Ο κ. Δημήτρης Ρηγόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής στην Δερματολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν», εξηγεί τι μπορεί να πάθει το δέρμα μας από τον ήλιο - και παρέχει πρακτικές συμβουλές για την προστασία του.
Ποιες είναι οι δερματοπάθειες του καλοκαιριού;
Οι δερματοπάθειες του καλοκαιριού είναι πάρα πολλές. Σε αδρές γραμμές είναι οι εξής:
•Λοιμώξεις από ιούς - όπως οι «μυρμηγκιές» στα πόδια και ο απλός επιχείλιος έρπης, ο οποίος μπορεί να αναζωπυρωθεί το καλοκαίρι υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας.
• Μυκητιάσεις - όπως η ποικιλόχρους πιτυρίαση, αλλά και το «πόδι του αθλητή» που εκδηλώνεται ανάμεσα στα δάκτυλα στο 17% των ατόμων που συχνάζουν σε πισίνες.
• Παθήσεις που επιδεινώνονται στη διάρκεια του καλοκαιριού - όπως ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος, το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός και η ηλιακή κνίδωση.
•Δερματοπάθειες που εκδηλώνονται λόγω του ηλίου σε άτομα τα οποία παίρνουν φάρμακα που προκαλούν φωτοευαισθησία - όπως τα διουρητικά, τα ρετινοειδή και ορισμένα αγχολυτικά.
• Δερματοπάθειες που οφείλονται σε τσιμπήματα μέσα στη θάλασσα (λ.χ. τσούχτρες) ή έξω από αυτήν (λ.χ. έντομα).
•Φωτοδερματίτιδες, αλλεργικού ή τοξικού τύπου - οφείλονται σε ουσίες που βάζουμε στο δέρμα και υπάρχουν λ.χ. σε ορισμένα αρώματα και καλλυντικά.
• Μελαγχρώσεις - οι αλλαγές του χρώματος του δέρματος που ο κόσμος αποκαλεί «πανάδες από τον ήλιο».
• Ηλιακό ερύθημα (κοκκίνισμα) και ηλιακό έγκαυμα - αποτελούν τις συχνότερες καλοκαιρινές δερματοπάθειες απ’ όλες.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να τις εκδηλώσουν;
Όλοι κινδυνεύουμε να υποστούμε ένα ηλιακό έγκαυμα ή να παρουσιάσουμε μία αντίδραση φωτοαλλεργίας σε κάτι με το οποίο αλείψαμε το δέρμα μας.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ασφαλώς συμπεριλαμβάνονται τα βρέφη και τα μικρά παιδιά που χρειάζονται συνεχή προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου, καθώς και όσοι εκτίθενται παρατεταμένα στον ήλιο, στην ζέστη και στην υγρασία της εποχής (το να καθίσει κάποιος λ.χ. με το βρεγμένο μαγιό επί ώρα στην παραλία, μπορεί να τον καταστήσει ευάλωτο σε μυκητιάσεις).
Είναι αλήθεια ότι ο ήλιος κάνει καλό σε ορισμένες δερματοπάθειες;
Μπορεί να βελτιώσει ορισμένες παθήσεις όπως η ακμή, η ψωρίαση και η ατοπική δερματίτιδα.
Στην ακμή η βελτίωση είναι περισσότερο αισθητική (επειδή παίρνει χρώμα το δέρμα) και ψυχολογική, ενώ ίσως ασκείται και κάποια ήπια αντιβακτηριακή δράση από τον ήλιο.
Στην ψωρίαση η βελτίωση είναι πιο σημαντική, καθώς η υπεριώδης ακτινοβολία Α του ηλίου μειώνει τον πολλαπλασιασμό των δερματικών κυττάρων που ευθύνονται για τις χαρακτηριστικές «πλάκες» της νόσου.
Στην ατοπική δερματίτιδα ο μηχανισμός της βελτίωσης δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος προστασίας από τον ήλιο;
Να προστατεύουμε το δέρμα μας όλο το χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι στην παραλία ή στην πισίνα.
Έχει βρεθεί ότι το 80% της υπεριώδους ακτινοβολίας που απορροφά ο οργανισμός όλο τον χρόνο, προέρχεται από την έκθεσή του στον ήλιο στην πόλη και όχι στη θάλασσα.
Ο μέσος Έλληνας κάνει 20-30 μπάνια κάθε καλοκαίρι, ενώ περπατάει ή εργάζεται κάτω από τον ήλιο 365 μέρες το χρόνο. Συνεπώς, η προστασία του δέρματος από τον ήλιο πρέπει να είναι μόνιμη, ανεξαρτήτως εποχής.
Η αντίδραση του δέρματος στον ήλιο
Όταν το δέρμα εκτεθεί στον ήλιο, αντιδρά με δύο τρόπους, που είναι επακόλουθο της βλάβης που υφίσταται το DNA των δερματικών κυττάρων από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV):
•Μαύρισμα. Οφείλεται στην παραγωγή της μελανίνης – μιας χρωστικής ουσίας που απορροφά την UV
•Πάχυνση. Είναι η αύξηση του πάχος του δέρματος μέσα σε λίγες μέρες από την έκθεση στον ήλιο.
Όσο πιο ανοικτόχρωμο είναι το δέρμα, τόσο εντονότερες είναι οι αντιδράσεις αυτές και οι δερματικές βλάβες που υποδηλώνουν.
Οι επιπτώσεις της UV
•Η UVB ενοχοποιείται κυρίως για ερύθημα (κοκκίνισμα), ηλιακό έγκαυμα και δερματικό καρκίνο
•Η UVA έχει κυρίαρχο ρόλο στη φωτογήρανση, στο μαύρισμα και στον καρκίνο.
•Οι δυο μορφές ηλιακής ακτινοβολίας ουσιαστικά δρουν συνεργικά στην εμφάνιση όλων των ηλιακών δερματικών προβλημάτων.
Οι τύποι του δέρματος
Τύπος Χαρακτηριστικά
Ι Πάντοτε καίγεται, ποτέ δεν μαυρίζει
ΙΙ Συνήθως καίγεται, σπάνια μαυρίζει
ΙΙΙ Καίγεται αρχικά, κατόπιν μαυρίζει
ΙV Αρκετά σκούρο δέρμα, σπανίως καίγεται
V Σκούρο δέρμα, πολύ σπάνια καίγεται
VI Μαύρο δέρμα, σχεδόν ποτέ δεν καίγεται
Πρακτικές συμβουλές προστασίας
•Μην κάθεστε σε υγρά μέρη γύρω από την πισίνα
•Μην περπατάτε ξυπόλητοι στην άμμο ή γύρω από την πισίνα (αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό ιδίως για τους διαβητικούς, αλλά και για όσους είναι επιρρεπείς στις μυκητιάσεις στα πόδια).
•Για λόγους υγιεινής, καλό είναι να μην κάθεστε ούτε να ξαπλώνετε πάνω στην άμμο, ούτε να κάθεστε ή να ξαπλώνετε σε κοινόχρηστη καρέκλα ή ξαπλώστρα, εάν δεν βάλετε πρώτα μια ψάθα και την πετσέτα σας.
•Να χρησιμοποιείτε καθημερινά αντηλιακό και όχι μόνο όταν πηγαίνετε στην παραλία
•Να μην εκτίθεστε στον ήλιο από τις 11 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα
•Εάν ιδρώνετε πάρα πολύ, να χρησιμοποιείτε ειδικά αντιιδρωτικά αποσμητικά, και να συμβουλευθείτε έναν δερματολόγο για τυχόν ειδικές προφυλάξεις ή αγωγή που πρέπει να κάνετε.
•Αν είστε επιρρεπείς στους μύκητες στα πόδια, να φοράτε βαμβακερές κάλτσες και το καλοκαίρι, τις οποίες θα αλλάζετε δύο φορές την ημέρα – και να πλένετε και να στεγνώνετε καλά τα πόδια σας (μην ξεχνάτε τα σημεία ανάμεσα στα δάκτυλα).
•Εάν πρόκειται να μείνετε σε ξενοδοχείο, πάρτε μαζί τις παντόφλες σας, ώστε να μην περπατάτε καθόλου ξυπόλητοι μέσα στο δωμάτιο.
•Για να μειώσετε τον κίνδυνο μυκητιάσεων στο σπίτι, να βγάζετε τα παπούτσια σας πριν μπείτε στο σπίτι και να φοράτε πάντοτε παντόφλες.
•Όταν βγαίνετε έξω μην ξεχνάτε το καπέλο και τα γυαλιά ηλίου σας.
Η σωστή χρήση του αντηλιακού
•Να βάζετε αντηλιακό 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο
•Να επαναλαμβάνετε την επάλειψη ανά 2 ώρες ή αμέσως μετά το μπάνιο ή την έντονη εφίδρωση (π.χ. λόγω άσκησης ή πεζοπορίας)
•Σε κάθε επάλειψη να χρησιμοποιείτε τουλάχιστον 2 κουταλιές της σούπας (10 ml) για όλα τα εκτεθειμένα τμήματα του σώματος στον ήλιο (ποσότητα για τον μέσο ενήλικα, βάρους 70 κιλών
