω των κουνουπιών. Οι μεταδιδόμενες ασθένειες από τα κουνούπια είναι επικίνδυνες και κάθε χρόνο έχουμε κρούσματα των ασθενειών αυτών σε ανθρώπους και συναθρωπεύοντα ζώα. Η κατάσταση κάθε χρόνο επιδεινώνεται και είναι πλέον ο καιρός να παρθούν μέτρα που θα βοηθήσουν πραγματικά.
Sun Oil
Τα λάδια γνωστά ως sun oil κατατάσσονται στην κατηγορία των χημικών και δημιουργούν μια λεπτή ελαιώδης κρούστα στην επιφάνεια στάσιμων νερών με αποτέλεσμα την ασφυξία των προνυμφών. Τα λάδια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε στάσιμα νερά τα οποία δεν φιλοξενούν ψάρια μέσα , όπου θα ασφυκτιούσαν και αυτά από μη οξυγόνωση των νερών. Το μειονέκτημά του είναι ότι εμποδίζει την εξάτμιση των νερών και έτσι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλημμυρισμένες καλλιέργειες. Ίσως όμως να αποτελεί μια καλή λύση για τους ορυζώνες.
Στείρωση των κουνουπιών
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η δυνατότητα παραγωγής τέλειων αναπαραγωγικών στείρων κουνουπιών. Τα στείρα τέλεια έντομα στη συνέχεια ελευθερώνονται στο περιβάλλον και ερχόμενα σε σύζευξη με τα κουνούπια του περιβάλλοντος τα αυγά που θα γεννηθούν είναι στείρα και ως εκ τούτου θα επέλθει μια σταδιακή μείωση του πληθυσμού των κουνουπιών. Είναι μια λύση πολλά υποσχόμενη που χρησιμοποιείται για μεγάλες εκτάσεις όπου δύσκολα μπορούν να συμβάλλουν άλλα μέτρα.
Ψεκασμοί
Οι ψεκασμοί με εντομοκτόνα κατά κύριο λόγω με ελικόπτερα αλλά και με επίγεια μέσα βοηθά αποτελεσματικά στον πόλεμο εναντίον των κουνουπιών. Ελλοχεύει βέβαια κινδύνους για τους πληθυσμούς των μελισσιών του νομού μας καθότι οι ψεκασμοί με σκευάσματα εντομοκτόνα επηρεάζουν και τις μέλισσες.
Μηχανική αντιμετώπιση
Σε αυτό τον πόλεμο θα πρέπει να συμβάλλουν και οι πολίτες. Πέρα από τις προσπάθειες της πολιτείας με επεμβάσεις όπου μπορεί θα πρέπει και οι πολίτες να λάβουν τα μέτρα τους. Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει η να προσελκύσει τα κουνούπια, όπως ελαττωματικά αποχετευτικά συστήματα σπιτιών, ξενοδοχείων και εργοστασίων, εγκαταλελειμμένες δεξαμενές, ποτίστρες ζώων, εγκαταλελειμμένα δοχεία, όπως ντεπόζιτα, γυάλινα σκεύη, λάστιχα αυτοκινήτων θα πρέπει να προφυλάσσονται από την προσέγγιση των κουνουπιών.
Παγίδες Κουνουπιών.
Έχει παρατηρηθεί ότι κίτρινες σε χρώμα παγίδες καλυμμένες με διαφανή κολλητική ουσία συλλαμβάνει τα τέλεια έντομα των κουνουπιών. Οι παγίδες αυτές είναι καλό να τοποθετούνται σε σημεία εκτροφής και αναπαραγωγής των κουνουπιών. Το ύψος από το έδαφος, τοποθέτησης των παγίδων εξαρτάται από το είδος των κουνουπιών. Η τοποθέτηση στις παγίδες αυτές και διαφόρων ελκυστικών ουσιών για τα κουνούπια συμβάλλει στην καλύτερη σύλληψή τους. Όπως είναι γνωστό τα αρσενικά τρέφονται από υγρά με γλυκιά γεύση ενώ τα θηλυκά από αίμα το οποίο μπορεί να είναι από ζώα.
Σίγουρα λύσεις θα υπάρχουν και ακόμη περισσότερες αν γίνει μια έρευνα. Θέλω να πιστεύω ότι όλα τα παραπάνω τα γνωρίζουν οι υπεύθυνοι του νομού μας που ασχολούνται με το θέμα της καταπολέμησης των κουνουπιών, όπως επίσης κατανοώ και την στενότητα που υπάρχει σε χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων. Θα πρέπει όμως να βρεθούν και λύσεις. Έστω αυτά το χρήματα που δίνονται για την καταπολέμηση να χρησιμοποιούνται σωστά. Το να φορτωθεί ένας υπάλληλος μια ψεκαστήρα και να ψεκάζει τις ποτίστρες των ζώων δεν το θεωρώ ούτε καν ημίμετρο. Είναι περισσότερο για ψυχολογικούς και πολιτικούς λόγους. Για να βλέπει ο κόσμος ότι κάτι κάνουμε. Η αντιμετώπιση θέλει δραστικά μέτρα και συντονισμό εκ μέρους της πολιτείας και των γειτονικών χωρών. Παράδειγμα προς μίμηση αποτελεί το κέντρο καταπολέμησης κουνουπιών και πολιτικής προστασίας Σερρών , όπου τα προβλήματα είναι σχεδόν τα ίδια με τον Έβρο μιας και έχει χιλιάδες στρέμματα ορυζώνων.
Ας οργανωθούν λοιπόν οι υπεύθυνοι γιατί ο νομός στενάζει από την μάστιγα των κουνουπιών. Υποβιβάζει την ποιότητα ζωής μας καθώς επίσης και τον ελάχιστο τουρισμό που έχουμε. Έχουμε καταντήσει να σκεφτόμαστε να βγούμε μια βόλτα ή να καθίσουμε έξω λόγω των κουνουπιών. Οι μεταδιδόμενες ασθένειες από τα κουνούπια είναι επικίνδυνες και κάθε χρόνο έχουμε κρούσματα των ασθενειών αυτών σε ανθρώπους και συναθρωπεύοντα ζώα. Η κατάσταση κάθε χρόνο επιδεινώνεται και είναι πλέον ο καιρός να παρθούν μέτρα που θα βοηθήσουν πραγματικά.
