δανείου στήριξης, να προωθήσει καθαρά δικές της πρωτοβουλίες για ένα σταθερό φορολογικό σύστημα αλλά και να μπορέσει με κάποιον τρόπο να... «παρηγορήσει» τους πολίτες για την απίστευτη φοροεπιδρομή που τους έχει επιβάλει.
Η διαφαινόμενη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στις όποιες αποφάσεις, μόνον στην περίπτωση που συνοδευτεί και από μία καθαρή αύξηση των φορολογικών εσόδων, τα οποία, ωστόσο, εξακολουθούν να υστερούν προς το παρόν κατά τουλάχιστον ένα δισ. ευρώ.
Οι δε προβλέψεις για την αποδοτικότητα των φόρων συνοδεύονται πλέον από συντηρητικότερες εκτιμήσεις συνεπεία ακριβώς της αντικειμενικής δυσκολίας των ελληνικών νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις αλλεπάλληλες φορολογικές υποχρεώσεις. Είναι, έτσι, τελείως αδύνατη η όποια σκέψη για επιβολή νέων μέτρων.
Αλλά και σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων, το οικονομικό επιτελείο φαίνεται να καταλαβαίνει πλέον ότι τίποτε δεν μπορεί να περάσει «μονόπατα» χωρίς ένα αντικειμενικό ισοζύγιο κόστους ωφέλειας, όχι μόνον από πλευράς δημοσιονομικών επιπτώσεων αλλά και από πλευράς αντοχής των φορολογουμένων. Στον βαθμό αυτόν το επερχόμενο φορολογικό νομοσχέδιο θα αποτελέσει το βασικό δείγμα γραφής της κυβέρνησης από το οποίο θα προδοθούν και οι προθέσεις της για το άμεσο μέλλον.
Σειρά φορολογικών ελαφρύνσεων
Ηδη, μετά την ηχηρή «κατάκτηση» από την τρόικα της μείωσης του ΦΠΑ στην εστίαση και χωρίς ακόμη να έχουν προκύψει τα ουσιαστικά αποτελέσματα του μέτρου, παράγοντες του οικονομικού επιτελείου έχουν αρχίσει δειλά δειλά να διαρρέουν ότι δεν αποκλείεται η πρώτη αυτή μείωση φορολογίας από την εποχή που η χώρα μπήκε στο μνημόνιο, να μην είναι και η τελευταία. Πληροφορίες, μάλιστα, αναφέρουν ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου έχουν ήδη αρχίσει να επεξεργάζονται σειρά φορολογικών ελαφρύνσεων σε όσες επιχειρήσεις κατέγραψαν σημαντικές ζημιές εξαιτίας του PSI.
Το μέτρο θα αφορά βεβαίως μόνον νομικά πρόσωπα και θα κινείται γύρω από τη λογική του συμψηφισμού των απωλειών από το PSI με φορολογικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων κατά τα επόμενα έτη. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του η ορθή δημοσιονομική πορεία αλλά και κάποιο λογικό αντιστάθμισμα σε ό,τι αφορά τις απώλειες των ιδιωτών από το κούρεμα. Ο ίδιος, άλλωστε, ο αρμόδιος υφυπουργός Οικονομικών κ. Γ. Μαυραγάνης παραδέχθηκε πρόσφατα ότι το ζήτημα της μείωσης της φορολόγησης των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών είναι ένα θέμα που μπορεί να δει η κυβέρνηση, αλλά εξαρτάται από τη δημοσιονομική πορεία και την κανονική ροή των φορολογικών εσόδων.
Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι έχουν ήδη επέλθει μειώσεις φορολογικών συντελεστών για τα φυσικά πρόσωπα με τη μείωση του ανώτατου συντελεστή στο 42%. Αντίστοιχη είναι η θέση που διατυπώνει το υπουργείο Οικονομικών και σε ό,τι αφορά μία ενδεχόμενη ελάφρυνση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το θέμα δεν έχει εγκαταλειφθεί και εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την τρόικα.
Η κατάρτιση του σχετικού νομοσχεδίου που θα υλοποιεί παράλληλα τη διασύνδεση των φορολογικών κινήτρων με την αναπτυξιακή διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή από την αρχή του νέου έτους, στη διάρκεια του οποίου προσδιορίζεται και η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην ανάπτυξη.
Επανεξετάζονται οι φοροαπαλλαγές
Πρώτος στόχος είναι, αφού επανεξετασθούν όλες οι φοροαπαλλαγές από μηδενική βάση, να συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένο «φορολογικό πακέτο» όλες οι ευνοϊκές αναπτυξιακές διατάξεις, που σήμερα βρίσκονται διάσπαρτες - και πολλές φορές - αθέατες σε διάφορους νόμους. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες από αυτές χρησιμοποιούνται επί χρόνια, περισσότερο σαν εργαλείο φοροδιαφυγής, παρά σαν κίνητρο για επενδύσεις.
Οι περισσότερες από τις φοροαπαλλαγές αυτές θα καταργηθούν με το νέο νομοσχέδιο, στο οποίο θα ενσωματωθούν μόνον εκείνες που αποδεδειγμένα έχουν συμβάλει στην ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Στο υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη συσταθεί ειδική ομάδα εργασίας, που θα καταγράψει τις διάσπαρτες φοροαπαλλαγές που χορηγούνται ως κίνητρα στο πλαίσιο των αναπτυξιακών και επενδυτικών νόμων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προχειρότητα με την οποία θεσπίζονταν τέτοιου είδους φοροαπαλλαγές, κόστισε μέχρι σήμερα ακριβά στο ελληνικό κράτος, το οποίο όχι μόνον έχανε συνεχώς έσοδα, αλλά βρισκόταν αντιμέτωπο με διατάξεις που αντιβαίνουν στην Κοινοτική νομοθεσία.
Χαρακτηριστικότερο και πλέον πρόσφατο παράδειγμα η διάταξη που προέβλεπε τη δημιουργία αφορολόγητων αποθεματικών από τις επιχειρήσεις, η οποία τελικώς κατέπεσε διότι, ακριβώς, ήταν αντίθετη με την Κοινοτική νομοθεσία περί ανταγωνισμού, υποχρεώνοντας πολλές επιχειρήσεις που είχαν κάνει χρήση του μέτρου να επιστρέψουν σημαντικά κεφάλαια.
Οπως αναφέρουν παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, βασικός στόχος των νέων διατάξεων είναι η δημιουργία σταθερών φοροαπαλλαγών και μέτρων που θα παρέχουν έκπτωση της επενδυτικής δαπάνης από το φορολογητέο εισόδημα και πολύ ταχύτερες αποσβέσεις παγίων.
Κατόπιν αυτών και υπό τα νέα δεδομένα επανεξετάζονται οι εξής φοροαπαλλαγές:
1. Φορολογική απαλλαγή έως 100% της αξίας επένδυσης για εργαστήρια εφαρμογής βιομηχανικής ενεργειακής έρευνας.
2. Φορολογική απαλλαγή έως 100% της επένδυσης για επενδύσεις που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος, στον περιορισμό της ρύπανσης του εδάφους κ.λπ.
3. Φορολογική απαλλαγή έως 100% της αξίας της επένδυσης για επενδύσεις, που αφορούν στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην υποκατάσταση υγρών καυσίμων ή ηλεκτρικής ενέργειας με αέρια καύσιμα.
4. Φορολογική απαλλαγή έως 100% της αξίας της επένδυσης για επενδύσεις, που αφορούν σε ίδρυση, επέκταση εκσυγχρονισμό εργαστηρίων εφαρμοσμένης βιομηχανικής έρευνας.
5. Φορολογική απαλλαγή 60% και 40% της αξίας επένδυσης για ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μέχρι και δέκα χρόνια από τον χρόνο πραγματοποίησης της επένδυσης.
6. Φορολογική απαλλαγή 60% της επένδυσης για όλες τις περιοχές που πραγματοποιείται είτε από ξενοδοχειακές επιχειρήσεις οργανωμένων κατασκηνώσεων είτε με σκοπό τη δημιουργία νέων συμπληρωματικών εγκαταστάσεων ξενοδοχειακών μονάδων.
7. Φορολογική απαλλαγή 100% της αξίας της επένδυσης για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες.
8. Φορολογική απαλλαγή 70% της αξίας της επένδυσης για συνεδριακά και χιονοδρομικά κέντρα, λιμένες σκαφών αναψυχής, κέντρα θαλασσοθεραπείας, τουρισμού υγείας κ.λπ.
9. Φορολογική απαλλαγή 100% της αξίας επένδυσης για αυτοτελή συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ και για αξιοποίηση ιαματικών πηγών.
10. Φορολογική απαλλαγή έως 100% της αξίας επένδυσης για παραγωγή προϊόντων εξαιρετικά προηγμένης τεχνολογίας ή νέων προϊόντων.
Η θεσμοθέτηση του νέου ενιαίου φόρου επί των ακινήτων
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται από το υπουργείο Οικονομικών σε ό,τι αφορά τη θεσμοθέτηση του νέου ενιαίου φόρου επί των ακινήτων, ο οποίος θα αντικαταστήσει όλους τους υπάρχοντες. Μετά την κατάθεση σωρείας προτάσεων, πολλαπλών διενέξεων μεταξύ των κομμάτων της συγκυβέρνησης, σφοδρών αντιδράσεων από την κτηματαγορά αλλά και αλλεπάλληλων διαπραγματεύσεων με την τρόικα, δεν έχει καταστεί δυνατή μέχρι στιγμής η λήψη οριστικών αποφάσεων.
Ο χρόνος, ωστόσο, είναι πλέον πιεστικός, καθώς η προθεσμία για την πλήρη θεσμοθέτηση του ενιαίου φόρου εκπνέει στις 15 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία το κλιμάκιο της τρόικας θα βρίσκεται στην Αθήνα για τη γενικότερη αξιολόγηση του προγράμματος. Οι κυριότερες ενστάσεις των δανειστών, οι οποίες οδήγησαν όχι μόνον στην απόρριψη των προτάσεων αλλά και στην ανάγκη αλλαγής βασικών κατευθύνσεων του μέχρι στιγμής σχεδιασμού του φόρου, δεν έχουν να κάνουν μόνον με τον τρόπο υπολογισμού του, αλλά και με τον τρόπο είσπραξής του.
Η τρόικα εξακολουθεί να θεωρεί ότι η ΔΕΗ αποτελεί την πλέον σίγουρη βάση είσπραξης, καθώς η ελληνική πλευρά αδυνατεί να την πείσει ότι η είσπραξη θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εξίσου αποτελεσματικά από τις εφορίες ή ακόμη και από τους ίδιους τους δήμους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, βασική κατεύθυνση και κατά τον νέο σχεδιασμό θα παραμείνει η φορολόγηση του κάθε ακινήτου ξεχωριστά και όχι η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας των φορολογουμένων στο σύνολό της. Και αυτό διότι με τη δυνητική θεσμοθέτηση ενός αφορολόγητου ορίου και την εξαίρεση των αγροτεμαχίων των κατ' επάγγελμα αγροτών, το δημοσιονομικό κενό που θα δημιουργούνταν θα ξεπερνούσε, σύμφωνα με παράγοντα του υπουργείου Οικονομικών, τα 300 εκατ. ευρώ και η κάλυψή του θα έπρεπε να αντισταθμιστεί μέσω της υψηλότερης επιβάρυνσης των αστικών ακινήτων και των επιχειρήσεων.
Προκειμένου, ωστόσο, ο νέος φόρος να είναι κατά το δυνατόν αναλογικότερος, το υπουργείο Οικονομικών είχε αποφασίσει να εφαρμόσει 33 (!) κριτήρια μεταξύ των οποίων γεωγραφική τοποθεσία, μέγεθος, όροφος, δυνατότητα άρδευσης, εμπορική ή γεωργική χρήση κ.λπ. Με βάση, εξάλλου, τους αρχικούς σχεδιασμούς του υπουργείου, οι οποίοι και παραμένουν, ο ενιαίος φόρος θα πρέπει να αποφέρει 3,17 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,7 δισ. ευρώ από τα αστικά ακίνητα, 800 εκατ. ευρώ από τα αγροτεμάχια και τα υπόλοιπα από τα ακίνητα που κατέχουν οι επιχειρήσεις.
