Ένα ερώτημα που υπάρχει σε όλους μας, πέρα από τη μικρότερη ή μεγαλύτερη δυσκολία του καθενός, πέρα από την υψηλότερη ή χαμηλότερη συγκυριακή κοινωνική, οικονομική και πολιτική του θέση, πέρα από την...
τρέχουσα ιδεολογία του, είναι το ερώτημα «πού πάει όλο αυτό;». Πού οδηγεί όλη αυτή η πρωτόγνωρη παγκόσμια σαρωτική εμπειρία που δεν δείχνει να εκτονώνεται ούτε με κοινωνικές επαναστάσεις, ούτε με πόλεμο; Είναι ένα καλά σχεδιασμένο και μελετημένο παιγνίδι για τον παγκόσμιο έλεγχο ή ακόμη και αν ήταν έτσι στην αρχή, στην πορεία η κρίση ξέφυγε, κατά κάποιον τρόπο «αντικειμενοποιήθηκε» και πλέον ανεξέλεγκτη ακυρώνει κατά συρροήν τον πολιτισμό στις κοινωνίες και τα έθνη;
Ο όρος «fragile state» («εύθραυστο κράτος») περιγράφει ένα κράτος που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ευθύνη του να προστατεύει τους πολίτες και να προάγει την υλική και πνευματική τους ευημερία. Σε ένα τέτοιο αποτυχημένο κράτος, η εξουσία, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι υποδομές, η ασφάλεια, η δικαιοσύνη τελούν σε οριακό σημείο ή το έχουν ήδη ξεπεράσει και οι πολίτες αγωνίζονται να επιβιώσουν, ακυβέρνητοι και απροστάτευτοι. Αυτός ο όρος αποδίδεται σε κράτη στα οποία κυριαρχούν ακραίες συνθήκες φτώχειας, πείνας και διατάραξης της κοινωνικής συνοχής με συνεχείς κοινωνικές και εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις, πράξεις εγκληματικότητας και τρομοκρατίας.
Το 2011, ο ΟΟΣΑ, αναγνώρισε 45 κράτη τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν σαν εύθραυστα κράτη. Ανάμεσα τους δεν περιγράφηκε κανένα Ευρωπαϊκό κράτος εκτός από το κράτος της Γεωργίας. Ωστόσο όλη η Ευρώπη πλημμυρίζεται από νόμιμους και κυρίως παράνομους μετανάστες αυτών των εύθραυστων κρατών. Στη χώρα μας, τα τελευταία 2,5 χρόνια της οικονομικής κρίσης, το μεγαλύτερο μέρος των μη νομίμων μεταναστών που συλλαμβάνονται, προέρχεται από αυτά τα κράτη και κυρίως από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το Ιράκ, τη Σομαλία, το Κονγκό, την Ερυθραία, και τη Γεωργία. Το 2011, οι 62.047 από τους 87.265(71,1%) παράνομους μετανάστες που συνελήφθησαν στη χώρα μας, προέρχονταν από 7 τέτοια εύθραυστα κράτη
Ο Wim Naude, καθηγητής Αναπτυξιακής Οικονομικής και Επιχειρηματικότητας, παρουσιάζοντας το βιβλίο «Fragile States Causes, Costs, and Responses», που κυκλοφόρησε αυτόν το μήνα, τόνισε ότι «είναι σημαντικό θέμα η ταυτοποίηση και η πρόβλεψη των εύθραυστων κρατών(για παράδειγμα στον κατάλογο του 2011 του ΟΟΣΑ δεν συμπεριλήφθηκαν η Αίγυπτος και η Συρία)» και επίσης ότι «η ευθραυστότητα είναι αιτία αλλά και συνέπεια της σύγκρουσης και χαρακτηρίζεται από την απώλεια της εξουσίας, της νομιμότητας και της ικανότητας ενός κράτους.»
Ο όρος «εύθραυστο κράτος» και οι παρατηρήσεις του Naude σίγουρα δεν μπορούν να αναφέρονται στην Ελλάδα, όπως τουλάχιστον οι νεώτερες γενιές μπορεί να την θυμούνται. Ξυπνούν όμως κάποιες παρόμοιες μεταπολεμικές μνήμες στους παλαιότερους και πρέπει σήμερα να προβληματίζουν ενόψει των αχαρτογράφητων και απρόβλεπτων οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων, που ανοίγονται μπροστά μας λόγω των γνωστών αδυναμιών του πολιτικού μας συστήματος και της απουσίας ισχυρού και αξιόπιστου μεταρρυθμιστικού κινήματος στην κοινωνία. Οι ακατάλυτες πελατειακές σχέσεις και κάποια υπόλοιπα τραπεζικών καταθέσεων, μικρότερα για τους περισσότερους και μεγαλύτερα για τους λιγότερους, μπορεί να δείχνουν αρκετά για να παρατείνουν σε κάποιο βαθμό την εικονική πραγματικότητα, αλλά δεν μπορούν να αποτρέψουν τις αναπόφευκτες ζωτικές, αλλά και ριζοσπαστικές αλλαγές που πλησιάζουν.
Υπό το βάρος της εφαρμογής των νέων μέτρων των 11,5+ δις και όσο οι περικοπές δεν μπορούν να αντισταθμίζονται από θετικές και παραγωγικές κινήσεις στην αγορά, οι βασικοί και αυτονόητοι πυλώνες που θα έπρεπε να στηρίζουν ένα πολιτισμένο κράτος κινδυνεύουν άμεσα να καταρρεύσουν. Παρά το χλιαρό αλλά σαφώς κριτικό μήνυμα των εκλογών της 17 Ιουνίου, το πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να μην μπορεί να ανταποκριθεί (α) στη δίκαιη κατανομή των βαρών και φορολόγηση, (β) στην αποτελεσματική προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, (γ) στην εξυγίανση του πελατειακού κράτους, (δ) στην εξασφάλιση των αναγκαίων παροχών υγείας στον πληθυσμό. Είναι αλήθεια ότι στον τομέα της δικαιοσύνης γίνονται προσπάθειες, που ο χρόνος θα δείξει αν είναι συγκυριακές και οφείλονται σε κάποια πρόσωπα ή είναι αποτελέσματα πολιτικής βούλησης για απόδοση ευθυνών και διαφάνεια. Πάντως η πολιτική αξιοπιστία, αυτό το συμβόλαιο τιμής μεταξύ κράτους και πολίτη, έχει προς το παρόν παραβιαστεί ανεπανόρθωτα.
Υπό το βάρος της εφαρμογής αυτών των μέτρων και με δεδομένους τους περιορισμούς του πολιτικού συστήματος, η χώρα οδηγείται μαθηματικά εκτός ευρώ. Η κατάσταση που περνάμε είναι εξαιρετικά εύθραυστη γιατί οι όροι του παιγνιδιού στην Ευρώπη έχουν αλλάξει. Το κόστος του Grexit για τη Γερμανία είναι τώρα σαφώς μικρότερο και το όφελος ενδεχομένως μεγαλύτερο και λόγω της ανάγκης συντήρησης του Λουθηρανικού προφίλ της κ.Μέρκελ, ενόψει των εκλογών του 2013, αλλά και λόγω παραδειγματισμού για την ανάγκη απαρέγκλιττης εφαρμογής των μέτρων λιτότητας από τους υποψήφιους νεοεισερχόμενους στο μηχανισμό στήριξης.
Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο. Απέχοντας σίγουρα πολύ από το σημείο ώστε να χαρακτηριστούμε ένα από τα «εύθραυστα κράτη», αλλά την ίδια στιγμή απομακρυνόμενοι σταθερά από τα χαρακτηριστικά ενός πολιτισμένου και σύγχρονου δημοκρατικού κράτους του δυτικού κόσμου. Και αυτή η απομάκρυνση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Από τη μία οι Ευρωπαίοι δείχνουν σχεδόν αποφασισμένοι να μας απομακρύνουν από το στενό τους περιβάλλον γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα εξασφαλίσουν μεγαλύτερα οφέλη και από την άλλη ο Ελληνικός λαός απέναντι σε ένα αδρανές πολιτικό σύστημα δεν αντιδρά γιατί φοβάται ότι έτσι θα χάσει ακόμα πιο γρήγορα όσα του έχουν απομείνει.
Από τη μια ένας αποσπασματικός αγώνας κατά της διαφθοράς και υπέρ του εκπολιτισμού της κομματικοκρατικής βαρβαρότητας και από την άλλη η βίαιη εξώθηση της χώρας από τη σύγχρονη σκακιέρα με μια σχεδόν συντονισμένη δράση ενός αδιάφορου πολιτικού συστήματος και μιας εμπαθούς τρόικας. Και ανάμεσα τους μια εύθραυστη ισορροπία, ένα κράτος ούτε «εύθραυστο», αλλά ούτε πολιτισμένο, ένα κράτος ραγισμένο μέσα στη γενική ευθραυστότητα. Ρωγμές που δεν πρέπει να αφεθούν στη μοίρα τους και να γίνουν θρύψαλα…
τρέχουσα ιδεολογία του, είναι το ερώτημα «πού πάει όλο αυτό;». Πού οδηγεί όλη αυτή η πρωτόγνωρη παγκόσμια σαρωτική εμπειρία που δεν δείχνει να εκτονώνεται ούτε με κοινωνικές επαναστάσεις, ούτε με πόλεμο; Είναι ένα καλά σχεδιασμένο και μελετημένο παιγνίδι για τον παγκόσμιο έλεγχο ή ακόμη και αν ήταν έτσι στην αρχή, στην πορεία η κρίση ξέφυγε, κατά κάποιον τρόπο «αντικειμενοποιήθηκε» και πλέον ανεξέλεγκτη ακυρώνει κατά συρροήν τον πολιτισμό στις κοινωνίες και τα έθνη;
Ο όρος «fragile state» («εύθραυστο κράτος») περιγράφει ένα κράτος που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ευθύνη του να προστατεύει τους πολίτες και να προάγει την υλική και πνευματική τους ευημερία. Σε ένα τέτοιο αποτυχημένο κράτος, η εξουσία, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι υποδομές, η ασφάλεια, η δικαιοσύνη τελούν σε οριακό σημείο ή το έχουν ήδη ξεπεράσει και οι πολίτες αγωνίζονται να επιβιώσουν, ακυβέρνητοι και απροστάτευτοι. Αυτός ο όρος αποδίδεται σε κράτη στα οποία κυριαρχούν ακραίες συνθήκες φτώχειας, πείνας και διατάραξης της κοινωνικής συνοχής με συνεχείς κοινωνικές και εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις, πράξεις εγκληματικότητας και τρομοκρατίας.
Το 2011, ο ΟΟΣΑ, αναγνώρισε 45 κράτη τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν σαν εύθραυστα κράτη. Ανάμεσα τους δεν περιγράφηκε κανένα Ευρωπαϊκό κράτος εκτός από το κράτος της Γεωργίας. Ωστόσο όλη η Ευρώπη πλημμυρίζεται από νόμιμους και κυρίως παράνομους μετανάστες αυτών των εύθραυστων κρατών. Στη χώρα μας, τα τελευταία 2,5 χρόνια της οικονομικής κρίσης, το μεγαλύτερο μέρος των μη νομίμων μεταναστών που συλλαμβάνονται, προέρχεται από αυτά τα κράτη και κυρίως από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το Ιράκ, τη Σομαλία, το Κονγκό, την Ερυθραία, και τη Γεωργία. Το 2011, οι 62.047 από τους 87.265(71,1%) παράνομους μετανάστες που συνελήφθησαν στη χώρα μας, προέρχονταν από 7 τέτοια εύθραυστα κράτη
Ο Wim Naude, καθηγητής Αναπτυξιακής Οικονομικής και Επιχειρηματικότητας, παρουσιάζοντας το βιβλίο «Fragile States Causes, Costs, and Responses», που κυκλοφόρησε αυτόν το μήνα, τόνισε ότι «είναι σημαντικό θέμα η ταυτοποίηση και η πρόβλεψη των εύθραυστων κρατών(για παράδειγμα στον κατάλογο του 2011 του ΟΟΣΑ δεν συμπεριλήφθηκαν η Αίγυπτος και η Συρία)» και επίσης ότι «η ευθραυστότητα είναι αιτία αλλά και συνέπεια της σύγκρουσης και χαρακτηρίζεται από την απώλεια της εξουσίας, της νομιμότητας και της ικανότητας ενός κράτους.»
Ο όρος «εύθραυστο κράτος» και οι παρατηρήσεις του Naude σίγουρα δεν μπορούν να αναφέρονται στην Ελλάδα, όπως τουλάχιστον οι νεώτερες γενιές μπορεί να την θυμούνται. Ξυπνούν όμως κάποιες παρόμοιες μεταπολεμικές μνήμες στους παλαιότερους και πρέπει σήμερα να προβληματίζουν ενόψει των αχαρτογράφητων και απρόβλεπτων οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων, που ανοίγονται μπροστά μας λόγω των γνωστών αδυναμιών του πολιτικού μας συστήματος και της απουσίας ισχυρού και αξιόπιστου μεταρρυθμιστικού κινήματος στην κοινωνία. Οι ακατάλυτες πελατειακές σχέσεις και κάποια υπόλοιπα τραπεζικών καταθέσεων, μικρότερα για τους περισσότερους και μεγαλύτερα για τους λιγότερους, μπορεί να δείχνουν αρκετά για να παρατείνουν σε κάποιο βαθμό την εικονική πραγματικότητα, αλλά δεν μπορούν να αποτρέψουν τις αναπόφευκτες ζωτικές, αλλά και ριζοσπαστικές αλλαγές που πλησιάζουν.
Υπό το βάρος της εφαρμογής των νέων μέτρων των 11,5+ δις και όσο οι περικοπές δεν μπορούν να αντισταθμίζονται από θετικές και παραγωγικές κινήσεις στην αγορά, οι βασικοί και αυτονόητοι πυλώνες που θα έπρεπε να στηρίζουν ένα πολιτισμένο κράτος κινδυνεύουν άμεσα να καταρρεύσουν. Παρά το χλιαρό αλλά σαφώς κριτικό μήνυμα των εκλογών της 17 Ιουνίου, το πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να μην μπορεί να ανταποκριθεί (α) στη δίκαιη κατανομή των βαρών και φορολόγηση, (β) στην αποτελεσματική προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, (γ) στην εξυγίανση του πελατειακού κράτους, (δ) στην εξασφάλιση των αναγκαίων παροχών υγείας στον πληθυσμό. Είναι αλήθεια ότι στον τομέα της δικαιοσύνης γίνονται προσπάθειες, που ο χρόνος θα δείξει αν είναι συγκυριακές και οφείλονται σε κάποια πρόσωπα ή είναι αποτελέσματα πολιτικής βούλησης για απόδοση ευθυνών και διαφάνεια. Πάντως η πολιτική αξιοπιστία, αυτό το συμβόλαιο τιμής μεταξύ κράτους και πολίτη, έχει προς το παρόν παραβιαστεί ανεπανόρθωτα.
Υπό το βάρος της εφαρμογής αυτών των μέτρων και με δεδομένους τους περιορισμούς του πολιτικού συστήματος, η χώρα οδηγείται μαθηματικά εκτός ευρώ. Η κατάσταση που περνάμε είναι εξαιρετικά εύθραυστη γιατί οι όροι του παιγνιδιού στην Ευρώπη έχουν αλλάξει. Το κόστος του Grexit για τη Γερμανία είναι τώρα σαφώς μικρότερο και το όφελος ενδεχομένως μεγαλύτερο και λόγω της ανάγκης συντήρησης του Λουθηρανικού προφίλ της κ.Μέρκελ, ενόψει των εκλογών του 2013, αλλά και λόγω παραδειγματισμού για την ανάγκη απαρέγκλιττης εφαρμογής των μέτρων λιτότητας από τους υποψήφιους νεοεισερχόμενους στο μηχανισμό στήριξης.
Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο. Απέχοντας σίγουρα πολύ από το σημείο ώστε να χαρακτηριστούμε ένα από τα «εύθραυστα κράτη», αλλά την ίδια στιγμή απομακρυνόμενοι σταθερά από τα χαρακτηριστικά ενός πολιτισμένου και σύγχρονου δημοκρατικού κράτους του δυτικού κόσμου. Και αυτή η απομάκρυνση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Από τη μία οι Ευρωπαίοι δείχνουν σχεδόν αποφασισμένοι να μας απομακρύνουν από το στενό τους περιβάλλον γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα εξασφαλίσουν μεγαλύτερα οφέλη και από την άλλη ο Ελληνικός λαός απέναντι σε ένα αδρανές πολιτικό σύστημα δεν αντιδρά γιατί φοβάται ότι έτσι θα χάσει ακόμα πιο γρήγορα όσα του έχουν απομείνει.
Από τη μια ένας αποσπασματικός αγώνας κατά της διαφθοράς και υπέρ του εκπολιτισμού της κομματικοκρατικής βαρβαρότητας και από την άλλη η βίαιη εξώθηση της χώρας από τη σύγχρονη σκακιέρα με μια σχεδόν συντονισμένη δράση ενός αδιάφορου πολιτικού συστήματος και μιας εμπαθούς τρόικας. Και ανάμεσα τους μια εύθραυστη ισορροπία, ένα κράτος ούτε «εύθραυστο», αλλά ούτε πολιτισμένο, ένα κράτος ραγισμένο μέσα στη γενική ευθραυστότητα. Ρωγμές που δεν πρέπει να αφεθούν στη μοίρα τους και να γίνουν θρύψαλα…
