Ηνωμένων Πολιτειών». Πέντε χρόνια έρευνας επιτρέπουν στον Όλιβερ Στόουν να νομιμοποιήσει τον ρόλο του τού αιώνιου αμφισβητία του αμερικανικού μύθου.
Φρανσουά Κλεμανσό (François Clémenceau, FC)
FC: Ο Μπάρακ Ομάμα (Barack Obama) μόλις ξεκίνησε την δεύτερη θητεία του. Τ0 2008 τον ψηφίσατε. Τι κάνατε τον περασμένο Νοέμβριο;
OS: Τον ξαναψήφισα, αλλά στην πραγματικότητα για να μην βγει ο Μιτ Ρόμνεϊ (Mitt Romney). Νομίζω πως ο Ομπάμα δεν διαθέτει το πολιτικό εκτόπισμα ενός Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (Martin Luther King) ή ενός Τζον Κένεντι (John Kennedy). Η Αμερική δεν άλλαξε πορεία επί Ομπάμα. Κατανοώ πως η πολιτική οφείλει να βασίζεται στον πραγματισμό, αλλά ο ιδεαλισμός μου με οδηγεί να πιστεύω πως η Αμερική δεν μπορεί πια να είναι ιμπεριαλιστική. Αλλά από τον Β' παγκόσμιο πόλεμο και πέρα, η εξωτερική μας πολιτική είναι διακομματική, και την υπερασπίζονται εξίσου άνθρωποι σαν τον Ρόμνεϊ και άνθρωποι σαν τον Ομπάμα. Όταν ο Ομπάμα μας εξηγεί πως η Αμερική οφείλει να εξακολουθήσει να είναι μια χώρα «αναντικατάστατη» και «εξαιρετική», λες κι είναι επιλεγμένη από το Θεό, πόσο αλαζονικό ακούγεται!
FC: Αλλά δεν θεωρείτε πως η Αμερική καλείται να προσαρμόζεται διαρκώς σε έναν κόσμο που παραμένει πάντοτε επικίνδυνος και γεμάτος απειλές;
OS: O κόσμος ήταν πάντοτε επικίνδυνος. Αλλά επικίνδυνη είναι κι αυτή η ιδέα, πως η Αμερική έχει χρέος «να σώσει τον κόσμο». Μετά το 1945, όλοι οι πρόεδροί μας είχαν την ίδια έξαψη ενάντια στον κομμουνισμό, λες κι ο Στάλιν (Stalin), ως άλλος Χίτλερ (Hitler) ετοιμαζόταν να αλώσει με τα τανκς του το Παρίσι. Μετά το 1989 και την κατάρρευση του κομμουνισμού, ήμουν 40 ετών και θεωρούσα πως επιτέλους θα ζούσαμε ένα διάλειμμα, με πιο ειρηνικές σχέσεις στον κόσμο. Αλλά το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα των ΗΠΑ έπρεπε να συνεχίσει να παράγει και να πουλάει νέα όπλα. Έτσι είδαμε τον ξαφνικό πόλεμο του πατρός Μπους (Bush) ενάντια στους ναρκοεμπόρους της κεντρικής Αμερικής, λες κι ο στρατηγός Νοριέγκα (Noriega) του Παναμά ήταν ο νέος Χίτλερ. Και μετά εφηύραμε έναν νέο εχθρό, στο πρόσωπο του Σαντάμ Χουσεΐν (Saddam Hussein) που τον κατηγορήσαμε κι αυτόν πως ήταν ο νέος Χίτλερ.
«Θα νιώσω περήφανος για την πατρίδα μου όταν πάψει να φοβάται τα πάντα, λες και βρισκόμαστε υπό συνεχή απειλή»
FC: Δεν φοβάστε να σας κατηγορήσουν ως αναθεωρητή της ιστορίας;
OS: Μα είμαι αναθεωρητής! Πιστεύω στ' αλήθεια πως δεν έπρεπε να ρίξουμε την ατομική βόμβα, εμποδίζοντας παράλληλα τους Σοβιετικούς να εισβάλουν στην Ιαπωνία. Ο ιστορικός Πίτερ Κιούζνικ (Peter Kuznick), ο συνεταίρος μου στην τηλεοπτική σειρά και το βιβλίο των 700 σελίδων που την συνοδεύει, ανήκει σε μια σχολή ερευνητών που επανεκτιμούν την ιστορία του «ψυχρού πολέμου» και θέτουν ερωτήματα που κανείς δεν έθεσε ως τώρα.
FC: Πιστεύετε πραγματικά πως κανένας από τους πολέμους που διεξήγαγε η Αμερική δεν ήταν δίκαιος; Παραλαμβάνοντας το βραβείο Νόμπελ ειρήνης, ο Ομπάμα έκανε αυτήν την διάκριση, μεταξύ πολέμων αναγκαίων και δίκαιων και πολέμων εθελούσιων και ανόητων...
OS: Έκανε λάθος. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν π.χ. ήταν ένα πελώριο σφάλμα. Ιδίως όταν ενίσχυσε τα αμερικανικά στρατεύματα εκεί με άλλους 30,000 άνδρες, την ίδια στιγμή που η «αλ κάιντα» είχε πια πάψει να διαθέτει φυσική παρουσία στο Αφγανιστάν. Είχε μετατραπεί σε μια διεθνή οργάνωση, με πυρήνες στην Ευρώπη και την Ασία. Αν ο πόλεμος ήταν πράγματι κατά της «αλ κάιντα», θα έπρεπε να πολεμήσουμε κατά του Πακιστάν, που στο κάτω-κάτω έκρυβε τον Μπιν Λάντεν (Bin Laden). Εξάλλου οι ταλιμπάν του Αφγανιστάν δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να μας πολεμήσουν έξω από την πατρίδα τους.
FC: Αυτή η διερώτηση για την ιστορία, είναι ένας διαφορετικός τρόπος για να κατανοήσετε την προσωπική σας ζωή;
OS: Πράγματι. Γεννήθηκα το 1946 και ο πατέρας μου ήταν ένας συντηρητικός που εναντιωνόταν στον Ρούσβελτ (Roosevelt) και το «νιου ντιλ». Αντιθέτως, εκείνος του Πίτερ Κιούζνικ ήταν αριστερός. Ο Πίτερ διαδήλωνε κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, στον οποίο εγώ συμμετείχα εθελοντικά. Ακόμα κι όταν επέστρεψα από το Βιετνάμ, δεν ήμουν ακόμα ειρηνιστής, ούτε ριζοσπάστης. Χρειάστηκε να γυρίσω το φιλμ μου «Σαλβαδόρ» στην κεντρική Αμερική για να κατανοήσω πόσο λάθος ήταν ο αντικομουνισμός που κυριαρχούσε στο Βιετνάμ -και προεκτεινόταν στην λατινική Αμερική. Καθώς μεγαλώνουμε, πιστεύω πως αφυπνιζόμαστε και αναζητούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα πράγματα.
FC: Πήγατε στο Βιετνάμ από πατριωτισμό;
OS: Ήθελα να υπηρετήσω την πατρίδα μου, όπως το έκανε ο παππούς μου, που κατά την διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου πολέμησε υπό τις διαταγές του Πετέν (Pétain) πριν πεθάνει από δηλητηριώδη αέρια κατά την διάρκεια των μαχών. Αργότερα, μετά την απόβαση στην Νορμανδία, ο πατέρας μου, που ήταν αξιωματικός, νυμφεύθηκε μια Γαλλίδα. Όταν ήμουν παιδί, έπαιζα με τα ξαδέλφια μου από την Γαλλία στο δάσος στο Λα Φερτέ-σου-Ζουάρ, όπου βρίσκαμε ξεχασμένα γερμανικά όπλα. Κατά κάποιον τρόπο θέλησα να ακολουθήσω τα βήματά τους.
FC: Θεωρείτε θετικό που έχουν τοποθετηθεί στην ηγεσία των υπουργείων εξωτερικών και αμύνης δύο βετεράνοι του Βιετνάμ, οι Τζον Κέρι (John Kerry) και Τσακ Χάγκελ (Chuck Hagel); Έχουν ζήσει στο πετσί τους τι θα πει πόλεμος
OS: Αυτό που κυρίως με καθησυχάζει είναι πως είναι αμφότεροι μετριοπαθείς, σε σχέση με την νοοτροπία και την πολεμοχαρή ρητορική της αμερικανικής δεξιάς. Δεν βλέπουν τον κόσμο σαν τον Μπους (George W. Bush), για τον οποίο όποιος δεν ακολουθούσε την Αμερική, εξ ορισμού την εχθρευόταν.
«Οι Γάλλοι καλά θα έκαναν να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ. Αυτό το τέρας του "ψυχρού πολέμου" μας είναι πια άχρηστο»
FC: Παρ' όλα αυτά νομίζω πως είστε υπερβολικά επικριτικός όσον αφορά τον Ομπάμα. Μάλλον δεν συνειδητοποιείτε πόσο τυχεροί είστε...
OS: Ωραία, είναι καλύτερος από τους άλλους, αλλά όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική, το μόνο που κάνει είναι να συνεχίζει εκείνη του Μπους. Με τη διαφορά ίσως πως την εφαρμόζει πιο έξυπνα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως έχει δίκιο. Δεν έχω ιδέα τι σκέφτεται να κάνει με την Συρία ή με την στρατηγική της ανάμειξής του στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Ούτε καν στον τομέα της έρευνας για τα διαστημικά όπλα ή τον κυβερνοπόλεμο. Το μόνο που λέω είναι πως αυτή η προϊούσα στρατιωτικοποίηση είναι επικίνδυνη για την Αμερική. Θα νιώσω περήφανος για την χώρα μου την μέρα που αυτή θα πάψει να είναι μια ιμπεριαλιστική δύναμη ή θα πάψει να φοβάται για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο, λες και βρισκόμαστε υπό μόνιμη απειλή.
FC: Δεν του αναγνωρίζετε κανένα προσόν;
OS: Μα δεν είναι αυτό το ζήτημα! Είμαστε η πρώτη και η μόνη μεγάλη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο και ο Ομπάμα δεν μπορεί να κατανοήσει πως ο κόσμος μας χρειάζεται και περιφερειακές δυνάμεις, ούτε πως πρέπει να σέβεται τα Ηνωμένα Έθνη. Πράγματι χρειαζόμαστε μια ισχυρή Αμερική, όπως χρειαζόμαστε και μια ισχυρή Ρωσία, μια ισχυρή Κίνα, μια ισχυρή Βραζιλία, μια ισχυρή Τουρκία ή μια ισχυρή Γαλλία. Και μια που το έφερε η κουβέντα, ας πω στους Γάλλους πως καλά θα έκαναν να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ. Κανείς δεν χρειάζεται πια αυτό το τερατούργημα της μεταπολεμικής εποχής!
