Γιατί ο λαός στην δεκαετία του 70, ήθελε να φύγουν οι αμερικάνικες βάσεις; Ας θυμηθούμε μόνο το ρόλο που έπαιξαν οι Αμερικανοί στην εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Όταν απογειώθηκαν τα Ελληνικά βομβαρδιστικά για την Κύπρο, οι ‘φίλοι’ μας με την τεχνολογία που κατείχαν, φρόντισαν να τα αποπροσανατολίσουν. Τελικά τα αεροπλάνα, αναγκάστηκαν να ρίξουν τις βόμβες τους στη θάλασσα. Η Κύπρος έμεινε αβοήθητη και η μισή εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να είναι υπό κατοχή. Οι Αμερικανοί, είχαν πάρει το μέρος των Τούρκων σε μια κρίσιμη εθνική στιγμή. Δικαιολογείται λοιπόν απόλυτα, γιατί το αίτημα για απομάκρυνση των βάσεων το είχε υιοθετήσει η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού λαού.
Εκτός από αυτό, ο Ελληνικός λαός είχε (και εξακολουθεί να έχει) συνειδητοποιήσει ότι η ύπαρξη ξένων βάσεων δεσμεύει και υπαγορεύει άμεσα και έμμεσα την πολιτική της χώρας μας και απειλεί σε ορισμένες περιπτώσεις την εδαφική της ακεραιότητα. Η άμυνά μας μπορεί να υπονομευθεί με τη μετάδοση πληροφοριών στον εχθρό ή και να αχρηστευθεί με τη χρήση ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Οι σχέσεις της Ελλάδος με τις μεσογειακές ή άλλες χώρες μπορούν οποιαδήποτε στιγμή να μπουν σε κρίση, σε βάρος των συμφερόντων της χώρας μας, ανάλογα με τα αμερικανικά σχέδια, με τη χρησιμοποίηση των βάσεων ακόμη και χωρίς την τυπική έγκριση της ελληνικής πλευράς, ( έγινε τελευταία με τη Λιβύη).
Η πίεση λοιπόν είναι τέτοια που η κυβέρνηση Καραμανλή, ξεκινά διαπραγματεύσεις. Στις 15/4/76 υπογράφεται συμφωνία των υπουργών εξωτερικών Μπίτσιου και Κίσσιγκερ πoυ προβλέπει : - «Ελληνοποίηση»-. Έλληνας διοικητής στις βάσεις. Κοινοποίηση στρατιωτικών πληροφοριών και στις ελληνικές. Ένοπλες Δυνάμεις από τις βάσεις. - Διάρκεια συμφωνίας 4 χρόνια και χορήγηση «βοήθειας» (όχι δωρεάν) 700 εκατομμύρια δολλάρια.
Η συμφωνία του 1976 λήγει το 1980, οπότε ξεκινούν νέες συζητήσεις. Τα ελληνικά αιτήματα που δίνονται στη δημοσιότητα όπως προκύπτουν από τις διαπραγματεύσεις είναι : -Ισορροπία στρατιωτικών δυνάμεων στο Αιγαίο (αναλογία 7:10) - Εγγύηση συνόρων προς ανατολάς. - Λειτουργία των βάσεων στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. «Eλληνoπoίηση» (Έλληνας διοικητής). - Χορήγηση ικανοποιητικού ποσού αντί ενοικίου.
Οι συνομιλίες σταματούν τον Ιούνιο του 81 με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, εν όψει των βουλευτικών εκλογών στις 18/10/81. ΟΙ ΗΠΑ θέλουν η νέα συμφωνία να υπογραφεί από το ΠΑΣΟΚ, για να είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί από τον ελληνικό λαό, επειδή θα στηριζόταν στο σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων. Μέχρι τότε είχαν συμφωνηθεί τα παρακάτω: - Περιορισμός των αρμοδιοτήτων των βάσεων στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Εφαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας για τους Έλληνες εργαζόμενους στις βάσεις. - Διατήρηση ισορροπίας στρατιωτικών δυνάμεων στο Αιγαίο (χωρίς αναφορά στην αναλογία 7:10).
Τι λέει το ΠΑΣΟΚ για το θέμα αυτό; Η διακήρυξη της κυβερνητικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ έλεγε σαφώς:
«Οι ξένες βάσεις δεν έχουν θέση στη χώρα μας, γιατί αντιστρατεύονται την εθνική μας ανεξαρτησία, γιατί δεν προσφέρονται για την άμυνα της χώρας μας σε περιορισμένο τοπικό πόλεμο και γιατί στην περίπτωση παγκόσμιας σύγκρουσης θα οδηγήσουν σε ολοκαύτωμα».
Οντας στην αντιπολίτευση, ο Α. Παπανδρέου στιγμάτιζε την πολιτική των «εθνικών ανταλλαγμάτων» με ιδιαίτερη οξύτητα. «Συνεχίζουμε - έγραφε το 1975 στον Κ. Καραμανλή - να εναποθέτουμε την τύχη του έθνους στην Ουάσιγκτον, το NATO, σ' εκείνους ακριβώς που σχεδίασαν ή είναι υπεύθυνοι για την εθνική μας συμφορά».
Μα όταν έγινε πρωθυπουργός, το 1981, ο τόνος άλλαξε. «Η κυβέρνησή μου - έλεγε στην πρώτη του συνέντευξη σε αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο, σε μια συνέντευξη που αναμεταδόθηκε 5 φορές από την ΕΡΤ - θα ζητήσει εγγύηση των ανατολικών συνόρων μας. Εγγύηση που μπορεί να πάρει τη μορφή απλής δήλωσης, από μέρους της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι εγγυημένα, απέναντι σε κάθε απειλή». Εξι χρόνια αργότερα εξακολουθεί να ζητάει την ίδια «εγγύηση». Μόνο που, στο μεταξύ, οι βάσεις έμειναν στην Ελλάδα.
Οι Αμερικανοί, αγνοούν την ρητορική του και δεν ανησυχούν καθόλου για το θέμα. Λίγες μέρες μετά τις εκλογές του 1981, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, μιλώντας σε ένα δείπνο στη Φλόριδα, στις 15 του Νοέμβρη, καθησυχάζει το αμερικανικό ακροατήριο και συνιστά να μη λαμβάνονται υπόψη τα όσα λέει δημόσια ο νέος Έλληνας πρωθυπουργός. Ο Χέιγκ σημείωνε: «Η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας δεν απαιτεί την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων και του στρατιωτικού προσωπικού, παρά τις εικασίες που πιθανότατα συνδέονται με προεκλογική φρασεολογία...».
Κάτι ήξερε. Ξεκινούν διαπραγματεύσεις με τη νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μια κυβέρνηση που ψήφισε το 48% των Ελλήνων. Διαπραγματεύσεις που θα διακοπούν πολλές φορές για να φτάσουμε το 83, στο ίδιο σχεδόν σημείο που είχε φτάσει και η ΝΔ το 80. Τόσο … σκληρές ήταν οι διαπραγματεύσεις.
Τα διάφορα σημεία της συμφωνίας δε διαφέρουν ουσιαστικά απ' αυτά που διαπραγματευόταν η Ν.Δ. Ορισμένα είναι και χειρότερα. Αφορούν τα εξής: -Έλεγχος της δραστηριότητας των βάσεων , ώστε να μη χρησιμοποιηθούν εναντίον φιλικών χωρών (αυτό είναι πρακτικά αδύνατο). - Τοποθέτηση Έλληνα «αντιπροσώπου» σε αντιστοιχία με το διοικητή που περιείχαν οι προηγούμενες συμφωνίες και ο οποίος θα διοικεί και θα ελέγχει μόνο το ελληνικό προσωπικό που εργάζεται στις βάσεις. Εννοείται ότι σε όσες βάσεις δεν εργάζεται ελληνικό προσωπικό δεν τοποθετείται «αντιπρόσωπος». (Φυσικά αυτό μόνο για τις εντυπώσεις). -Εφαρμογή της ελληνικής νομοθεσiας για τους εργαζόμενους στις βάσεις. (Σημείο που μονότονα επαναλαμβάνεται σε όλες τις μέχρι σήμερα συμφωνίες, παρ' όλο που συστηματικά παραβιάζεται από τους Αμερικανούς χωρίς καμμιά κυβέρνηση ποτέ ν' απαιτήσει και να επιβάλει την τήρησή του) . Διατήρηση ισορροπίας στρατιωτικών δυνάμεων στο Αιγαίο, χωρίς να γίνεται αναφορά στην αναλογία 7:10, αποτελεί ένα σημείο επανάληψης προηγούμενων συμφωνιών με σκόπιμη ασάφεια.
Νέο στοιχείο στο κείμενο της συμφωνίας είναι η 5χρονη ισχύς της σε συνδυασμό με γραπτή προειδοποίηση (!!) που απαιτείται από κάθε μέρος και που πρέπει να δοθεί πέντε μήνες πριν την ημερομηνία λήξης της καθώς και 17μηνη προθεσμία απομάκρυνσης προσωπικού και υλικών, αφού επέλθει ο τερματισμός της συμφωνίας. Σημειώνουμε ότι την ίδια εποχή είχαν υπογραφεί ανάλογες συμφωνίες των ΗΠΑ με Ισπανία για 5 και Φιλιππίνες για 6 χρόνια.
Μετά λοιπόν από τρία χρόνια ‘σκληρών’ διαπραγματεύσεων, φτάσαμε στο ίδιο σημείο. Η πρωτοτυπία όμως του ΠΑΣΟΚ, ήταν πως … παρουσιάστηκε.
Το πρώτο που παρατηρούμε είναι ότι το κείμενο της συμφωνίας δε δίνεται στη δημοσιότητα ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ, αλλά με διαφορά μερικών ημερών δίνεται πρώτα στην ελληνική γλώσσα, για να προλάβει να δημιουργήσει εντυπώσεις. Το αμερικανικό κείμενο που ακολουθεί περιέχει τον όρο «ΤΕRΜΙΝΑΒLΕ» (χρόνος δυνητικός), δηλ. δυνατόν να επέλθει τερματισμός της συμφωνίας. Το Υπουργείο Εξωτερικών στο ελληνικό κείμενο μεταφράζει «η συμφωνία τερματίζεται». Τη δημοσιότητα του κειμένου ακολουθούν θεαματικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού Α. Παπανδρέου και άλλων αρμοδίων (μαζικά μέσα ενημέρωσης κλπ), ότι είναι συμφωνία απομάκρυνσης των βάσεων και ότι απομακρύνονται σε πέντε χρόνια. Τεράστια πανώ στο Σύνταγμα, ενημέρωναν τους πάντες για το επίτευγμα της κυβέρνησης Παπανδρέου, γράφοντας «Επιτέλους, οι βάσεις φεύγουν!».
Η πραγματικότητα είναι πως το ΠΑΣΟΚ, εκλέχτηκε και με την εντολή να φύγουν οι βάσεις. Αποφάσισε να αλλάξει πολιτική και να τις κρατήσει. Η πραγματική διάρκεια της συμφωνίας είναι μέχρι 31/5/1990 (έναρξη ισχύος 1/1/1984, συν 5 χρόνια, συν 17 μήνες, συν 5 μήνες), δηλ. περίπου 8,5 χρόνια από τις εκλογές στις 18/10/81 και αφού μεσολαβούν δύο ακόμα περίοδοι βουλευτικών εκλογών, χρόνος αρκετός για σχεδιασμό πολιτικών εξελίξεων. Αλλά φυσικά δεν είχε το θάρρος να πει ότι αλλάζει πολιτική. Δεν είχε όμως και την ηθική εντιμότητα να ρίξει τους τόνους και να μην περηφανεύεται για την κωλοτούμπα του.
Στη Βουλή ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζει τη συμφωνία «ορόσημο - καμπή στη νεώτερη ιστορία του έθνους, κλείνει το κεφάλαιο που άρχισε με τη συμφωνία του 1953 και ανοίγει ο δρόμος προς την εθνική ανεξαρτησία». Η ΝΔ, με αρχηγό τότε τον Ε. Αβέρωφ, ψηφίζει πανηγυρικά τη συμφωνία. Ο ίδιος ο Αβέρωφ δηλώνει ότι η συμφωνία αποτελεί το μόνο φωτεινό σημείο στην πολιτική του ΠΑΣΟΚ. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος τότε της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης δηλώνει στη Βουλή : «Η συμφωνία που ψηφίζουμε σήμερα αποτελεί θετικό και χρήσιμο βήμα, η κυβέρνηση θα έχει αμέριστη και πλήρη τη συμπαράστασή μας, η συμφωνία απoτελεί κατευθυντήρια γραμμή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που το κόμμα μας πάντα είχε ακολουθήσει και ακολουθεί και σήμερα η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ». Μόνο και μόνο όταν σε υποστηρίζει ο Μητσοτάκης ξέρεις πως έχεις αλλάξει πολιτική.
Ύστερα απ' αυτό ο Χ. Φλωράκης έδωσε συνέντευξη στα «Νέα», από την οποία μάλλον κανείς δεν κατάλαβε τίποτα. Ανάλογη ήταν και η στάση του ΚΚΕ-Εσ. («oι βάσεις δεν είναι ραπανάκια», Λ. Κύρκος)
Και επειδή η συμφωνία δεν ήταν απομάκρυνσης, αλλά παραμονής, τον Μάρτιο του 1986, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Σουλτς έρχεται στην Αθήνα και ανακοινώνει ότι πέτυχε μια συμφωνία με τον Έλληνα πρωθυπουργό, να αρχίσουν νέες συνομιλίες ώστε να λυθεί «έγκαιρα, πολύ πριν το Δεκέμβρη του 1988» το θέμα του μέλλοντος των βάσεων. Στις 23 Γενάρη του 1987, ο Ανδρέας Παπανδρέου στη Βουλή αναγγέλλει επίσημα την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων για τις βάσεις επί μηδενικής βάσης. Βέβαια οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει. Και εκείνο το «από μηδενικής βάσης» ήταν ένα ακόμη επιχείρημα απάτης, αφού οι βάσεις ήταν εγκαταστημένες στην Ελλάδα, η δε απομάκρυνσή τους ήταν δυνητική. Αλλά είπαμε. Οι βάσεις είχαν γίνει για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το παραμύθι μιας «εθνικά ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής» που στηριζόταν στους αμερικανικούς εξοπλισμούς δήθεν έναντι της Τουρκίας και της επίσης υποτιθέμενης αμερικανοΝΑΤΟικής προστασίας των συνόρων στο Αιγαίο από τη σύμμαχο στο ΝΑΤΟ Τουρκία! Δηλαδή, οι Αμερικανοί είχαν ουσιαστικά τον πρώτο λόγο για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, τα οποία τότε δε φαίνονταν ότι εκχωρούνταν ανοιχτά (σήμερα η ΝΑΤΟποίηση του Αιγαίου είναι γεγονός), αλλά η ίδια η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στον ανταγωνισμό με την Τουρκία τα ΝΑΤΟποιούσε. Και αυτό ονομαζόταν προστασία, με ανταλλαγή την παραμονή των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα!
Στη συνέχεια ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοινώνει ότι το νέο κείμενο που θα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις θα μπει στην έγκριση του ελληνικού λαού με δημοψήφισμα. Όσο είδατε εσείς δημοψήφισμα, είδαμε και εμείς. Όχι μόνο για τις βάσεις. Για οποιοδήποτε θέμα.
Μετά εισερχόμαστε στη ‘φάση των σκανδάλων’. Τα πέντε χρόνια που προέβλεπε η συμφωνία πέρασαν, αλλά πριν περάσουν οι δεκαεφτά μήνες, κυβέρνηση, στις εκλογές του Απρίλη του 1990, αναδεικνύεται η ΝΔ με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη. Η συμφωνία για την παραμονή των βάσεων, που είχε ήδη διαπραγματευτεί το ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν είχαν πέσει ακόμη οι υπογραφές, έγινε τελικό κείμενο συμφωνίας, που την υπέγραψαν στις 8 Ιούλη ο Αντώνης Σαμαράς ως υπουργός Εξωτερικών της ΝΔ και ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης ως υπουργός Αμυνας της ΝΔ και από την πλευρά των ΗΠΑ ο Ντικ Τσένεϊ, τότε υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ και ο Μάικλ Σωτήρχος, πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Το νέο χαρακτηριστικό, η κατ' έτος ανανέωσή της, γεγονός που συνεχίζεται ως τα σήμερα.
Από τα η στιγμή που εκφράστηκε το λαϊκό αίτημα να φύγουν οι βάσεις, έχουν περάσει δεκαετίες. Ακόμα υπάρχει στην Ελλάδα ακόμα η Αμερικάνικη βάση της Σούδας και εκτός από αυτήν υπάρχει διάσπαρτο σ' όλη τη χώρα ένα δίκτυο μικρών και μεγάλων στρατιωτικών εγκαταστάσεων σ' όλα σχεδόν τα στρατιωτικής σημασίας σημεία, π.χ. κομβικοί σταθμοί τηλεπικοινωνιακού δικτύου μέσω δορυφόρου, σταθμοί ηλεκτρονικής και τηλεπικοινωνιακής παρακολούθησης, σταθμοί δικτύων αεράμυνας, αεροδρόμιο, πεδία βολής, εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού, σταθμοί ραντάρ κλπ.
Κάπως έτσι αντιμετωπίστηκε από την πολιτική ηγεσία της χώρας, το αίτημα για απομάκρυνση των βάσεων. Το αίτημα για να φύγει το μνημόνιο, λέτε να αντιμετωπιστεί διαφορετικά;
