Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από αυτήν, ενώ στην Ελλάδα μελέτη που Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογικών Ερευνών έδειξε πως ταλαιπωρείται από αυτήν το 13,1% των ενηλίκων, δηλαδή πάνω από 1,3 εκατομμύριο άνθρωποι.
Όπως αναφέρουν το ομοσπονδιακό Εθνικό Ίδρυμα Αρθρίτιδας & Μυοσκελετικών και Δερματικών Νόσων (NIAMSD) των ΗΠΑ και ειδικοί από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, η νόσος εκδηλώνεται όταν φθαρούν οι προστατευτικοί χόνδροι που επιστρώνουν σαν μαξιλαράκια τις αρθρώσεις για να μην «τρίβονται» τα οστά μεταξύ τους, αλλά και για να απορροφούν τους κραδασμούς της κίνησης.
Ο αρθρικός χόνδρος, όπως λέγεται επιστημονικά, είναι ένας σκληρός, ολισθηρός ιστός, ο οποίος επιτρέπει την κίνηση της άρθρωσης σχεδόν δίχως καθόλου τριβή. Όταν αρχίζει η οστεοαρθρίτιδα, η επιφάνειά του γίνεται τραχεία και τελικά φθείρεται εις βάθος, με συνέπεια το ένα οστό να τρίβει το άλλο.
Αν και η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να προσβάλλει οποιαδήποτε άρθρωση του σώματος, είναι συνηθέστερη στα χέρια, στα γόνατα, στα ισχία, στον αυχένα και στην μέση (στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης), ενώ πάρα πολύ σπάνια εκδηλώνεται στους καρπούς ή στους αστραγάλους.
Η οστεοαρθρίτιδα επιδεινώνεται βαθμιαία με το πέρασμα του χρόνου και προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος ιάσεως. Οι υπάρχουσες θεραπείες, όμως, μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξή της, να καταπραΰνουν τον πόνο και να βελτιώσουν την λειτουργικότητα των αρθρώσεων.
Τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας συχνά εκδηλώνονται σταδιακά και επιδεινώνονται καθώς περνάνε τα χρόνια. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:
* Πόνος. Η άρθρωση μπορεί να πονάει στη διάρκεια ή μετά την κίνηση. Είναι το κυριότερο σύμπτωμα.
* Ευαισθησία. Μπορεί να είναι δύσκολο να κάνετε ελαφρά μάλαξη στην προσβεβλημένη άρθρωση.
* Δυσκαμψία. Η δυσκολία στην κίνηση της προσβεβλημένης άρθρωσης μπορεί να είναι πιο εμφανής το πρωί που ξυπνάτε ή μετά από αρκετή ώρα ακινησίας.
* Απώλεια ευλυγισίας. Μπορεί να περιοριστεί το εύρος κινήσεων της προσβεβλημένης άρθρωσης
* «Τριξίματα». Μπορεί να ακούτε ή να νιώθετε τριγμούς όταν χρησιμοποιείτε την άρθρωση
* «Κοκαλάκια». Μπορεί να εμφανίσετε μικρά εξογκώματα γύρω από την προσβεβλημένη άρθρωση, τα οποία είναι οστεϊκές προεκβολές (λέγονται οστεόφυτα).
Πότε να πάτε στον γιατρό
Εάν εκδηλώσετε διόγκωση (πρήξιμο) ή δυσκαμψία σε κάποια άρθρωση που διαρκεί επί περισσότερο από λίγες εβδομάδες, πρέπει να κλείσετε ραντεβού με έναν γιατρό για να σας εξετάσει.
Η οστεοαρθρίτιδα είναι πιθανότερη εάν:
* Έχετε ηλικία άνω των 50 ετών
* Είστε γυναίκα
* Πάσχετε από δυσμορφίες των οστών. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με δύσμορφες αρθρώσεις ή ελαττωματικούς χόνδρους, με συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας.
* Έχετε τραυματιστεί στην άρθρωση. Οι τραυματισμοί (λ.χ. ατυχήματα, σπορ) μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες οστεοαρθρίτιδας.
* Είστε παχύσαρκοι. Τα περιττά κιλά ασκούν πρόσθετες πιέσεις στις αρθρώσεις που «σηκώνουν» το βάρος του σώματος. Τέτοιες αρθρώσεις είναι τα ισχία και τα γόνατα.
* Διάγετε καθιστική ζωή. Ο χόνδρος εξαρτάται από την κίνηση για να τροφοδοτηθεί με θρεπτικά συστατικά.
* Ασχολείσθε με επάγγελμα υψηλού κινδύνου. Τέτοια επαγγέλματα είναι όσα ασκούν επαναλαμβανόμενες πιέσεις σε μία άρθρωση, προδιαθέτοντάς την στην εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν υδραυλικοί, μηχανικοί αυτοκινήτων, οικοδόμοι, ηλεκτρολόγοι, χειρουργοί, χειριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών και αθλητές που επιβαρύνονται λόγω αυξημένης καταπόνησης των αρθρώσεων και αθλητικών κακώσεων.
* Πάσχετε από ορισμένα νοσήματα. Ο διαβήτης, η υποθυρεοειδισμός, η ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα) και η νόσος του Paget (είναι νόσημα των οστών) μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας.
Εάν οποιοσδήποτε από τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου αντιστοιχεί στη δική σας περίπτωση, πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό.
Είναι πολύ σημαντικό να εξετασθείτε εγκαίρως από τον γιατρό και όχι όταν φθάσετε στο σημείο να μην αντέχετε πλέον καθόλου τον πόνο και την δυσκαμψία. Και αυτό, διότι η οστεοαρθρίτιδα είναι εκφυλιστική νόσος που με τον καιρό επιδεινώνεται. Όταν πια φτάσει στο σημείο να δυσκολεύει την διεκπεραίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων, ο γιατρός μπορεί να συστήσει χειρουργική επέμβαση.
Η διάγνωση
Εκτός από την λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, ο γιατρός θα εξετάσει την άρθρωση και μπορεί να συστήσει κάποιες εξετάσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται:
* Απεικονιστικές εξετάσεις.
- Ακτινογραφία. Δεν μπορεί να απεικονίσει τον χόνδρο, αλλά αποκαλύπτει τυχόν στένωση στην απόσταση ανάμεσα στα οστά της άρθρωσης (πολλοί ασθενείς έχουν στενώσεις πριν καν εκδηλώσουν συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας)
- Μαγνητική τομογραφία. Μπορεί να εντοπίσει την αιτία του πόνου.
* Εργαστηριακές εξετάσεις. Συμπεριλαμβάνουν εξετάσεις αίματος και ανάλυση του υγρού της άρθρωσης (γίνεται λήψη με βελόνα).
Η θεραπεία
Όπως προαναφέρθηκε δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο που να οδηγεί στην ίαση της οστεοαρθρίτιδας. Οι υπάρχουσες θεραπείες, όμως, μπορούν να καταπραΰνουν σημαντικά τα συμπτώματα της νόσου.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει διάφορες θεραπείες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται θερμά ή ψυχρά επιθέματα, παυσίπονα/αντιφλεγμονώδη φάρμακα (για λήψη από το στόμα ή/και τοπική εφαρμογή), εγχύσεις φαρμάκων εντός της άρθρωσης (λ.χ. κορτιζόνης, υαλουρονικού οξέος), λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων, ειδικές ασκήσεις και φυσιοθεραπεία.
Η τελική θεραπεία σε αρκετές περιπτώσεις είναι χειρουργική, κυρίως με αρθροπλαστικές.
Τρόπος ζωής
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να χάσουν οι ασθενείς τα περιττά τους κιλά, κατά τον δρα Ντέιβιντ Τ. Φέλσον, ρευματολόγο και επιδημιολόγο στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης.
Ακόμη και το 10%-15% του αρχικού σωματικού βάρους να χάσει κάποιος, η ανακούφιση για τις αρθρώσεις του θα είναι τεράστια. Η εξάπλωση της επιδημίας της παχυσαρκίας έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων οστεοαρθρίτιδας στα γόνατα, στα ισχία και στη μέση.
Για να αδυνατίσει ο ασθενής, πρέπει να συνδυάζει δίαιτα και ένα καλοσχεδιασμένο πρόγραμμα ασκήσεων, το οποίο θα καταρτίσει σε συνεργασία με τον γιατρό του. Οι καλύτερες ασκήσεις για όσους έχουν οστεοαρθρίτιδα σε αρθρώσεις των ποδιών είναι όσες ενδυναμώνουν τους τετρακέφαλους (είναι οι μύες στο πρόσθιο τμήμα των μηρών), όπως οι πιέσεις ποδιών και τα μίνι-βαθιά καθίσματα, καθώς και οι ασκήσεις κάμψης και έκτασης των γονάτων.
Για να κάνει ένας ασθενής αυτές τις ασκήσεις χρειάζεται αρκετές επισκέψεις στον φυσικοθεραπευτή ώστε να μάθει να τις εκτελεί καλά ενώ, αν του προκαλέσουν πόνο, πρέπει να τις σταματήσει αμέσως.
Η χρήση των κατάλληλων υποδημάτων, με πρόσθετα πέλματα στη σόλα και στην πτέρνα όταν είναι απαραίτητες, επίσης μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με πόνους στα ισχία και στα γόνατα. Ένα πελματογράφημα μπορεί να είναι απαραίτητο, ώστε να δει ο ασθενής αν και τι είδους προσαρμογές χρειάζονται τα παπούτσια του, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Οι ασθενείς πρέπει επίσης να γυμνάζονται. Μολονότι οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν σε όσους έχουν αρθρίτιδα να περπατούν όσο το δυνατόν περισσότερο σε επίπεδο έδαφος, πολύ καλές ασκήσεις είναι το κολύμπι, το χαλαρό ποδήλατο (σε ίσιο δρόμο ή στατικό) και οι ασκήσεις σε ελλειπτικό ή κωπηλατικό μηχάνημα στο γυμναστήριο.
Όσοι πάντως προτιμούν τη βάδιση, πρέπει να φορούν ειδικά παπούτσια για τζόγκινγκ, σχεδιασμένα να απορροφούν τους κραδασμούς.
