Tο πλέον ανησυχητικό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, είναι αυτό της... μακροχρόνιας ανεργίας το οποίο πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους σχεδιαστές των... πολιτικών σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη.
Στην χώρα μας, το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για το πρώτο τρίμηνο του 2012, ανέρχεται στο 56.5 %, των ανέργων, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 1.120.097, ήτοι ποσοστό 22.6%.Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, στο σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων που ανέρχονται στα 778.399 άτομα τα 323.510 ήτοι ποσοστό 41.56%, είναι εγγεγραμμένα για χρονικό διάστημα ίσο ή μεγαλύτερο των 12 μηνών. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα μετά από αυτό της Ισπανίας και της Σλοβακίας (βλέπε διάγραμμα).
ΠΡΑΣΙΝΟ ΑΝΕΡΓΟΙ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 12 ΜΗΝΩΝ - ΜΠΛΕ ΑΝΕΡΓΟΙ ΑΝΩ ΤΩΝ 12 ΜΗΝΩΝ
Οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ανεργίας - συσχέτιση με την αύξηση της θνησιμότητας
Σύμφωνα με έγκυρες έρευνες, οι επιπτώσεις είναι δραματικές σε κοινωνικό επίπεδο, καθώς απειλείται η ίδια η επιβίωση των μακροχρόνια ανέργων.
Σύμφωνα με την έρευνα των Columbia University και Chicago Federal Reserve (Daniel Sullivan and Till Von Wachter 2009) που διενεργήθηκε στις ΗΠΑ και αφορά τους άνδρες, προκύπτει ότι οι απολυμένοι οι οποίοι παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας από έξι μήνες έως τρία χρόνια, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας καθώς οι πιθανότητες, αυξάνουν σε ποσοστό που κυμαίνεται από 50% έως 100%, κατά την περίοδο που ακολουθεί μετά την απώλεια της εργασίας. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σταδιακά, αλλά ακόμη και μετά την πάροδο 20 χρόνων μετά την απώλεια της εργασίας, ο κίνδυνος της θνησιμότητας είναι αυξημένος κατά 10% έως 15%. Ανάλογα ευρήματα υπάρχουν και για την Ευρώπη, αλλά οι επιπτώσεις δεν είναι τόσο δραματικές λόγω των παροχών του κοινωνικού κράτους. Στη χώρα μας ο συνδυασμός του υψηλού ποσοστού των μακροχρόνια άνεργων με το χαμηλό ποσοστό των επιδοτούμενων ανέργων δημιουργεί πραγματικά ένα εκρηκτικό εκτός ελέγχου κοινωνικό πρόβλημα του οποίου οι επιπτώσεις δεν έχουν διερευνηθεί, καθώς μεγάλο ποσοστό στερείται των βασικών μέσων επιβίωσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Στο οικονομικό επίπεδο και στην αγορά εργασίας, οι επιπτώσεις είναι πολλαπλές (European Cental Bank,Working Paper Series,February 2005):
α) Μειώνονται οι πιθανότητες απασχόλησης, λόγω της απαξίωσης των γνώσεων και των δεξιοτήτων του μακροχρόνια άνεργου, λόγω της απομείωσης του ανθρώπινου κεφαλαίου όπως αποκαλείται.
β) Οι επιχειρήσεις, προτιμούν να προσλαμβάνουν άτομα που έχουν μικρό χρονικό διάστημα εκτός εργασίας.
γ) Επιπρόσθετα οι μακροχρόνια άνεργοι ασκούν μικρή επίδραση, στην πτωτική τάση του μισθού ή στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, καθώς αποθαρρύνονται από την αναζήτηση εργασίας και τίθενται σταδιακά εκτός αγοράς εργασίας (προσφορά εργασίας), ως εκ τούτου δεν επηρεάζουν ούτε καθορίζουν αποφασιστικά το επίπεδο της αμοιβής.
δ)Ακόμη και στην περίπτωση της ανάκαμψης της οικονομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, είναι πιθανό οι μακροχρόνια άνεργοι, να μην μπορούν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση εργασίας, λόγω της απαξίωσης των προσόντων και των δεξιοτήτων τους, καθώς θα έχουν τεθεί εκτός αγοράς εργασίας. Συνεπώς η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται ότι η διαρκής μείωση των μισθών θα μετριάσει το πρόβλημα της ανεργίας μέσω της αύξησης της ανταγωνιστικότητας, είναι απλουστευτική καθώς δεν λαμβάνει υπόψη τις παραπάνω βαθύτερες και πολύπλοκες κοινωνικές επιπτώσεις.
Η διαρκής ύφεση που πλήττει τη χώρα μας, επιδεινώνει το πρόβλημα, αυξάνει τους μακροχρόνια ανέργους στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και πολλοί νέοι, δημιουργεί τεράστιο κοινωνικό ζήτημα, το οποίο θα πρέπει να κυριαρχήσει στην επαναδιαπραγμάτευση της Ελλάδας, με τους Ευρωπαίους εταίρους, ώστε να καταστρωθεί ένα κατεπείγον σχέδιο, ένα σύμφωνο ανάπτυξης και απασχόλησης, με αναδιάταξη των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για την αντιμετώπιση της κοινωνικής κρίσης.
*Κωνσταντίνος Αγραπιδάς, Διδάκτωρ Πάντειου Πανεπιστημίου Απόφοιτος Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης
Στην χώρα μας, το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για το πρώτο τρίμηνο του 2012, ανέρχεται στο 56.5 %, των ανέργων, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 1.120.097, ήτοι ποσοστό 22.6%.Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, στο σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων που ανέρχονται στα 778.399 άτομα τα 323.510 ήτοι ποσοστό 41.56%, είναι εγγεγραμμένα για χρονικό διάστημα ίσο ή μεγαλύτερο των 12 μηνών. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα μετά από αυτό της Ισπανίας και της Σλοβακίας (βλέπε διάγραμμα).
ΠΡΑΣΙΝΟ ΑΝΕΡΓΟΙ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 12 ΜΗΝΩΝ - ΜΠΛΕ ΑΝΕΡΓΟΙ ΑΝΩ ΤΩΝ 12 ΜΗΝΩΝ
Σύμφωνα με έγκυρες έρευνες, οι επιπτώσεις είναι δραματικές σε κοινωνικό επίπεδο, καθώς απειλείται η ίδια η επιβίωση των μακροχρόνια ανέργων.
Σύμφωνα με την έρευνα των Columbia University και Chicago Federal Reserve (Daniel Sullivan and Till Von Wachter 2009) που διενεργήθηκε στις ΗΠΑ και αφορά τους άνδρες, προκύπτει ότι οι απολυμένοι οι οποίοι παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας από έξι μήνες έως τρία χρόνια, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας καθώς οι πιθανότητες, αυξάνουν σε ποσοστό που κυμαίνεται από 50% έως 100%, κατά την περίοδο που ακολουθεί μετά την απώλεια της εργασίας. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σταδιακά, αλλά ακόμη και μετά την πάροδο 20 χρόνων μετά την απώλεια της εργασίας, ο κίνδυνος της θνησιμότητας είναι αυξημένος κατά 10% έως 15%. Ανάλογα ευρήματα υπάρχουν και για την Ευρώπη, αλλά οι επιπτώσεις δεν είναι τόσο δραματικές λόγω των παροχών του κοινωνικού κράτους. Στη χώρα μας ο συνδυασμός του υψηλού ποσοστού των μακροχρόνια άνεργων με το χαμηλό ποσοστό των επιδοτούμενων ανέργων δημιουργεί πραγματικά ένα εκρηκτικό εκτός ελέγχου κοινωνικό πρόβλημα του οποίου οι επιπτώσεις δεν έχουν διερευνηθεί, καθώς μεγάλο ποσοστό στερείται των βασικών μέσων επιβίωσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Στο οικονομικό επίπεδο και στην αγορά εργασίας, οι επιπτώσεις είναι πολλαπλές (European Cental Bank,Working Paper Series,February 2005):
α) Μειώνονται οι πιθανότητες απασχόλησης, λόγω της απαξίωσης των γνώσεων και των δεξιοτήτων του μακροχρόνια άνεργου, λόγω της απομείωσης του ανθρώπινου κεφαλαίου όπως αποκαλείται.
β) Οι επιχειρήσεις, προτιμούν να προσλαμβάνουν άτομα που έχουν μικρό χρονικό διάστημα εκτός εργασίας.
γ) Επιπρόσθετα οι μακροχρόνια άνεργοι ασκούν μικρή επίδραση, στην πτωτική τάση του μισθού ή στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, καθώς αποθαρρύνονται από την αναζήτηση εργασίας και τίθενται σταδιακά εκτός αγοράς εργασίας (προσφορά εργασίας), ως εκ τούτου δεν επηρεάζουν ούτε καθορίζουν αποφασιστικά το επίπεδο της αμοιβής.
δ)Ακόμη και στην περίπτωση της ανάκαμψης της οικονομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, είναι πιθανό οι μακροχρόνια άνεργοι, να μην μπορούν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση εργασίας, λόγω της απαξίωσης των προσόντων και των δεξιοτήτων τους, καθώς θα έχουν τεθεί εκτός αγοράς εργασίας. Συνεπώς η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται ότι η διαρκής μείωση των μισθών θα μετριάσει το πρόβλημα της ανεργίας μέσω της αύξησης της ανταγωνιστικότητας, είναι απλουστευτική καθώς δεν λαμβάνει υπόψη τις παραπάνω βαθύτερες και πολύπλοκες κοινωνικές επιπτώσεις.
Η διαρκής ύφεση που πλήττει τη χώρα μας, επιδεινώνει το πρόβλημα, αυξάνει τους μακροχρόνια ανέργους στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και πολλοί νέοι, δημιουργεί τεράστιο κοινωνικό ζήτημα, το οποίο θα πρέπει να κυριαρχήσει στην επαναδιαπραγμάτευση της Ελλάδας, με τους Ευρωπαίους εταίρους, ώστε να καταστρωθεί ένα κατεπείγον σχέδιο, ένα σύμφωνο ανάπτυξης και απασχόλησης, με αναδιάταξη των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για την αντιμετώπιση της κοινωνικής κρίσης.
