Ο αιτιολογικός παράγοντας του συνδρόμου είναι ο ιός της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου HIV, ο οποίος είναι RNA ρετροϊός. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρετροϊών είναι η αναστροφή της γνωστής ροής της γενετικής πληροφορίας και η χρήση του ιικού RNA για την παραγωγή DNA το οποίο ενσωματώνεται στο γενετικό υλικό του κυττάρου-στόχου. Στην περίπτωση του HIV στη διαδικασία αυτή συμμετέχει και το ένζυμο της ανάστροφης τρανσκριπτάσης (RT). Ο HIV προσβάλλει τα Τ4 (CD4) λεμφοκύτταρα αποδιοργανώνοντας με αυτό τον τρόπο τον ανοσοποιητικό μηχανισμό.
Ο ιός μεταδίδεται αιματογενώς με ομάδες υψηλού κινδύνου τους πολυμεταγγιζόμενους, τους αιμορριφιλικούς, και τους τοξικομανείς. Στις δύο πρώτες κατηγορίες ο κίνδυνος περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον ενδελεχή έλεγχο του αίματος και των παραγώγων του, ενώ στην τρίτη κατηγορία των τοξικομανών το πρόβλημα υφίσταται και διογκώνεται από την κοινή χρήση συριγγών μεταξύ των χρηστών.
Ακόμα ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από την προσβεβλημένη μητέρα στο κύημα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς και κατά την ετεροφυλική ή ομοφυλοφιλική σεξουαλική επαφή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε στην αφανή μόλυνση η οποία πραγματοποιείται από την επαφή αίματος προσβεβλημένου ατόμου μέσω αμυχών με υγιή άτομα (κοινή χρήση ξυραφιών, ξυριστικών μηχανών, οδοντόβουρτσων).
Ο ιός δεν μεταδίδεται με τις συνήθεις κοινωνικές επαφές όπως το απλό φιλί, την χειραψία, τον αέρα, τα τρόφιμα, το νερό, τα πιάτα, τα ποτήρια, το κολύμπι στην πισίνα, και τα νύγματα των εντόμων. Ο ιός είναι ευαίσθητος στο εξωτερικό περιβάλλον και καταστρέφεται εύκολα με χλώριο ή οινόπνευμα.
Οι ηλικίες οι οποίες προσβάλλονται συχνότερα είναι από 18 έως 40 ετών.
Το άτομο το οποίο εκτέθηκε στο κίνδυνο και τελικά προσβλήθηκε μετά από διάστημα μερικών εβδομάδων θα εμφανίσει στον ορό του αίματος αντισώματα έναντι του ιού. Η ορομετατροπή αυτή συνοδεύεται συνήθως με ένα σύνδρομο το οποίο μοιάζει με την Λοιμώδη Μονοπυρήνωση δηλαδή κακουχία, πυρετό, διάρροια, απώλεια βάρους, συμπτώματα τα οποία διαρκούν περίπου δέκα ημέρες. Στη συνέχεια το άτομο αισθάνεται υγιές, ενώ όσο μειώνεται ο αριθμός των Τ4 λεμφοκυττάρων κάνουν την εμφάνισή τους συμπτώματα όπως πυρετός, στοματικές μυκητιάσεις, έρπης, μέχρις ότου οδηγηθούμε στο πλήρες AIDS όπου υπάρχει πλήρης καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί και σε ευκαιριακές λοιμώξεις, αλλά και σε νεοπλασίες και τελικά στον θάνατο.
Μέτρα
Απαιτείται η επαγρύπνηση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, για την έγκυρη πληροφόρηση του πληθυσμού αλλά και των κοινωνικών ομάδων που χαρακτηρίζονται ως ομάδες υψηλού κινδύνου, άμεσος εντοπισμός των οροθετικών για τη διακοπή της μετάδοσης.
Επιλογή μόνιμου ερωτικού συντρόφου, και χρήση ελαστικού προφυλακτικού σε όλες τις μορφές της ερωτικής πράξης.
Αν κάνεις χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών χρησιμοποίησε καινούρια σύριγγα και μην δεχτείς ποτέ να χρησιμοποιήσεις σύνεργα από άλλο άτομο για το σκοπό αυτό.
Αν είσαι χρήστης ενδοφλέβιων ναρκωτικών και είσαι οροθετικός μην εκθέτεις άλλους χρήστες σε κίνδυνο δανείζοντάς τους σύριγγες και άλλα σύνεργα που χρησιμοποιείς εσύ.
Αν είσαι οροθετική μητέρα απόφυγε την εγκυμοσύνη διότι υπάρχει κίνδυνος να προσβληθεί και το κύημα. Συμβουλέψου τον ιατρό σου.
Αν είχες ύποπτη επαφή ενημέρωσε αμέσως τον ερωτικό σου σύντροφο, και λάβε πληροφορίες από τον ιατρό σου, ώστε να αποφύγεις τις σπασμωδικές κινήσεις και τον πανικό. Τήρησε για το διάστημα που θα σου ορίσει ο ιατρός σου τους κανόνες πρόληψης και προφύλαξης.
Αν είσαι οροθετικός, έχεις χρέος να προστατέψεις τους συνανθρώπους σου και να μην τους εκθέσεις σε κίνδυνο είτε μέσω της ερωτικής επαφής, είτε μέσω της επαφής με σωματικά υγρά στα οποία απομονώνεται ο ιός σε υψηλές συγκεντρώσεις (αίμα, σπέρμα, κολπικό υγρό), δεν πρέπει να γίνεσαι δωρητής οργάνων, ούτε αιμοδότης, ενώ θα ενημερώνεις τον ιατρό και τον οδοντίατρο πριν από κάθε ιατρική πράξη.
