Οι δηλώσεις των αρμοδίων πριν από μερικές ημέρες, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής, ήταν, αν μη τι άλλο, ενδεικτικές του προβλήματος και του προβληματισμού που διογκώνεται, δίνοντας τροφή σε σενάρια για εξελίξεις που ημέρες και εβδομάδες υπέβοσκαν... Κοινός παρονομαστής το ότι, ενώ για τις μεγάλες τράπεζες η ανακεφαλαιοποίηση θα δώσει λύσεις, για τους υπόλοιπους κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί κάτι...
Ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε σιβυλλικά πως «η λύση για την Ισπανία και την Ιταλία σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, εκτός αν η χώρα βρεθεί σε ανάλογη θέση με εκείνη των δύο κρατών».
Ερμηνεία σε αυτήν την τοποθέτηση επιχείρησε να δώσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας λέγοντας ότι «με την απόφαση για απευθείας στήριξη των τραπεζών από τους μηχανισμούς διάσωσης δίνεται η δυνατότητα μελλοντικά αφαίρεσης της βοήθειας προς τις τράπεζες από το δημόσιο χρέος, εάνεφαρμόζεται σωστά το πρόγραμμα».
Και εάν έχετε απορία για το πώς μπορεί να συμβεί αυτό, ο Πρόεδρος απάντησε μόνος του: Η βαθιάύφεση και η εκτόξευση της ανεργίας καθιστούν αναγκαίο να στηριχθεί αποφασιστικά η ανάκαμψη της οικονομίας. Και γι’ αυτό χρειάζεται να υιοθετηθούν όλες οι αναγκαίες προσαρμογές στο πρόγραμμα... Με δυο λόγια, γυρίσαμε στη... βάση.
Σίγουρα συγχωνεύσεις
Μπορεί για τους περισσότερους Έλληνες σήμερα οι τράπεζες και οι τραπεζίτες να αποτελούν αντιπαθείςπαράγοντες, πλην όμως, όπως όλοι μάς λένε, είναι απαραίτητες για την «επόμενη ημέρα». Και για να λειτουργήσουν με τη σειρά τους οι τράπεζες θα χρειαστεί να ολοκληρώσουν την ανακεφαλαιοποίησή τους. Μπορεί το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης να εκτιμά ότι αυτό έχει ήδη συμβεί, αλλά στην πραγματικότητα... δεν έχει.
Τα χρήματα που έχουν έρθει από το ΤΧΣ με τη μορφή εγγυήσεων απλώς έχουν μπει σε ένα ντουλάπι. Και δεν είναι κάτι παραπάνω από ομόλογα, δηλαδή εγγυήσεις. Βέβαια, οι εγγυήσεις αυτές προστάτευσαν το τραπεζικό σύστημα από την άτακτη κατάρρευση, όταν τις τέσσερις εβδομάδες μεταξύ των εκλογών έχασε, λόγω αναλήψεων, πάνω από 10 δισ. καταθέσεων. Και πάλι, όμως, οι εγγυήσεις δεν αρκούν για να δώσουν ώθηση στην αγορά εάν η ανακεφαλαιοποίηση δεν γίνει συγκεκριμένη.
Όμως, ακόμη, οι όροι της ανακεφαλαιοποίησης δεν έχουν ξεκαθαρίσει. Όπως δεν έχει ξεκαθαρίσει καιποιες τράπεζες θα ανακεφαλαιοποιηθούν. Επί του παρόντος η βεβαιότητα αυτή υπάρχει για τις τέσσερις μεγάλες τράπεζες (ΕΤΕ, Alpha, Eurobank και Πειραιώς), ενώ οι δύο μικρότερες κρατικές τράπεζες βιώνουν μια ιδιότυπη αγωνία. ΑΤΕ και Τ.Τ. σαφώς θα επιβιώσουν την επόμενη ημέρα, αλλά με ποιοντρόπο;
Η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης (ΤΧΣ) θεωρούν ότι ακόμη είναι νωρίςγια να προεξοφλήσουμε οτιδήποτε (τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος στα λογιστήρια των μεγάλων «τεσσάρων»), αλλά τα στελέχη τους δεν κρύβουν ότι την επόμενη ημέρα θα γίνουνσυγχωνεύσεις. Δηλαδή συνενώσεις, οι οποίες βέβαια δεν θα έχουν σκοπό να δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερα χρέη, αλλά να διαμορφώσουν οικονομίες κλίμακας.
Για τον λόγο αυτόν οι συγχωνεύσεις θα εξεταστούν κατά περίπτωση και με βάση τις ειδικότερες συνθήκες και δεδομένα. Θα μπορούν δηλαδή να μην είναι τα υπερμεγέθη σχήματα (όπως αυτό της Alpha με την ΕΤΕ ή την Eurobank, που είχε παίξει παλιότερα), παρά άλλα, τα λεγόμενα «χιαστί», τα οποία να ενώνουν μεγάλες με μικρότερες τράπεζες, τα προφίλ των οποίων ταιριάζουν καλύτερα για έναν γάμο.
Στο τραπέζι βέβαια υπάρχει και η σκέψη για ένωση των μικρότερων τραπεζών, που ακόμη έχουν θετικάίδια κεφάλαια και θα μπορούσαν να διαμορφώσουν έναν συμπαγή πυρήνα. Άλλωστε και αυτό το σενάριο παίζει εδώ και δύο χρόνια, από την περίοδο που η Proton Bank ταλαντευόταν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Η διαφορά, βέβαια, είναι ότι τον κύριο ρόλο δεν θα παίξουν οι διοικήσεις, αλλά το ΤΧΣ, που θα λειτουργήσει σε ρόλο βασικού μετόχου...
Γαλλική αποχώρηση
Τα σενάρια αυτά έδωσαν τροφή σε μια κίνηση που συζητείται εδώ και μήνες και η οποία τελικά μπορεί και να γίνει πράξη: πρόκειται για την... υποχώρηση της Credit Agricole από την Ελλάδα, που όλο και περισσότερο ακούγεται. Το σενάριο προβλέπει ότι, μετά την ανακεφαλαιοποίηση της Emporiki, ο μεγάλος βασικός μέτοχος θα πουλήσει την τράπεζα και θα αποχωρήσει ολοκληρωτικά από τη χώρα.
Όσοι «βλέπουν» το σενάριο αυτό, αναφέρουν ότι ήδη ο γαλλικός τραπεζικός όμιλος έχει μετονομάσει όλα τα καταστήματα των θυγατρικών της Emporiki στα Βαλκάνια σε Credit Agricole και πως το σήμα της Emporiki έχει μείνει μόνο στην Ελλάδα. Και βέβαια δεν ξεχνούν ότι ο γαλλικός τραπεζικός κολοσσός, για να στηρίξει την ελληνική και βαλκανική επένδυσή του, έριξε στη χώρα μας (μέσω στελεχών του, πάντως...) κοντά στα 11-12 δισ. ευρώ.
Κάπως έτσι θα πέσει (εφόσον επαληθευτεί το σενάριο) η αυλαία για τον μεγαλύτερο ξένο επενδυτή στην Ελλάδα (τον οποίο οι περισσότεροι τώρα τον.. μαθαίνουν). Ο Γάλλος τελικά έριξε στη χώρα μας περισσότερα λεφτά από τους Γερμανούς. Και βέβαια έχασε...
Στην ποδιά της Εμπορικής
Για την επόμενη ημέρα της Emporiki αρχικά παρουσιάστηκε ως πρώτος ενδιαφερόμενος η Εθνική. Όμως τη γαλλική τράπεζα με το ελληνικό όνομα διεκδικούν τελικά... και οι τρεις άλλοι μεγάλοι. Η ΕΤΕ, η Alpha και η Eurobank. Το ζήτημα γι’ αυτούς είναι πως, για να αγοράσει κανείς σήμερα μια ελληνική τράπεζα, θα πρέπει να γνωρίζει τι αγοράζει, πόσο και κυρίως ποιους και πόσους σκελετούς έχει στο ντουλάπι, ενώ πρωτίστως θα πρέπει να ξέρει ότι όλα αυτά τελούν υπό την έγκριση του ΤΧΣ και της ΤτΕ.
Τα κουτσομπολιά για την Emporiki λένε ότι πρώτα κοίταξε το θέμα η ΕΤΕ και μετά η Alpha, η οποία άρχισε έναν άτυπο οικονομικό έλεγχο στην τράπεζα. Ακολούθως οι τραπεζίτες του ομίλου Λάτση διερεύνησαν το ενδεχόμενο εξαγοράς της.
Και οι τρεις άτυποι (αφού δεν υπάρχει ακόμη κάτι επίσημο) διεκδικητές γνωρίζουν ότι ως βασική προϋπόθεση έχει τεθεί πριν από την πώληση της Emporiki η τράπεζα να ανακεφαλαιοποιηθεί με 1,5 δισ.από τη μητρική Credit Agricole. Από την άλλη πλευρά, και οι τρεις γνωρίζουν ότι η γαλλική τράπεζα ήθελε να πουλήσει τη θυγατρική της στην Ελλάδα χωρίς να την ανακεφαλαιοποιήσει. Δηλαδή να γλιτώσει τα σχεδόν 2 δισ. ευρώ στα σχεδόν 12 που έχει βάλει έως τώρα...
Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, αυτό δεν μπορεί να γίνει και τελικά η Credit είτε θα καταβάλει το ποσό της ανακεφαλαιοποίησης για να μείνει είτε απλώς θα φύγει. Εάν βέβαια βρει αγοραστή. Έστω κι αν τυπικά κρατήσει ένα μικρό ποσοστό, σε βάθος λίγων μηνών, θα αποχωρήσει οριστικά από την Ελλάδα.
Η τύχη της Γενικής
Η παραμονή ή η αποχώρηση των Γάλλων της Credit Agricole θα είναι ένα από τα κλειδιά των επόμενων εξελίξεων. Ένα ακόμη κλειδί θα είναι η στάση των έτερων Γάλλων τραπεζιτών. Αυτών της Societe Generale, που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες τής άλλοτε τράπεζας του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, τηςΓενικής.
Η γαλλική τράπεζα, που ελέγχει το 99,05% της Geniki, κάνει εξόχως ενδιαφέρουσες κινήσεις. Το πιο ενδεικτικό είναι ότι έχει αποφασίσει να αγοράσει τα ομολογιακά και πάσης φύσεως δάνεια αντί αντιτίμου ίσου με τη λογιστική αξία των δανείων έως 500 εκατ. ευρώ. Το ερώτημα τώρα: Η Γενική, που έχει 2,47 δισ. δάνεια και 202 εκατ. επιπλέον σε ομολογιακά, θα μπορέσει να τα πουλήσει στη μητρική Societe έναντι 500 εκατ.;
Οι διαφορές είναι μεγάλες και ήδη η Societe Generale, σύμφωνα με πληροφορίες, αγόρασε ομολογιακό δάνειο της Geniki ύψους 202,8 εκατ. ευρώ στη λογιστική αξία. Δηλαδή αγόρασε τα 202,8 εκατ. έναντι περίπου 145 εκατ. ευρώ. Τι εξυπηρετεί αυτή η στρατηγική; Κάτι σαν αυτό που τόσα χρόνια έκανε η Emporiki...
Και κάπως έτσι στη Γαλλία μιλούν πλέον ανοικτά για πώληση της Γενικής. Αναγνωρίζοντας, βέβαια, ότι σε αυτήν τη φάση κανείς δεν αγοράζει. Όπως δηλαδή οι έτεροι Γάλλοι της Emporiki, που παρά το αρχικό ενδιαφέρον έμειναν στον αέρα...
Κι έτσι οι Γάλλοι της SocGen κατέληξαν να αγοράσουν μέρος των περιουσιακών στοιχείων της Geniki, δηλαδή ελπίζοντας πως με αυτόν τον τρόπο την καθιστούν πιο ελκυστική προς πώληση και πως με τη μείωσή τους δεν θα χρειαστεί η μητρική να επενδύει κάθε χρόνο κεφάλαια. Λογικό, αφού όσο λιγότερα δάνεια και ομολογιακά διαθέτει μια τράπεζα τόσο λιγότερη ρευστότητα χρειάζεται. Όμως η Geniki εμφανίζει δείκτη ρευστότητας 11% - 11,5%, ποσοστό το οποίο απέχει πολύ από το 20% που απαιτεί η ΤτΕ.
Η Geniki είναι ζημιογόνος στην Ελλάδα, ενώ οι ζημίες 795 εκατ. το 2011 και 66 εκατ. μόνο στο πρώτο τρίμηνο του 2012 πρακτικά αποδυναμώνουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, που έχουν υποχωρήσει στο 4,8 με 5%. Την ίδια ώρα, οι σωρευμένες ζημίες στα λοιπά αποθεματικά φτάνουν τα 1,18 δισ. ευρώ. Δηλαδή και αυτή η τράπεζα χρειάζεται νέα αύξηση κεφαλαίου, για την οποία η Societe έχει βάλει ήδη 60 εκατ.
Όμως, με την τρέχουσα καθαρή θέση στα 100 εκατ., θα χρειαστεί τουλάχιστον άλλα 100-120 εκατ. ευρώ. Εάν η νέα αύξηση πραγματοποιηθεί στα 0,30 ευρώ, το πιθανότερο είναι να είναι και η τελευταία εντός χρηματιστηρίου, καθώς μετά θα κινηθούν οι διαδικασίες για οριστική έξοδο.
Διασπάται η Αγροτική
Εάν οι Γάλλοι δεν «ενδιαφέρουν» τόσο πολύ, σίγουρα ενδιαφέρει η περίπτωση της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ), που, όπως όλα δείχνουν, βαίνει σε αναγκαστικό σχέδιο εξυγίανσης με διάσπαση σε καλή και κακή τράπεζα.
♦ Στην «καλή» θα ενταχθούν τα δάνεια προς τον αγροτικό τομέα και ορισμένα βασικά επιχειρηματικά δάνεια, καθώς και λιανικής.
♦ Στην «κακή» θα ενταχθούν οι συμμετοχές και θυγατρικές της ΑΤΕ που είναι σχεδόν χρεοκοπημένες ή ζημιογόνες, τα δάνεια προς τα πολιτικά κόμματα (190-200 εκατ. ευρώ) και ορισμένα επιχειρηματικά δάνεια, μαζί με τα εναπομείναντα δάνεια προς τον δημόσιο τομέα.
Στην πράξη τώρα... Στην «κακή» τράπεζα θα μεταφερθούν στοιχεία ενεργητικού και θυγατρικές ύψους 5-6 δισ. ευρώ. Επίσης, με σχετικά συνοπτικές διαδικασίες θα κλείσουν 120- 140 καταστήματα και το προσωπικό θα μεταταχθεί ή θα απολυθεί. Κάτι σχετικά «απαλό» σε σύγκριση με μικρότερες ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες αναλογικά κλείνουν περισσότερα καταστήματα.
Σε ό,τι αφορά την ανακεφαλαιοποίηση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πριν από τη διάσπαση η ΑΤΕ θα χρειαζόταν περίπου 4 δισ. ευρώ κεφάλαια, ενώ μετά το σπάσιμο της τράπεζας θα χρειαστεί 2,5 - 2,8 δισ.ευρώ για να ανακεφαλαιοποιηθεί. Ακόμη η τράπεζα θα απαλλαγεί, έστω και διά της βίας, από τις θυγατρικές ΕΒΖ, Δωδώνη και ΣΕΚΑΠ, οι οποίες εδώ και χρόνια επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς, αλλά ποτέ δεν... φεύγουν από την εικόνα.
Κριτήριο οι συνέργειες
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα πληροφορία που συμπληρώνει το σκηνικό είναι ότι το ΤΧΣ εξετάζει μια λύση για τους «μικρούς» (Proton, Probank, Αττικής) έχοντας ως κεντρική παράμετρο ότι το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο θα πρέπει συγχωνευθεί με αυτούς και όχι με την Εθνική, όπως ακουγόταν παλιότερα.
Το στοιχείο που χαλάει τη μαγιονέζα, όμως, είναι ότι η (νέα) Proton Bank εμφανίζει αρνητική καθαρή θέση, καθώς έχασε τα 250 εκατ. με τα οποία είχε ανακεφαλαιοποιηθεί πριν από έναν χρόνο...
Για τους μεγάλους ίσως είναι νωρίς ακόμα. Σε πολιτικό επίπεδο ακούγεται ότι προωθείται ένα μεγάλο «ντιλ» μεταξύ Εθνικής και Πειραιώς, με κύριο γνώμονα ότι οι διοικήσεις βρίσκονται κοντά στον Σαμαρά. Βέβαια τα «ντιλ» δεν γίνονται έτσι... Κριτήριο θα είναι μόνο οι πραγματικές συνέργειες. Άλλωστε στις τράπεζες θα επενδυθούν πολλά δισ. από τους ξένους, οι οποίοι δεν έχουν καμιά διάθεση να τα δουν να πηγαίνουν χαμένα σε... πειράματα στηριγμένα μόνο σε φιλικές σχέσεις.
Το κακό είναι ότι οι ενδεχόμενες συνέργειες που μπορεί να επιτευχθούν μεταξύ των μεγάλων τραπεζών είναιελάχιστες. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι σήμερα βλέπουν τις «χιαστί» συγχωνεύσεις. Δηλαδή μιας μεγάλης με μικρότερες τράπεζες.
Συμπέρασμα: Παρ’ ότι θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση, η επόμενη μέρα για τις τράπεζες ούτε εύκολη θα είναι ούτε εγγυημένη. Οι συγχωνεύσεις θα είναι ένα αίνιγμα με δύσκολη λύση, ενώ ο τραπεζικός κλάδος θα πρέπει να αναμένει με βεβαιότητα τη συρρίκνωση με κλείσιμο καταστημάτων και μειώσεις αποδοχών και προνομίων...
