τι προτίθεται να πράξει η Κομισιόν, προκειμένου να σταματήσει τα τουρκικά σχέδια, για την κατασκευή ενός πυρηνικού εργοστασίου, στην σεισμογενή περιοχή του Ακουγιού,η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παραμένει δέσμια των τετριμμένων και γενικόλογων απαντήσεων που έδωσε το καλοκαίρι του 2011.
Τηρεί δε σιγήν ιχθύος στο βασικό ερώτημα, αν προτίθεται να πάρει μέτρα έναντι, μιας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας, όπως είναι η Τουρκία, προκειμένου η χώρα αυτή να σεβαστεί το άρθρο 17 αλλά και γενικότερα τα διεθνή θέσμια που διέπουν την ανάπτυξη και εγκατάσταση πυρηνικών σταθμών ενέργειας.
Από την αλληλογραφία, μεταξύ των δύο Κυπρίων ευρωβουλευτών και των αρμοδίων κοινοτικών επιτρόπων, στην οποία ανέτρεξε το ΚΥΠΕ, προκύπτει ότι:
Στις 24 Μαρτίου 2011, ο ευρωβουλευτής Κυριάκος Μαυρονικόλας, υπογράμμιζε, με γραπτή του ερώτηση προς την Κομισιόν ότι:
“ Το γεγονός ότι η Τουρκία δεν μετέχει στο πρόγραμμα της Ε.Ε. για την πυρηνική ασφάλεια σε καμία περίπτωση δεν «δένει» τα χέρια της Επιτροπής ούτως ώστε να ασκηθεί πίεση προς την πλευρά της Τουρκίας για να μην προβεί στην κατασκευή του σταθμού, αφού πρόκειται για υποψήφια προς ένταξη χώρα.
Η ανάγκη λήψης μέτρων από την πλευρά της Επιτροπής καταδεικνύεται και από την πρόσφατη έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα, η οποία προέκυψε μετά το φονικό σεισμό στην Ιαπωνία. Το εν λόγω περιστατικό φέρνει στην επιφάνεια τον πραγματικό κίνδυνο που σοβεί και τον οποίο είχα υπογραμμίσει στην προηγούμενη ερώτηση. Επισημαίνω ότι η ευρύτερη περιοχή θεωρείται σεισμογενής και η πιθανότητα κατασκευής του σταθμού θέτει σε άμεσο κίνδυνο τους κατοίκους της Κύπρου και των Δωδεκανήσων.
Ερωτάται ξανά η Επιτροπή:
Προτίθεται να ασκήσει πίεση προς την Τουρκία για να μην κατασκευαστεί ο σταθμός ώστε να προστατέψει τους Ευρωπαίους πολίτες;»
Στις 15 Απριλίου 2011, ο αρμόδιος κοινοτικός επίτροπος Στέφαν Φούλε, με γραπτή του απάντηση, περιορίζονταν στο να αναφέρει ποιές είναι οι υποχρεώσεις της Τουρκίας και όχι στο αν υποχρεούται ( και από ποιούς) να τις εφαρμόσει.
Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι:
“ Όσον αφορά τα σχέδια για πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στο Akkuyu, η απόφαση των τουρκικών αρχών να κατασκευάσουν πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής σε μία περιοχή που είναι γνωστή για τη σεισμική της δραστηριότητα είναι ένα θέμα που προκαλεί ανησυχίες. Όπως εξηγήθηκε η επιλογή του ενεργειακού μίγματος, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, αποτελεί κυρίαρχη απόφαση κάθε χώρας. Εντούτοις, οι εθνικές αποφάσεις για τη χρησιμοποίηση πυρηνικής ενέργειας ως πηγής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να βασίζονται στην ικανότητα της χώρας να εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο ασφάλειας, προστασίας και διασφαλίσεων κατά τη διάρκεια του πλήρους κύκλου ζωής μιας πυρηνικής εγκατάστασης, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις και τις βέλτιστες πρακτικές.»
Στο θέμα επανήλθε, με γραπτή του ερώτηση προς την Κομισιόν και ο κύπριος ευρωβουλευτής Τάκης Χατζηγεωργίου, υπογραμμίζοντας ότι “Βάσει του άρθρου 17 της Σύμβασης για την Πυρηνική Ασφάλεια (1994) η Τουρκία οφείλει να διαβουλευτεί και με όλες τις γειτονικές της χώρες πριν προχωρήσει στην εγκατάσταση πυρηνικού σταθμού στην περιοχή Ακούγιου» και σημειώνοντας ότι, μέχρι στιγμής η Τουρκία δεν το έχει κάνει αυτό.
Με βάση την πρόσφατη ειδησεογραφία η Τουρκία, όχι μόνον δεν διαβουλεύθηκε με τις γειτονικές χώρες αλλά προχώρησε μονομερώς στην έναρξη των έργων κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού, μη συμμορφούμενη, ουσιαστικά, με το άρθρο 17 της Σύμβασης για την πυρηνική ασφάλεια.
Στην απάντηση που έδωσε, ωστόσο, στις 17 Αυγούστου 2011, ο τότε αρμόδιος επίτροπος Εντιγκερ, δεν αναφέρεται στο πως η Τουρκία θα υποχρεωθεί να τηρήσει τις δεσμεύσεις της έναντι της Σύμβασης για την πυρηνική ασφάλεια και περιορίζεται να επαναλάβει ότι, “ η απόφαση να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια στο ενεργειακό μείγμα αποτελεί εθνική αρμοδιότητα.”
Πιο συγκεκριμένα, ο Επίτροπος Εντιγκερ, υποστήριζε, πριν από έναν ακριβώς χρόνο, ότι:
“Το άρθρο 17 της σύμβασης για την πυρηνική ασφάλεια, της οποίας η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος, επιβάλλει στα συμβαλλόμενα μέρη την υποχρέωση να διασφαλίζουν την καθιέρωση και εφαρμογή διαδικασιών για τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τα συμβαλλόμενα μέρη της περιοχής που γειτνιάζει με το σημείο στο οποίο προβλέπεται να κατασκευαστεί η προτεινόμενη πυρηνική εγκατάσταση, στον βαθμό που ενδέχεται να θιγούν από την κατασκευή.
Μετά από ερώτηση που υποβλήθηκε από την Ευρατόμ κατά την τελευταία συνεδρίαση αξιολόγησης από ομότιμους που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη, από τις 4 έως τις 14 Απριλίου 2011, η Τουρκία απάντησε ότι θα διαβιβάσει τις απαιτούμενες πληροφορίες στις αρμόδιες αρχές των κρατών στην περιοχή της σχεδιαζόμενης πυρηνικής εγκατάστασης της Ακούγιου, σύμφωνα με το άρθρο 17 της σύμβασης για την πυρηνική ασφάλεια.
Ως χώρα υποψήφια για προσχώρηση στην ΕΕ, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να ευθυγραμμίσει σταδιακά τη νομοθεσία της με όλο το κεκτημένο για την πυρηνική ασφάλεια, το οποίο περιλαμβάνει την οδηγία 2009/71/Ευρατόμ του Συμβουλίου περί θεσπίσεως κοινοτικού πλαισίου για την πυρηνική ασφάλεια πυρηνικών εγκαταστάσεων. Η Επιτροπή παρακολουθεί την ευθυγράμμιση της τουρκικής νομοθεσίας με το κεκτημένο και θέτει το ζήτημα της ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων σε όλες τις σχετικές συνεδριάσεις, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας.
Κατά την υπουργική συνεδρίαση με την Επιτροπή στις 23 Ιουνίου 2011, η Τουρκία δεσμεύτηκε να αναλάβει, σε εκούσια βάση, την εκπόνηση συνολικής εκτίμησης κινδύνου και ασφάλειας («στρες τεστ») της προγραμματισμένης πυρηνικής εγκατάστασης, λαμβάνοντας υπόψη τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
Μέχρι στιγμής πάντως, ούτε η Τουρκία αλλά ούτε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχουν προβεί σε διαβεβαιώσεις ότι, έχουν τηρηθεί όλα όσα φαίνεται να έχει υποσχεθεί η Τουρκία, προτού ξεκινήσει τις εργασίες κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού.
