Μετά την υποβολή της δήλωσης του, ο φορολογούμενος μαζί με το εκκαθαριστικό του και τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα επικαλεσθεί μπορεί να μεταβεί στην ...
αρμόδια ΔΟΥ προκειμένου να αμφισβητήσει τα ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης. Ο προιστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας ελέγχει την αλήθεια των ισχυρισμών και την ακρίβεια των αποδεικτικών στοιχείων του φορολογουμένου και μειώνει ανάλογα την ετήσια αντικειμενική δαπάνη, στην οποία αναφέρονται οι ισχυρισμοί και τα αποδεικτικά στοιχεία, καθώς επίσης μπορεί και να απορρίψει αιτιολογημένα το μαχητό τεκμήριο. Στην περίπτωση που ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας-αφού ελέγξει τα προσκομιζόμενα δικαιολογητικά-μειώσει ανάλογα την αντικειμενική δαπάνη, θα προβεί σε νέα εκκαθάριση της δήλωσης.
Σε όλες τις περιπτώσεις που αφορούν τη μείωση ή το μη υπολογισμό και την αμφισβήτηση των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης το ζήτημα είναι πραγματικό και ανάγεται στην εξελεγκτική αρμοδιότητα του προϊσταμένου της ΔΟΥ και σε περίπτωση αμφισβήτησης, στην κρίση των διοικητικών δικαστηρίων.
Με το άρθρο 16 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3986/2011, ορίζονται τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης των φορολογουμένων. Τα τεκμήρια, όπως ισχύουν για το οικονομικό έτος 2012, είναι τα ακόλουθα:
-Κύρια κατοικία.
-Δευτερεύουσες κατοικίες.
-Επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ..
-Ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης.
-Οικιακοί βοηθοί, οδηγοί αυτοκινήτων, δάσκαλοι και λοιπό προσωπικό.
-Σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, κυριότητας ή κατοχής του φορολογούμενου.
-Αεροσκάφη, ελικόπτερα, ανεμόπτερα.
-Εξωτερική - εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης (πισίνα).
-Ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη.
Με το άρθρο 28 του ν. 3986/2011, πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των ετησίων αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης για τις κύριες και τις δευτερεύουσες κατοικίες, για τα επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ., για τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης καθώς και για τις εξωτερικές και εσωτερικές δεξαμενές κολύμβησης (πισίνες). Σημειώνεται ότι στις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης στις οποίες έχουν πραγματοποιηθεί μεταβολές, θα παρατίθενται και τα περσινά δεδομένα (οικ. έτος 2011) για συγκριτικούς σκοπούς.
Οι πολίτες που συνήθως αμφισβητούν τα τεκμήρια διαβίωσης εμπίπτουν στις κατηγορίες των στρατευμένων, φυλακισμένων, ανέργων, νοσηλευομένων σε νοσοκομείο, κ.λπ.
Πιο αναλυτικά, στην εγκύκλιο του υπουργείο Οικονομικών της 24ης Σεπτεμβρίου 2012 με θέμα: Αμφισβήτηση αντικειμενικών δαπανών του άρθρο 16 του ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ(Κ.Φ.Ε.) για δηλώσεις οικονομικού έτους 2012 που ήδη έχουν υποβληθεί, διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 16 του Κ.Φ.Ε., το ετήσιο συνολικό ποσό της αντικειμενικής δαπάνης, που προσδιορίζεται με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του ιδίου άρθρου και νόμου, μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο όταν αυτό είναι μεγαλύτερο από την πραγματική δαπάνη του φορολογουμένου και των μελών που τον βαρύνουν, εφόσον αυτό αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία. Τέτοια περιστατικά συντρέχουν ιδίως στο πρόσωπο των υπόχρεων, οι οποίοι:
α) υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις,
β) είναι φυλακισμένοι,
γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική,
δ) είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργία,
ε) συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, λόγω αποδεδειγμένης συμβολής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι αυτοί έχουν εισόδημα από εμφανείς πηγές,
στ) είναι ορφανοί ανήλικοι οι οποίοι έχουν στην κυριότητα τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους και
ζ) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.
Όταν συντρέχει μία ή περισσότερες από τις περιπτώσεις αυτές, ο φορολογούμενος μπορεί να υποβάλει αίτηση με τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του. Ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας ελέγχει την αλήθεια των ισχυρισμών και την ακρίβεια των αποδεικτικών στοιχείων του φορολογουμένου και μειώνει ανάλογα την ετήσια αντικειμενική δαπάνη, στην οποία αναφέρονται οι ισχυρισμοί και τα αποδεικτικά στοιχεία.
Στις πιο πάνω α και ε περιπτώσεις, η διαφορά μεταξύ της αντικειμενικής δαπάνης και της πραγματικής δαπάνης λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της συνολικής αντικειμενικής δαπάνης του γονέα ή του τέκνου που συμβάλλει στις δαπάνες διαβίωσης του υπόχρεου. Αν πρόκειται για τους γονείς, η διαφορά αντικειμενικής δαπάνης καταλογίζεται σε εκείνον που έχει το μεγαλύτερο εισόδημα.
Στη περίπτωση των φορολογουμένων που υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία δεν περιλαμβάνονται οι μόνιμοι αξιωματικοί (π.χ. οπλίτες, έφεδροι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί). Η δυνατότητα επίκλησης μικρότερης τεκμαρτής δαπάνης δεν επηρεάζεται από την ύπαρξη εισοδήματος ή όχι ή από τον τόπο όπου υπηρετεί τη θητεία του ο στρατευμένος.
β) Οι υπόχρεοι σε δήλωση οι οποίοι είναι άνεργοι πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο των μακροχρόνια ανέργων του ΟΑΕΔ ή να λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από το εν λόγω οργανισμό καθώς και από άλλα ταμεία (π.χ. NAT). Επιπλέον, να μην έχουν κατά την χρήση 2011 πραγματικά εισοδήματα άλλης πηγής. Στην έννοια του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνονται τα τεκμαρτά εισοδήματα.
γ) Όσοι φορολογούμενοι εμπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 46 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος(Κ.Φ.Ε.) δηλαδή όσοι εισπράττουν καθυστερημένα δεδουλευμένες αποδοχές λόγω έκδηλης οικονομικής αδυναμίας του εργοδότη του και εφόσον έγινε επίσχεση της εργασίας από τους μισθωτούς ή επειδή ο εργοδότης κηρύχθηκε σε κατάσταση πτώχευσης και τις δήλωσε στο χρόνο είσπραξης τους ή ειδικά για μη εισπραχθείσες δεδουλευμένες αποδοχές της χρήσης 2011, μπορούν επίσης να αμφισβητήσουν ποσά τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης, με την προϋπόθεση ότι η ανωτέρω περίπτωση αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά.
Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση δεν αρκεί να συντρέχει μία από τις πιο πάνω περιπτώσεις της παραγράφου 1 του παρόντος για να αμφισβητηθεί η αντικειμενική δαπάνη, αλλά πρέπει και ο φορολογούμενος σε κάθε περίπτωση να αποδείξει ότι δεν πραγματοποίησε ή πραγματοποίησε μειωμένη δαπάνη, θέμα πραγματικό το οποίο ανάγεται στην εξελεγκτική αρμοδιότητα του προϊσταμένου της αρμόδιας ΔΟΥ.
