«αντιμέτωποι» με τη δραματική καθημερινότητα στον τόπο τους.
Το Μαθράκι, οι Οθωνοί, η Ερείκουσα, τα τρία ακριτικά νησάκια που είναι αγκυροβολημένα στο βορειοδυτικό άκρο της ελληνικής επικράτειας, εκεί όπου το Ιόνιο συναντιέται με την Αδριατική, «βλέπουν» και πάλι τον δύσκολο δρόμο της ξενιτειάς. Όσο και εάν προσπαθούν να επιβιώσουν, μέρα με τη μέρα τα προβλήματα τους γίνονται όλο και πιο πιεστικά και αποδυναμώνουν τη θέληση να κρατηθούν στα σπίτια τους.
Στο Μαθράκι ζουν σήμερα περίπου πενήντα άνθρωποι, ηλικιωμένοι οι περισσότεροι, που γύρισαν στον τόπο τους, έπειτα από δεκαετίες σκληρής δουλειάς στην Αμερική. Η ομηρεία της απομόνωσης, που βιώνουν καθημερινά, τους δείχνει τον δρόμο της φυγής είτε στην Κέρκυρα, είτε και πάλι στην Αμερική. Πριν τον Καλλικράτη, το νησί ήταν κοινότητα, σήμερα υπάγεται στον δήμο Κέρκυρας. Ο αντιδήμαρχος Μαθρακίου, Σπύρος Ευαγγέλου Αργυρός, μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Το μεγάλο ζήτημα, λέει, είναι η ανύπαρκτη χρηματοδότηση με αποτέλεσμα κι αυτές οι υποτυπώδεις υποδομές που είχε το νησί να αποτελούν παρελθόν.
Το λιμάνι μαζί με κάμποσα ψαροκάικα χάθηκαν στα φύκια που ξεβράζει η θάλασσα, οι τσιμεντοστρωμένοι δρόμοι καταρρέουν, τη νύχτα το νησί βυθίζεται στο σκοτάδι, επειδή κάηκαν οι λάμπες στα δρομάκια και δεν υπάρχει δυνατότητα αντικατάστασης. Παιδικές φωνές δεν ακούγονται στις αλάνες, αφού δεν λειτουργεί σχολείο. Από τους μεγαλύτερους εχθρούς των λιγοστών κατοίκων είναι το κρύο τον χειμώνα, γιατί η μεταφορά των καυσίμων στο νησί είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ακόμη και τα είδη πρώτης ανάγκης είναι σε έλλειψη. «Τρώμε το ψωμί από την κατάψυξη, γιατί το φέρνουμε από την Κέρκυρα, όταν ο καιρός το επιτρέψει και μπορέσει το μικρό πλοιάριο της άγονης γραμμής να προσεγγίσει το νησί», λέει ο αντιδήμαρχος.
Στους Οθωνούς ζουν 70 ακρίτες, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι. Το μεγάλο παράπονο και η ανησυχία τους είναι ότι δεν έχουν γιατρό, σ' ένα νησί που βρίσκεται στο «μάτι του καιρού» όλο τον χειμώνα. Οι φουρτούνες, τις περισσότερες φορές, το κρατάνε για πολλές μέρες αποκλεισμένο, ενώ οι κακοκαιρίες προκαλούν βλάβες στο παλιό δίκτυο ηλεκτροδότησης, με αποτέλεσμα να βυθίζεται στο σκοτάδι ακόμη και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. «Στην Ερείκουσα ξεπουλάνε σπίτια και κτήματα σε Γερμανούς, Γάλλους και Ιταλούς», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιδήμαρχος Ερείκουσας Σπύρος Νικολάου Αργυρός. Η κατάσταση που περιγράφει δεν είναι διαφορετική από εκείνη των άλλων δύο νησιών του συμπλέγματος των Διαποντίων. Όπως και στο Μαθράκι, ο γιατρός έχει «ημερομηνία λήξης» τη 15η Ιανουαρίου του 2013 και έως τώρα, παρά τις προσπάθειες, δεν έχει ορισθεί αντικαταστάτης, αφού απουσιάζει το ενδιαφέρον. Εκείνο που δίνει ένα χαμόγελο και μικρή ελπίδα στην Ερείκουσα, είναι οι παιδικές φωνές των τριών μαθητών του Δημοτικού Σχολείου που έχουν την «τύχη» να τους προσφέρεται ηλεκτρονική εκπαίδευση. Μαθαίνουν αγγλικά, μουσική και πληροφορική, μέσω του προγράμματος, που υλοποιεί ο οργανισμός «Εστία-Γνώση» του δήμου Χαλκίδας.
Στην πλειονότητά τους, οι κάτοικοι και των τριών νησιών έχουν αμερικανικά διαβατήρια, καθώς για πολλά χρόνια εργάσθηκαν σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ. Σήμερα που έχουν επιστρέψει στον τόπο τους, πολλοί είναι εκείνοι που εκδίδουν στα παιδιά τους αμερικανικό διαβατήριο. Δεν υπάρχει μέλλον στο νησί, λένε. «Εμείς γεννηθήκαμε εδώ, φύγαμε στην Αμερική, όπου δουλέψαμε σκληρά και επιστρέψαμε. Για τα παιδιά μας θα είναι δύσκολο να μείνουν».
«Τα μικρά νησιά είναι όπως τα καράβια. Θέλουν κυβερνήτη και πλήρωμα. Θέλουν πραγματικές νησιωτικές πολιτικές από την κυβέρνηση». Με αυτά τα λόγια, ο αντιδήμαρχος του Καλάμου με τους 250 κατοίκους, Φώτης Σώλος, ξεδιπλώνει τη δυσμενή καθημερινότητα στο νησί του. Τα αυξανόμενα προβλήματα, που αφορούν τις συγκοινωνίες, την υγεία, την εκπαίδευση, την ύδρευση και τη διαχείριση των σκουπιδιών, δεν μπορούν να κρατήσουν ζωντανό το μικρό νησί, το οποίο με τον Καλλικράτη έχει ενταχθεί διοικητικά στον δήμο Λευκάδας. «Η αρνητική οικονομική συγκυρία δημιουργεί τεράστια αντικίνητρα», σημειώνει ο κ. Σώλος «σε εκείνους που θέλουν να μείνουν στο νησί, είτε είναι νέοι που θέλουν να κάνουν μια δουλειά και έχουν μικρά παιδιά, είτε είναι ηλικιωμένοι με προβλήματα υγείας και χρειάζονται φροντίδα. Η αγωνία τους είναι η επάρκεια στο μονοθέσιο δημοτικό σχολείο με τους 12 μαθητές, αλλά και το γεγονός ότι η θητεία της αγροτικής γιατρού λήγει τον Μάρτιο και στην πρώτη προκήρυξη του υπουργείου Υγείας δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για μετάβαση άλλου γιατρού στο νησί. «Οι γονείς μάς λένε ότι θα πάρουν τα παιδιά τους και θα φύγουν», λέει ο αντιδήμαρχος.
Στον Καστό, το μικρότερο νησί από όλα, τα περισσότερα από τα 100 σπίτια του είναι κλειστά και 30 ψυχές παλεύουν «εξόριστες» να ζήσουν στον τόπο τους. Δεν έχουν γιατρό, αντιμετωπίζουν ελλείψεις στα τρόφιμα και τα φάρμακα, δεν έχουν παπά. Τον χειμώνα το νησί παραμένει για μεγάλα χρονικά διαστήματα αποκλεισμένο από την κακοκαιρία και όλοι «εναποθέτουν την ελπίδα τους στον Θεό», όπως χαρακτηριστικά λένε.
Και τα πέντε νησιά πριν τη νέα αυτοδιοικητική μεταρύθμιση, τον Καλλικράτη, ήταν κοινότητες. Με μία φωνή οι αντιδήμαρχοι διατυπώνουν την εκτίμηση ότι «ο Καλλικράτης αδίκησε τα μικρά νησιά». Σημειώνεται ότι, τις ερχόμενες ημέρες αντιπροσωπεία του Δικτύου Μικρών Νησιών θα μεταβεί στις Βρυξέλλες για να ενημερώσουν και να αναζητήσουν λύσεις στα προβλήματά τους.
